Αρχαία Βουφόνια: το αίτιο και ο τόπος της τελετής

Την αρχαία αθηναϊκή γιορτή Βουφόνια θα επανεξετάσει σε ομιλία του με τίτλο «Bouphonia: Killing Cattle on the Acropolis» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Pennsylnania Jeremy McInerney. Η ομιλία θα πραγματοποιηθεί στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών (Cotsen Hall, Αναπήρων Πολέμου 9, Αθήνα), την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2014, στις 19:00.

Σύμφωνα με τον καθηγητή McInerney: «Το πρώτο μέρος της ομιλίας αναλύει το αίτιον της τελετής και δείχνει πώς η γιορτή των Διιπολείων χρησίμευε για να προσδιοριστεί η διαφορά μεταξύ φόνου (παράνομο) και θυσίας (νόμιμο). Αντίθετα με τη συνηθισμένη θυσία, αυτό που γινόταν κατά την τελετή αυτή λεγόταν “σφαγή βοδιού”, βουφόνια, χρησιμοποιώντας τη λέξη “φόνος”, ενώ αυτός που την εκτελούσε δεν ήταν θύτης ή μάγειρος αλλά βουτύπος, “αυτός που χτυπάει το βόδι”.

»Επίσης, αντίθετα από την κανονική θυσία που ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία, τα Βουφόνια ξετυλίγονται μέσα από τη σφαίρα του απρόβλεπτου: το ζώο επιστρέφει από τα χωράφια χωρίς να οδηγείται στη θυσία. Μασουλάει τους καρπούς που βρίσκονται ήδη στο βωμό, αλλά δεν πασπαλίζεται με αλεύρι ώστε να ταρακουνηθεί, και η σφαγή γίνεται βιαστικά. Τα Βουφόνια, παραδόξως, θυμίζουν φόνο, αλλά αυτό γίνεται για να διακρίνονται από τον “αποδεκτό” φόνο: τη θυσία.

»Το δεύτερο μέρος της συζήτησης, βασιζόμενο στα παραπάνω, αφορά το ακριβές σημείο στην Ακρόπολη όπου γίνονταν τα Βουφόνια. Πιστεύω πως τα ορύγματα που συνδέονται με το ιερό του Δία Πολιέως δεν σχετίζονται με στάβλο, αλλά αποτελούν αυλάκια σχεδιασμένα έτσι που να οδηγούν το βόδι στο σημείο της σφαγής. Αυτό το σφαγείο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για την τελετή των Διιπολείων, αλλά και για τις πολλές σφαγές που τελούνταν κατά τη γιορτή των Παναθηναίων. Οι διαμορφώσεις στο φυσικό βράχο, που ταυτίστηκαν από τον Stevens με τα θεμέλια μιας μεταγενέστερης κατασκευής όπου στεγάζονταν τα βόδια του Δία, δεν ήταν θεμέλια, αλλά ρηχά χαντάκια σχεδιασμένα για τον καθαρισμό του αίματος και των υπολειμμάτων από τη θυσία. Το σημείο όπου γίνονταν τα Βουφόνια, μπορεί λοιπόν να αποτελεί την αθηναϊκή εκδοχή ενός μέρους που αναφέρεται σε πινακίδες της Γραμμικής Β ως Σφαγιάνες, “Τόπος Σφαγής”. Αν αυτό ισχύει, τότε πρόκειται για ένα από τα πιο σπουδαία σημεία της ιερής Αθηναϊκής τοπογραφίας».

Η διάλεξη θα μεταδοθεί ζωντανά εδώ.