Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού Κύπρου ανακοίνωσε τη λήξη των ανασκαφών στη θέση Κίτιον-Παμπούλα, που διεξήχθησαν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή τον Οκτώβριο του 2024.

Κατά την προηγούμενη ανασκαφική περίοδο προσδιορίστηκαν τα όρια μιας περιοχής απόρριψης, όπου είχαν απορριφθεί όστρακα κεραμικής με φοινικικές επιγραφές (περίπου 86 κομμάτια, που βρέθηκαν το 2021-2023) προς το τέλος του 4ου αι. π.Χ. Στο κεντρικό τμήμα του Τομέα 11, η ανασκαφή των διαφόρων στρωμάτων απόρριψης αποκάλυψε μια περιοχή περίπου 9 τ.μ., χωρίς καμία κτιστή κατασκευή. Ο κύριος στόχος κατά την ανασκαφή του 2024 ήταν, συνεπώς, να πραγματοποιηθεί μια βαθιά δοκιμαστική τομή στο κέντρο αυτής της περιοχής, ώστε να καθοριστεί η φύση των προηγούμενων φάσεων κατοίκησης, και ειδικότερα των φάσεων οι οποίες προηγήθηκαν του επεισοδίου μαζικής απόρριψης, που δημιούργησαν μια επίπεδη περιοχή κατά την Ύστερη Κλασική περίοδο.

Κατά τις τελευταίες ημέρες της ανασκαφικής περιόδου του 2023, αποκαλύφθηκε το πάνω μέρος ενός ορθογώνιου ογκόλιθου. Οι έρευνες του 2024 αποκάλυψαν ότι αυτός ο ογκόλιθος (τοίχος 962, εικ. 1) εδράζεται πάνω σε μια δεύτερη επιμήκη κατασκευή, η οποία κατευθύνεται από βορρά προς νότο. Αυτοί πιθανόν να είναι δύο υπερκείμενοι τοίχοι, αποτελούμενοι από μεγάλες πέτρες (το μέσο ύψος τους είναι 47 εκ. και το μήκος 1,04 μ.). Η ανασκαφή στα ανατολικά αποκάλυψε μια διάταξη σύγχρονη με την τελική (;) φάση επαναχρησιμοποίησης του τοίχου. Αυτό μαρτυρείται από την εγκατάσταση μιας σειράς από τέσσερις μεγάλες, επίπεδες, ορθογώνιες πλάκες γύψου, (locus 963, εικ. 1). Η σειρά των πλακών ακολουθεί έναν ανατολικό-δυτικό προσανατολισμό, κάθετα στις πέτρες του τοίχου 962.

Περαιτέρω ανασκαφή στα βόρεια των πλακών δείχνει ότι στηρίζονταν σε ένα στρώμα ιζήματος, πιθανώς έναν προηγούμενο πετρόκτιστο τοίχο με μια μερικώς διατηρημένη ανωδομή από πλιθάρια (locus 968), που τις κράτησε στη θέση τους. Λίγο βορειότερα, στην τομή 11, αποκαλύφθηκε ένας άλλος πετρόκτιστος τοίχος που κατευθύνεται βόρεια-νότια (locus 965). Ο προσανατολισμός και η υψομετρική του θέση υποδηλώνουν ότι ίσως κατασκευάστηκε ταυτόχρονα με τον τοίχο από πέτρες και πλιθιά πάνω στον οποίο στηρίζονται οι πλάκες του locus 963. Αν αυτή η υπόθεση είναι ορθή, θα έχουμε μια γωνία τοίχου, που ίσως σχηματίζει τα δυτικά όρια ενός κτιρίου. Ωστόσο, ο τοίχος (locus 965) διακόπτεται νότια από μια μεγάλη διαταραχή, που προς το παρόν δεν επιτρέπει να επαληθευθεί η στρωματογραφική του σχέση με τις κατασκευές.

Η μελέτη του κεραμικού υλικού που συνδέεται με τον τοίχο 965 επιβεβαιώνει ότι ανήκει σε μια προηγούμενη κατοίκηση της περιοχής, καθώς το υλικό ανήκει αποκλειστικά στην Αρχαϊκή περίοδο. Οι έρευνες νότια των πλακών αποκάλυψαν ότι αυτές οριοθετούν το βόρειο άκρο μιας ωοειδούς «λεκάνης» (locus 966), με στρογγυλεμένη ανατολική άκρη. Η λεκάνη αυτή είχε σκαφτεί σε ένα επίπεδο ασβεστοκονίας με γέμισμα από χώμα, που πιθανώς σηματοδοτεί μια τελική φάση χρήσης ενός κτιρίου, χρησιμοποιώντας πιθανώς τον τοίχο 962 ως δυτικό του όριο (εικ. 1). Η ανασκαφή του δαπέδου που σχετίζεται με τη λεκάνη επέτρεψε στην ερευνητική ομάδα να διαπιστώσει ότι αυτή ήταν το αποτέλεσμα της αποκοπής από μια προγενέστερη κατασκευή, η οποία άρχισε να αποκαλύπτεται τις τελευταίες ημέρες της ανασκαφής.

Η κατασκευή αυτή, γνωστή ως locus 967, αποτελείται από ένα στρώμα ασβεστοκονίας, που κόπηκε για να σχηματίσει μια υπερυψωμένη κυρτή προεξοχή διαμέτρου 70 εκ. (εικ. 2). Κατά την αποκάλυψη της κατασκευής, έγινε εμφανές ότι είχε καλυφθεί προοδευτικά από μια υπερκείμενη σειρά στρωμάτων από άργιλο, κάρβουνο και στάχτη. Αυτό πιθανώς είναι αποτέλεσμα προσεκτικού και επαναλαμβανόμενου καθαρισμού της κατασκευής, της οποίας η λειτουργία παραμένει άγνωστη. Ακριβώς νοτιοανατολικά της κατασκευής, ένα σύνολο δύο ακέραιων αγγείων (ένα μαγειρικό σκεύος και μια μικρή στάμνα, και τα δύο της Κλασικής περίοδου) βρέθηκαν in situ, ενσωματωμένα στο γέμισμα του επιπέδου.

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, συνεχίστηκε επίσης η εις βάθος ανασκαφή της δοκιμαστικής τομής που είχε ανοιχτεί νοτιοδυτικά του τομέα 11 κατά την ανασκαφική περίοδο 2023. Εκεί, η έρευνα αποκάλυψε μεγάλο τμήμα ενός τοίχου (θέση 964). Όπως και η τελευταία φάση του τοίχου 962, ο τοίχος 964 δεν ακολουθεί αυστηρά έναν προσανατολισμό βορρά-νότο, όπως οι υπόλοιπες κατασκευές γύρω του. Ο τοίχος έχει ανασκαφεί σε μήκος 1,40 μ., αλλά η επέκτασή του προς τα νότια δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί. Είναι συμπαγής και το πλάτος του κυμαίνεται από 0,95 έως 1,02 μ. Η απουσία επένδυσης σε οποιαδήποτε πλευρά του τοίχου υποδηλώνει ότι πρόκειται για τοίχο θεμελίωσης. Αν και χρονολογείται στην Κλασική περίοδο, κατασκευάστηκε μετά την εγκατάλειψη των άλλων κλασικών κατασκευών.