Ένα σαββατιάτικο απόγευμα τον Σεπτέμβρη του 1954, ένας ευειδής, χαμογελαστός θεός εμφανίστηκε μέσα από τη λονδρέζικη γη. Το όνομά του ήταν Μίθρας, και ο ρωμαϊκός ναός που είχε κτιστεί για τη λατρεία του έγινε ανάρπαστος μέσα στη ζοφερή μεταπολεμική ατμόσφαιρα της βρετανικής πρωτεύουσας που μόλις είχε αρχίσει να συνέρχεται από τη λαίλαπα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ναός έμελλε να γίνει το πιο «κινητό» ρωμαϊκό μνημείο της Αγγλίας. Πενήντα επτά χρόνια πριν, εμποδίζοντας την ανέγερση ενός κτιρίου γραφείων, μεταφέρθηκε πάνω από ένα υπόγειο πάρκινγκ. Τώρα «μετακομίζει» πάλι, πίσω στις όχθες του πάλαι ποτέ ρεύματος Wallbrook, γιατί στη θέση που βρίσκεται πρόκειται να κτιστούν τα κεντρικά γραφεία του Bloomberg.

Το 1954, ο ναός φιγουράριζε καθημερινά στα πρωτοσέλιδα και προσέλκυε επισκέπτες που σχημάτιζαν ουρές μήκους που έφτανε το μισό μίλι έξω από την είσοδό του. Η μοίρα του συζητιόταν σε υπουργικά συμβούλια και παρακολουθούνταν εκ του σύνεγγυς από τον πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ.

Ο Μίθρας ήταν ένας αρρενωπός νεαρός θεός, η λατρεία του οποίου διαδόθηκε σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ο θεός φαίνεται πως ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους στρατιώτες. Λατρευόταν δε σε χώρους που έμοιαζαν με σπήλαια, συχνά υπόγειους, ενώ οι ενδιαφερόμενοι μυούνταν σταδιακά στα μυστήρια της λατρείας του μέσα στο ημίφως.

«Ο παλιός ναός του Μίθρα εξακολουθεί να προσελκύει μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι περίεργο» λέει ο αρχαιολόγος John Shepherd. «Για κάποιο λόγο (…) έχει γίνει σήμα κατατεθέν [της πόλης]. Αναρωτιέμαι αν ήταν το ίδιο σημαντικός κατά τη ρωμαϊκή περίοδο – αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία».

Ο σάλος γύρω από το ναό οδήγησε σε συζητήσεις για την αντιμετώπιση των αρχαιολογικών καταλοίπων και, τελικά, στην αρχή ότι όποιος θέλει να «βάλει χέρι» σε ένα μνημείο θα πληρώνει.

Ο Μίθρας πρόκειται να κοστίσει για δεύτερη φορά σε έναν επιχειρηματικό όμιλο: Το 1954 κόστισε στην Legal & General, και τώρα ήρθε η σειρά του Bloomberg LP, που κατεδάφισε το κτίριο Bucklesbury House για να κτίσει ένα μεγάλο μοντέρνο κτιριακό συγκρότημα. Αυτό το χειμώνα, ο ναός του Μίθρα μεταφέρεται από ομάδα του Μουσείου του Λονδίνου στην αρχική του θέση, που βρίσκεται σε απόσταση 90 μέτρων.

Προς μεγάλη τους έκπληξη, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τα αρχικά θεμέλια του ναού, που μέχρι τώρα πίστευαν ότι είχαν καταστραφεί το 1954 από τους εκσκαφείς. Αυτή τη φορά, δίνεται προσοχή προκειμένου να καταγραφεί και η τελευταία σωζόμενη λεπτομέρεια και η ανακατασκευή του ναού να γίνει σωστά. Ο Shepherd που έχει παρακολουθήσει την ιστορία του ναού μελετώντας υπουργικά έγγραφα και αρχεία εταιρειών, λέει ότι η υπόθεση του ναού είναι ο φόβος και ο τρόμος των κατασκευαστών: «Μια γενιά μετά την μεταφορά του υπήρχαν ορισμένοι στον κατασκευαστικό τομέα που αναρριγούσαν στο άκουσμα του ονόματος του ναού». Γελοιογραφίες εφημερίδων παρουσίαζαν εργοδηγούς που απειλούσαν να επιβάλλουν πρόστιμο σε όποιον εργάτη έβρισκε ρωμαϊκό αντικείμενο.

