Οι Ολυμπιακοί Αγώνες που διεξάγονται αυτήν την εποχή στο Λονδίνο είναι ίσως οι πιο…παρεξηγημένοι των τελευταίων ετών, τουλάχιστον για τους Έλληνες. Κάτι η έξαρση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (όπου ο καθένας μπορεί να εκφέρει άμεσα την, πρόχειρη και συνεπώς ακραία κάποιες φορές, άποψή του), κάτι η «διαφορετική» τελετή έναρξης, κάτι οι μέχρι σήμερα εμπειρίες μας σε θέματα αθλητικής δεοντολογίας, δημόσια πρόσωπα αλλά και απλοί πολίτες απαξιώνουν την εφετινή διοργάνωση και οδηγούνται σε συγκρίσεις με το παρελθόν: τη «δική μας» Ολυμπιάδα του 2004 και ακόμη και τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες -ή και άλλες αθλητικές διοργανώσεις της αρχαιότητας- όπου, σύμφωνα με την επικρατούς άποψη, δεν γινόταν λόγος για εμπορευματοποίηση, φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού (π.χ.ντόπινγκ) και άλλα δεινά του σήμερα…
Στο πνεύμα των ημερών λοιπόν και η συνέντευξη που έδωσε ο Κρις Κάρεϊ (ChrisCarey), Καθηγητής Αρχαίων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (UCL) και Πρόεδρος της HellenicSociety. Θέμα του; Η σύγκριση αρχαίων και νέων αθλητικών αγώνων, με έμφαση στους Ολυμπιακούς.
Στη συνέντευξη, που παρατίθεται ολόκληρη στα αγγλικά στο blogτης ιστοσελίδας CambridgeJournalsoκαθ. Κάρεϊ μιλά για το ποιος αγωνιζόταν στους αρχαίους αγώνες, με ποιο κίνητρο, την εμπορευματοποίηση, τον αθέμιτο ανταγωνισμό κ.α.
Ας δούμε λοιπόν τι αναφέρει:
– Ποιος αγωνιζόταν στους Ολυμπιακούς;
«Η απλούστερη απάντηση είναι «Έλληνες». Για να αγωνιστεί κανείς στην Ολυμπία θα έπρεπε να είναι Έλληνας, αν και οι αγώνες ήταν παγκόσμιοι από την άποψη ότι ήταν ανοικτοί σε Έλληνες από κάθε σημείο του ελληνικού κόσμου. Δεν ήταν όμως διεθνείς. Ο Ηρόδοτος λέει μια ενδιαφέρουσα ιστορία για τον Αλέξανδρο, γιο του Αμύντα, βασιλιά της Μακεδονίας το πρώτο μισό του 5ου αι. Δεν δέχονταν όλοι οι Έλληνες ότι οι Μακεδόνες ήταν επίσης Έλληνες αλλά ο Ηρόδοτος δεν έχει καμία αμφιβολία». Στην ιστορία, ο Αλέξανδρος αποδεικνύει την ελληνικότητά του προβάλλοντας τη γενεαλογία του από τους Αργείους και πείθει έτσι τους Ελλανοδίκες να αγωνιστεί.
Εκτός της ελληνικότητας, ο καθ. Κάρει αναφέρει επίσης ως βασικό κανόνα για τους αθλητές την αριστοκρατική καταγωγή («θα έπρεπε να είναι ελεύθερη από την υποχρέωση της εργασίας»), τουλάχιστον για τις πρώιμες περιόδους, ενώ και αργότερα, η ανάγκη για προπονήσεις σύστηνε ότι οι πολύ φτωχοί, που είχαν θέμα καθημερινού βιοπορισμού, δεν θα μπορούσαν να πάρουν μέρος. Στα Ρωμαϊκά χρόνια φαίνεται επίσης ότι υπήρχε συντεχνία αθλητών.
– Κίνητρα
Η δόξα ήταν το βασικό κίνητρο, καθώς υπάρχουν ενδεικτικά κείμενα γι αυτό ( «Δεν αγωνίζονται για χρήματα αλλά για τη δόξα της επιτυχίας»). Δεν σπανίζουν όμως οι περιπτώσεις όπου η δόξα από τη νίκη στους Ολυμπιακούς χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Ολυμπιονίκες ως κράχτης για μετάβαση στην πολιτική καριέρα, όπως έκανε ο Αλκιβιάδης, ενώ αντίθετα, πολιτικοί χρησιμοποιούσαν τις νίκες της πόλης τους στους Ολυμπιακούς ως προπαγάνδα για το καθεστώς τους.
Από τις πηγές επίσης, είναι γνωστό ότι οι πόλεις πολλές φορές βράβευαν με υλικά αγαθά τους νικητές. Στην Αθήνα, π.χ., οι Ολυμπιονίκες είχαν εξασφαλισμένα δωρεάν γεύματα σε δημόσιο κτίριο για όλη τους τη ζωή! Σε άλλες αθλητικές διοργανώσεις δε, όπως στα Παναθήναια, το βραβείο ήταν υλικό: πολύτιμο λάδι μέσα σε επίσης πολύτιμους παναθηναϊκούς αμφορείς.
Οι ίδιοι οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν, κατά τον καθηγητή, πολύ πιο οικονομικοί από τους σημερινούς. Παρ’ όλ’ αυτά, οι πόλεις-κράτη κάποιες φορές χορηγούσαν τα έξοδα μετακίνησης των αθλητών ενώ η ίδια η Ολυμπία επωφελούνταν οικονομικά από τη διοργάνωση, καθώς από τον κόσμο θησαύριζαν οι ντόπιοι πάροχοι στέγης και τροφής, καλλιτέχνες, διασκεδαστές, πόρνες κ.α. Η περιγραφή μπορεί να παραλληλιστεί με ένα σύγχρονο ελληνικό μεγάλο πανηγύρι.
– Διαφθορά
Ο καθηγητής μας πληροφορεί: « Ο Ντόμινικ Ράθμποουν εργάζεται σήμερα σε έναν πάπυρο της ελληνορωμαϊκής Αιγύπτου όπου περιλαμβάνεται συμβόλαιο για έναν αθλητή να οργανώσει αγώνα για χρήματα. Δεν είναι οι Ολυμπιακοί αλλά θα πρέπει πάντα να υπήρχαν αιχμηρά γεγονότα. Στην Ολυμπία οι αρχές πάντα παρακολουθούσαν την πιθανότητα ατιμίας και καθένας που συλλαμβανόταν πλήρωνε πρόστιμο. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή αγαλμάτων του Δία.».
– Αθλητική προετοιμασία.
Για την ασκητική ζωή τους και τη σκληρή προπόνηση διακρίνονταν οι αθλητές στην αρχαιότητα, αναφέρει ο καθηγητής. Εντούτοις δεν υπήρχαν ρεκόρ γιατί δεν υπήρχε τρόπος μέτρησης. Συνήθως οι πολλές νίκες έκαναν τον διακεκριμένο αθλητή. Να σημειωθεί επίσης ότι συγκεκριμένα αθλήματα, όπως το παγκράτιο ήταν τόσο βίαια που δεν θα επιτρέπονταν στις σημερινές διοργανώσεις.
Αγώνας για τη δόξα αλλά και χρήση της δόξας για αλλότριους σκοπούς, θεσμοθετημένες εθνικές και ταξικές διαφοροποιήσεις, βίαια αθλήματα και κρούσματα αδικιών…Ήταν λοιπόν το ολυμπιακό πνεύμα στην αρχαιότητα τόσο «άσπιλο» όσο νομίζουμε; Τα συμπεράσματα δικά σας….