Υπήρξαν « ξωτάρηδες» για χρόνια και αποφάσισαν να στήσουν τη δική τους φωλιά αλλά και έναν χώρο αφιερωμένο στη χαρακτική, την τέχνη που αγάπησαν μέσα από τα ταξίδια τους, στις Άνω Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης.

Η οικογένεια της Εύας και του Χρήστου Γιαννάκου, με πολύ μεράκι, αναπαλαίωσε ένα παλιό σπίτι, χτισμένο όλο από πέτρα γύρω στο 1860. Από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, οπότε και έγιναν τα εγκαίνια της γκαλερί “Xotaris”- υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Πολιτισμού «Παναγιώτης Γιαννάκος»- παρουσιάζουν στο κοινό τη μεγαλύτερη συλλογή χαρακτικών και ex Libris στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη.

Παράλληλα, φιλοξενούνται προσωπικές ή ομαδικές εκθέσεις καλλιτεχνών ενώ στα σχέδια της οικογένειας είναι η διοργάνωση σεμιναρίων αλλά και, σε συνεργασία με άλλα ιδρύματα, εκθέσεις σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και το εξωτερικό.

Η επιβράβευση των προσπαθειών της οικογένειας ήρθε με το Χρυσό βραβείο “San Min Cup” που δόθηκε από την Shanghai Fu Xian Zhai International Exlibris Association κατά την διάρκεια του 5th Fu Xian Zhai International Competition and Collection Exhibition 2011, στον Χρήστο Γιαννάκο.

Οι δημιουργοί της συλλογής και της γκαλερί παραχώρησαν συνέντευξη στην τοπική εφημερίδα «Πατρίς», η οποία παρατίθεται παρακάτω.

– Η μεταμόρφωση του κτιρίου είναι εντυπωσιακή, πώς έγινε;

Χρήστος Γιαννάκος: «Το κτίριο είναι του 1870 περίπου, είναι ένα παλιό καστρόσπιτο, έτσι τα λέγανε, που σημαίνει ότι ήταν το αρχοντικό μαζί με τις αποθήκες, τα πατητήρια, περιτριγυρισμένο από ένα ψηλό τοίχο, δεν μπαίναν ούτε τα βλέμματα, δεν μπορούσε κανένας να δει. Αυτό το πήραμε το 2009, εγώ μόλις το είδα το ερωτεύτηκα τελείως, τις Αρχάνες τις ξέραμε, περίπου 20 χρόνια ερχόμασταν, έχουμε γνωστούς, φίλους εδώ, οπότε είπαμε «να ο χώρος, αυτό θα πάρουμε». Η αλήθεια είναι ότι ήταν η πρώτη φορά που αναπαλαιώναμε, οπότε ήταν δύσκολο γιατί έπρεπε να κρατήσουμε ακριβώς το ύφος και του κτιρίου αλλά και το ύφος των Αρχανών, δηλαδή δεν έπρεπε να κάνουμε παρεμβάσεις, έπρεπε να βρούμε τα πάντα από ξύλο ή πέτρα, να αναδειχθεί αλλά επίσης να γίνει και πάρα πολύ στέρεο γιατί είναι και το σπίτι μας, οπότε έγινε πολύ καλή δουλειά. Τώρα, ως προς το θέμα της συλλογής, μαζεύουμε πάνω από 35 χρόνια, κάποια στιγμή είπαμε ότι αυτά που μαζεύουμε δεν αξίζει να είναι σε συρτάρια ή οτιδήποτε, να μην το βλέπει κανένας, ίσως ανήκει και σε κάποιους άλλους να το βλέπουνε και σε συνδυασμό με το ότι βρήκαμε αυτό το σπίτι -γιατί είχαμε αποφασίσει να έρθουμε και στην Κρήτη να μείνουμε, η Εύα είναι από τα Χανιά, εγώ δεν είμαι- λέμε «να ο χώρος για να γίνει ένα μικρό μουσείο» Οι γνωστοί μας ήταν πάρα πολλοί, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη, καλλιτέχνες, χαράκτες, γιατί γυρίζουμε τον κόσμο …»

Εύα Γιαννάκου :«Τα τελευταία 25 χρόνια ταξιδεύουμε συνέχεια.»

– Μιλήστε μας για αυτή την περιπλάνηση.

Ε.Γ. «Άρχισε σα νεανική περιπλάνηση με ένα σακίδιο, λέμε, «γυρνάμε». Γυρνάγαμε, έχουμε πάει σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Μέσα από αυτές τις περιπλανήσεις η τέχνη ήταν το πρώτο που μας προσέλκυε. Κάποια στιγμή, περισσότερο ο Χρήστος άρχισε να ασχολείται με τα χαρακτικά και μετά από εκεί και πέρα, όσο ταξιδεύεις, όσο γνωρίζεις κόσμο, τόσο γνωρίζεις και στοχευμένα πλέον καλλιτέχνες που ασχολούνται με το αντικείμενο αυτό, και άρχισε η συλλογή.»