Το 1954, δύο μήνες καταγραφής ενός μυστηριώδους ρωμαϊκού μνημείου που πιστευόταν ότι ήταν μια μικρή βίλα ή κάποια αποθήκη εμπορευμάτων μόλις έφταναν στο τέλος τους. Οι εκσκαφείς περίμεναν να ξεκινήσουν τις εργασίες για το κτίριο γραφείων και οι αρχαιολόγοι μάζευαν τα σύνεργά τους και ετοιμάζονταν να κατευθυνθούν προς την πλησιέστερη παμπ όταν… βρέθηκε το κεφάλι.

Η θέση του μνημείου ήταν στην οδό Wallbrook, στο κέντρο της πόλης, αλλά και κοντά στην οδό Fleet, όπου βρίσκονταν τα γραφεία όλων των μεγάλων εφημερίδων. Ο νεαρός φωτογράφος που βρέθηκε τυχαία στο μνημείο τράβηξε τη φωτογραφία του όμορφου νεαρού θεού, ο οποίος λίγες ώρες μετά δημοσιεύτηκε στους Sunday Times. Το ίδιο απόγευμα τα ερείπια του ναού κατακλύστηκαν από επισκέπτες.

Οι αρχαιολόγοι πήραν παράταση χρόνου. Ακολούθησαν εντυπωσιακά ευρήματα και το μνημείο άνοιγε κάθε απόγευμα για δύο ώρες. Προκειμένου να ελεγχθεί το πλήθος των επισκεπτών, το μνημείο φρουρούνταν από αστυνομικές δυνάμεις.

Η υπόθεση απασχόλησε τρεις υπουργικές συναντήσεις, όμως η κυβέρνηση των Τόρυς αρνήθηκε να πληρώσει το μεγάλο ποσό που θα κόστιζε η αλλαγή σχεδιασμού του κτιρίου γραφείων προκειμένου να σωθεί ο ναός. Υπολογίζεται ότι θα χάνονταν περίπου επτά όροφοι γραφείων. Τελικά, βρέθηκε η λύση: η Legal & General συμφώνησε να πληρώσει το κόστος μεταφοράς των ερειπίων του ναού σε μια πιο «βολική» θέση.

Όταν η ανακατασκευή του ναού ξεκίνησε οκτώ χρόνια μετά, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι έλειπαν λίθοι, ενώ τα ανάγλυφα είχαν μεταφερθεί στο μουσείο. Στην αρχική του μορφή, ο ναός είχε ένα κεντρικό κλίτος, σε χαμηλότερο επίπεδο, που στηριζόταν σε επτά ζεύγη στύλων και οδηγούσε στο βωμό, ένα τελετουργικό φρέαρ και υπερυψωμένα καθίσματα στις δυο πλευρές του. Όλα αυτά, κατά την ανακατασκευή, τοποθετήθηκαν στο ίδιο επίπεδο. Ένα κτίσμα στο οποίο οι λατρευτές μυούνταν σιγά σιγά στα μυστήρια της λατρείας του Μίθρα μέσα από το σκοτάδι, βρισκόταν τώρα πλήρως εκτεθειμένο στα στοιχεία της φύσης στην κορυφή ενός υπογείου γκαράζ αυτοκινήτων.

Το 1962, οι λίθοι συγκολλήθηκαν μεταξύ τους με σκυρόδεμα. Η αποκόλλησή τους τώρα χρειάζεται καθημερινά 10 κόπτες λίθου. Στη συνέχεια, κάθε λίθος καθαρίζεται με προσοχή στο χέρι και καταγράφεται με εξαντλητικές λεπτομέρειες προτού φυλαχθεί. Ο ναός θα ανεγερθεί εκ νέου στην αρχική του θέση, στις όχθες του παλιού ρεύματος Wallbrook, θα είναι εν μέρει υπόγειος και θα αποκτήσει ατμοσφαιρικό φωτισμό, έτσι ώστε τα πλήθη να συρρεύσουν για ακόμη μια φορά για να θαυμάσουν το πιο «κινητό» μνημείο της Μ. Βρετανίας.