Ένα πρόσφατο εύρημα που αποτελεί ένδειξη ασφάλειας της υστεροκυπριακής εγκατάστασης στη θέση Επισκοπή-Παμπούλα πρόκειται να ανακοινώσει η ερευνήτρια Gisela Walberg, η οποία ανασκάπτει τη θέση από το 2001.

Στην Επισκοπή-Παμπούλα έχει ανασκαφεί μια παραθαλάσσια εγκατάσταση που άκμασε από τον 13ο ως τον 11ο αι. π.Χ., μια εποχή κοσμογονικών ανακατατάξεων για την ανατολική Μεσόγειο όπου όμως ξεχωρίζει ο ιδιαίτερος πολιτισμικός χαρακτήρας της Κύπρου. Η θάλασσα αλλά και το γειτονικό Τρόοδος, όπου υπήρχαν κοιτάσματα χαλκού αλλά και ο ποταμός που συνέδεε την πόλη με το ποτάμι συνηγόρησαν ώστε η θέση να αναπτυχθεί ως λιμάνι και εμπορικό κέντρο. Αίνιγμα πάντως προκαλούσε το γεγονός ότι η τόσο σημαντική αυτή πόλη δεν ήταν επαρκώς προστατευμένη, καθώς μέχρι σήμερα δεν είχε βρεθεί εδώ κανένα είδος οχύρωσης. Το κενό αυτό όμως έρχεται να καλύψει το τελευταίο μεγάλο εύρημα της Walberg: ένα φρούριο στα περίχωρα της θέσης.

Το αρχιτεκτόνημα ήρθε στο φως σε μια θέση οχυρή και πανοραμική, με θέα στο βουνό, το ποτάμι αλλά και τη θάλασσα στο Νότο. Οι πρώτοι τοίχοι αποκαλύφθηκαν το 2005 ενθουσιάζοντας τους ανασκαφείς. Το πάχος τους – κάποτε φτάνει τα 4,80 μ. – έκανε φανερό ότι το αρχιτεκτόνημα δεν ήταν οικία ή κάτι παρόμοιο αλλά είχε σίγουρα αμυντικό χαρακτήρα. Μόλις φέτος όμως η ανασκαφή προχώρησε για να αποκαλύψει κλιμακοστάσιο που οδηγούσε σε μια κυκλική πυργοειδή κατασκευή που μάλλον χρησίμευε ως παρατηρητήριο. Στον χώρο αυτό πρέπει μάλιστα να συνέβησαν δραματικά γεγονότα: η κλίμακα είχε καταστραφεί κατά τη διάρκεια βίαιων συγκρούσεων παρόμοιες με αυτές που ανιχνεύονται και σε άλλες θέσεις του τέλους της Εποχής του Χαλκού στην Κύπρο. Εκτός όμως από το τέλος της Επισκοπής, το φρούριο φαίνεται να διαφωτίζει την αρχή και την πρόοδό της. Αυτό φαίνεται να υποδηλώνει η Walberg κάνοντας λόγο για την γειτνίασή του με θέση της Μεσοχαλκής περιόδου καθώς και με το μεγάλο διαμετακομιστικό κέντρο μετάλλων και γεωργικών προϊόντων της θέσης Άλασσα.

Η παρουσίαση της Walberg, που εκτελεί χρέη καθηγήτριας Αιγαιακής Προϊστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι (ΗΠΑ), θα πραγματοποιηθεί στο ετήσιο Σεμινάριο του Αμερικανικού Κέντρου Αρχαιολογικής Έρευνας Κύπρου (Cyprus American Archaeological Research Center) στη Λευκωσία, στις 25 Ιουνίου.