– Από όλα τα ταξίδια σας και όσα είδατε, πώς ξεχωρίσατε τη χαρακτική και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης;

Χ.Γ. «Ήρθε από μόνο του αυτό, πριν από πάρα πολλά χρόνια εμείς ταξιδέψαμε σε πάρα πολλές χώρες και στην Ινδία, όπου έχει ένα ιδιαίτερο καλλιτεχνικό κομμάτι, τις μινιατούρες. Ζωγραφίζουν πάνω σε πολύ παλιό, σχεδόν αρχαίο χαρτί αλλά σύγχρονοι καλλιτέχνες με το στιλ, όπως ήταν επί της εποχής των Μογγόλων.»

Ε.Γ. «Το πινέλο τους είναι μία τρίχα, είναι τόσο λεπτό που ζωγραφίζουν με μεγεθυντικό φακό. Από εκεί άρχισε.»

Χ.Γ. «Πριν από πολλά χρόνια, λοιπόν, ανταλλάξαμε κάποιες μινιατούρες με χαρακτικά ex libris, εδώ και 20 χρόνια περίπου και μετά άρχισε μια αναζήτηση να βρούμε ωραίο είδος τέχνης, να βρούμε κάποιους καλλιτέχνες. Υπήρξε μία φιλία με κάποιους, μετά με περισσότερους- έχουν έρθει τα δύο τελευταία χρόνια αρκετοί εδώ κι έχουν μείνει -είναι πλέον μία σχέση κυρίως με τους περισσότερους φιλική.»

Ε.Γ. «Η Ανατολική Ευρώπη, Ρωσία, Ουκρανία, Τσεχία, έχουν τις καλύτερες σχολές χαρακτικής. Όλα αυτά τα χρόνια, λοιπόν, ήταν πάρα πολύ κλειστή λόγω της πολιτικής κατάστασης, αργότερα άρχισαν να βγαίνουν προς τα έξω, να συμμετέχουν και σε meeting και γίνονται πάρα πολλά σε όλο τον κόσμο χαρακτικής, όπου γίνονται και ανταλλαγές μεταξύ συλλεκτών αλλά και καλλιτέχνες που δείχνουν δουλειές τους και πουλάνε… Έτσι, η χαρακτική στην Ανατολική Ευρώπη ήταν αριστούργημα, καμία σχέση με … μόνο οι Γάλλοι είναι λίγο…»

Χ.Γ. «Όλες αυτές οι πρώτες σχολές στην ουσία που ξεκινήσανε έχουν πλέον πέσει. Δηλαδή, ξεκίνησε από τη Γερμανία, δεν μπορείς να βρεις πολλούς καλλιτέχνες Γερμανούς, ελάχιστους. Η Γαλλία ήταν χώρα πολύ ανεπτυγμένη στη χαρακτική, είχε πολύ τη χαρακτική και η Βρετανία, δε βρίσκεις κανέναν και είναι όλοι πλέον της πρώην Ανατολικής Ευρώπης.»

– Στην Ελλάδα υπάρχει η χαρακτική;

Χ.Γ. «Υπάρχουν ΑΣΚΤ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Φλώρινα, γίνονται προσπάθειες πολύ καλές. Εμείς έχουμε ξεκινήσει μία Μπιενάλε σπουδαστών, θα ανακοινωθεί τώρα στον Απρίλιο που θα διαρκέσει ως το τέλος του χρόνου, διαγωνισμό μόνο για Έλληνες φοιτητές καλών τεχνών να μπορέσουν να πάρουν μέρος. Θα βγουν τα αποτελέσματα το 2013. Σε συνεργασία με κάποιους ανθρώπους που έχουμε και μία φιλία τώρα προσπαθούμε σιγά- σιγά να την αναδείξουμε περισσότερο.»

Ε.Γ. «Με τον κ. Γιανναδάκη , τον καθηγητή της ΑΣΚΤ στη Θεσσαλονίκη… Όπως και να έχει, στην Ελλάδα δεν είναι διαδεδομένη η χαρακτική αλλά και στις σχολές δεν έχει προχωρήσει, σε σχέση με τις σχολές της Βουλγαρίας, της Ρωσίας, της Ουκρανίας, δεν είναι προχωρημένη.»

Χ.Γ. « Στη Βουλγαρία υπάρχουν τεχνικές που ακόμα δεν μπορούν να τις αντιγράψουν στη Δύση, είναι απίστευτο. Κάθε πόλη έχει και σχολή καλών τεχνών.»

– Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη επειδή δεν υπάρχει ανταπόκριση, δεν μπορεί κάποιος να σταθεί αν ασχοληθεί με τη χαρακτική;

Ε.Γ. «Γενικά η τέχνη και η ζωγραφική δεν αναδεικνύεται, δεν έχει πολλές εκθέσεις, τα τελευταία χρόνια, και στην Αθήνα πάρα πολλές γκαλερί έχουν κλείσει, οι περισσότερες, δηλαδή, κι έτσι δεν υπάρχει ανταπόκριση. Αν κάποιος είναι πάρα πολύ καλός και θέλει να κάνει κάτι στη ζωγραφική, τη χαρακτική πρέπει να βγει έξω, στην Ελλάδα, δυστυχώς, η τέχνη είναι πολύ παραμελημένη.»

Χ.Γ. «Γίνονται προσπάθειες αλλά η αλήθεια είναι ότι και εφόσον έχουμε αναδείξει και μεγάλα ονόματα στο παρελθόν, θα έπρεπε να είναι σε άλλο επίπεδο.

Ε.Γ. «Όχι ότι δεν υπάρχουν καλλιτέχνες καλοί, δεν αναδεικνύονται, δεν έχει ενδιαφέρον, δεν έχει τίποτα από τον κόσμο, αν δεις και από τα σχολεία μας, όπου δεν ανοίγουν καν το βιβλίο των εικαστικών.»

Χ.Γ. «Κυρίως από την πολιτεία δεν έχει τη θέση που θα της άξιζε.»

– Ο επισκέπτης τι μπορεί να δει στο μουσείο;

Χ.Γ. «Ο επισκέπτης μπορεί να δει χαρακτική σε πέτρα, ξύλο και μέταλλο και κάποια σχέδια αλλά κυρίως χαρακτική και κατά τη διάρκεια των εκθέσεων να δει κάποιους καλλιτέχνες, να αγοράσει έργα τους.

Ε.Γ. «Επίσης, μπορεί να δει χαρακτικά συλλεκτικά των 20ου και 19ου αι. και βέβαια να μάθει για τη χαρακτική, πώς γίνεται. Σκοπός μας είναι σύντομα να αγοράσουμε μία πρέσα έτσι ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να βλέπει τη διαδικασία από την αρχή μέχρι την εκτύπωση του χαρακτικού και βεβαίως να γίνει και επισκέψιμο στα σχολεία ώστε να μπορούν να μάθουν και τα παιδιά τι είναι χαρακτικά, γιατί πάρα πολύ λίγο ξέρουν πώς γίνεται ένα χαρακτικό, όλοι νομίζουν ότι είναι μια φωτοτυπία, ενώ δεν είναι έτσι.»

– Δώστε μας μια «γεύση» από τη συλλογή σας.

Χ.Γ. «Είναι περίπου 40.000 κομμάτια, χαρακτικά που έχουμε κάνει εμείς, που έχουμε παραγγείλει σε διάφορους καλλιτέχνες, που έχουμε ανταλλάξει με άλλους συλλέκτες, χαρακτικά συλλεκτικά μπορεί και 150 χρόνων, χαρακτικά που έχουμε αγοράσει.»

Ε.Γ. «Έχει διάφορα θέματα και σειρές, υπάρχουν σειρές βασισμένες στη μυθολογία, κυρίως και ελεύθερες.»

Χ.Γ. «Τώρα έχουμε ξεκινήσει μία σειρά, την «Οδύσσεια» και την «Ιλιάδα» με έξι καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, από Βουλγαρία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Ιαπωνία, και προσπαθούμε σιγά- σιγά με αυτό τον τρόπο να προωθήσουμε και την ελληνική ιστορία, μυθολογία. Επίσης, η πρώτη μας έκθεση που ξεκινάει στις 15 Ιουνίου θα τιτλοφορείται «Η Κρήτη υποδέχεται την Κίνα». Θα έχουμε χαρακτικά κινέζικα σπάνια και μοντέρνα, τα οποία θα μπορούν και να αγοραστούν σε συνδυασμό με μία Ελληνίδα χαράκτρια, η οποία είναι επηρεασμένη λίγο και από την κινέζικη τέχνη.»

– Πώς επιλέχθηκε η ονομασία «Ξωτάρης»;

«Είναι κρητική παραδοσιακή λέξη, γλώσσα του Καζαντζάκη, που σημαίνει αυτός που έρχεται από έξω, ο περιπλανώμενος, ο ταξιδευτής, που φέρνει εμπειρίες. Συζητήσαμε με φίλους, το βάλαμε στο ίντερνετ σα δημοψήφισμα σε φίλους καλλιτέχνες στο εξωτερικό και έμεινε το ξωτάρης, πάει πολύ.»

– Δείχνει τη δική σας πορεία.

«Εμείς δεν το καταλαβαίναμε στην αρχή αλλά μας το λέγανε οι άλλοι ότι «εσείς είστε οι ξωτάρηδες, αυτό είναι το όνομα».