Δημοσιεύσεις
από Γεωργία Κακούρου-Χρόνη τ. Επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης
  Free Member
Απομεσήμερο στον Μαραθώνα
O Μαραθώνας είναι καταρχήν η τροφός των Αθηνών· και οι εξαιρετικά σημαντικές αρχαιότητές του
View all

Μισή ώρα από την Αθήνα ο Μαραθώνας και τον μελετάμε συνήθως για τον «Μαραθώνιο Δρόμο» προς τιμήν εκείνου του δρομέα που ήγγειλε το «νενικήκαμεν» στους Αθηναίους μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) και που συμπεριλαμβάνεται στα σύγχρονα ολυμπιακά αθλήματα. Αλλά ο Μαραθώνας είναι καταρχήν η τροφός των Αθηνών· και οι εξαιρετικά σημαντικές αρχαιότητές του.

Αφετηρία το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα και οι αφηγήσεις του: Η προτομή του Ηρώδη Αττικού (101-177 μ.Χ.) που εκτίθεται στο Μουσείο ανακαλεί συναρπαστικές ιστορίες που επιβεβαιώνονται από τα καλοδιατηρημένα ευρήματα. Ο πάμπλουτος πατέρας του Ηρώδη, ο Αττικός, φρόντισε να του εξασφαλίσει υψηλή παιδεία και πλούτο. Στο «Νησί» (Μικρό Έλος της Μπρεξίζας, δίπλα στη θάλασσα), έτσι ονομαζόταν το κτήμα του (σε σχέδιο του L.S. Fauvel, του 1792, το ιερό είναι απομονωμένο από τη στεριά με διώρυγα), ίδρυσε το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών. Τα ερείπια και τα τοποθετημένα αντίγραφα (τα πρωτότυπα εκτίθενται στο Μουσείο) των αγαλμάτων των θεών επιτρέπουν να ανασκευάσει κανείς νοερά το λαμπρό ιερό καθώς και τα όμορα κτήρια: το βαλανείο και τη μεγάλη ελλειψοειδή δεξαμενή.

Στο κέντρο επίσης του αιθρίου του Μουσείου όσα τμήματα διασώθηκαν από τον μαρμάρινο ιωνικό κίονα που επέστεφε άγαλμα Νίκης· το τρόπαιο που έστησαν οι Αθηναίοι μετά τη νίκη τους κατά των Περσών. Στο αίθριο και οι επιτύμβιες στήλες. Ο νεκρός νέος (340-330 π.Χ.) που με καρτερία σταυρώνει τα πόδια του και που αντιλαμβάνεσαι τη θλίψη και την υποταγή στη μοίρα του, κι ας μην έχει διασωθεί το πρόσωπό του· μιλάνε η στάση του σώματός του και ο υπηρέτης του, μικρό παιδί, που τον συνοδεύει κρατώντας τη στλεγγίδα και ένα πουλί. Ο σκύλος στα πόδια του, λες και θέλει για τελευταία φορά να χαϊδολογήσει τον σύντροφο στις κυνηγετικές εξορμήσεις.

Από τον αύλειο χώρο του Μουσείου και η είσοδος του Μεσοελλαδικού νεκροταφείου Βρανά (2000-1600 π.Χ.), το οποίο έχει αναδειχθεί με τρόπο που να το «διαβάζει» μόνος του ο επισκέπτης.

Εντός του περιβόλου του Μουσείου και ο τύμβος των Πλαταιέων. Τους Πλαταιείς τους αδικούμε, γιατί τις περισσότερες φορές δεν τους μνημονεύουμε στη Μάχη του Μαραθώνα, όπως και τους Θεσπιείς στη μάχη των Θερμοπυλών.

Και κοντά στο Μουσείο, κι ακόμη πιο κοντά στη θάλασσα, ο άλλος τύμβος· το «πολυάνδρειον» των 192 Αθηναίων Μαραθωνομάχων. Ο ήλιος του απομεσήμερου παιχνιδίζει στα φύλλα της ελιάς και στέφει με γλυκιά θαλπωρή τους εκεί κειμένους.

Πιο μακριά στο χρόνο (και στο χώρο), το Πρωτοελλαδικό νεκροταφείο στο Τσέπι (στα πόδια του ελικοδρόμιου του Πολεμικού Ναυτικού), το αρχαιότερο νεκροταφείο της Αττικής (και της Στερεάς και της Πελοποννήσου, 3200-2800 π.Χ.). H ανάδειξή του και τα κτερίσματα που εκτίθενται στο Μουσείο αναπλάθουν εξαιρετικά την εικόνα του.

Από τις επισκέψεις μου στους αρχαιολογικούς μας χώρους κρατώ πάντα την ευγνωμοσύνη μου προς τους αρχαιολόγους μας και όλους όσοι εργάζονται για την ανάδειξή τους. Και κάθε φορά θα είναι ένα έκθεμα, μπορεί από τα πιο ταπεινά, που θα ξεκλειδώνει το κασελάκι της μνήμης και θα επιτρέπει σε αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις, εντυπώσεις να συνωθούνται ανυπόμονα.

Από τον Μαραθώνα περισσότερο κρατώ τη θεά Ίσιδα σαν Αφροδίτη με τα τριαντάφυλλα στα χέρια ή σαν Δήμητρα να κρατά στάχυα· την εξελληνισμένη μορφή του συντρόφου της, του Όσιρι και τη λατρεία του γιου τους, του Ώρου. Αυτή τη χειροπιαστή μυρουδιά της Ανατολής, που εισδύει στην Ελλάδα από τις τελευταίες δεκαετίες του 4ου π.Χ. αιώνα, ντύθηκε ελληνικά και τη βλέπεις τις καθημερινές να γεμίζει τον κάμπο του Μαραθώνα με τα δουλευτάδικα χέρια των Ινδών που χρόνια τώρα τον δουλεύουν για να τρέφουν τους κατοίκους της Αθήνας. 

Αναχρονισμοί προφανώς και ιστορικές ατασθαλίες στη συνομιλία με την Ανατολή –μέσω Αιγύπτου και αρχαίας Ελλάδας και τωρινής ινδικής παρουσίας στον Μαραθώνα–, ωστόσο στην ουσία πρόκειται για τη γόνιμη συνομιλία των ανθρώπων που διαβιοί χωρίς σύνορα, χωρίς φοβίες και με αλληλεπιδράσεις που μας πλουτίζουν πνευματικά, ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση,  και υλικά.

Δρ Γεωργία Κακούρου Χρόνη

 
Στο Ιερό των Αιγυπτίων Θεών.
1 / 6