Ο Μάικλ Τζάκσον έβλεπε τον εαυτό του όπως ακριβώς ένας αρχαίος Αιγύπτιος φαραώ: ως μια ενσάρκωση του Ώρου, του αιώνιου νεαρού πρίγκιπα-θεού (γιου του θεϊκού βασιλικού ζευγαριού Όσιρη και Ίσιδας) και ταυτόχρονα προστάτη όλης της ανθρωπότητας. Αυτό παρατηρεί στη νέα της μελέτη «Michael Jackson n’a jamais existé» (ο Μάικλ Τζάκσον δεν υπήρξε ποτέ) η Γαλλίδα σημειολόγος Amélie Dalmazzo.

Η μελέτη της Dalmazzo είναι αφιερωμένη στην ανάλυση του δημόσιου προφίλ του θρύλου της ποπ και της κατασκευής του με σκοπό να αποκαλύψει τον τρόπο με τον οποίο εκείνος υπερέβη το στάδιο του καταξιωμένου καλλιτέχνη και της αμφισβητούμενης προσωπικότητας και να καταστεί ένα από τα σύμβολα της εποχής μας. Υλικό της έρευνας αποτέλεσαν τα τραγούδια και οι χορογραφίες αλλά περισσότερο η θεματική στα βιντεοκλίπ, το «στήσιμο» των συναυλιών του και οι αναπαραστάσεις του σε εξώφυλλα δίσκων, στον τύπο και σε άλλα μέσα προώθησης της δουλειάς του. Ανάμεσα στα στοιχεία αυτά ξεχωρίζει η μοναδική ομάδα αγαλμάτων του Τζάκσον που σχετίζονται με το δίσκο του History και την αντίστοιχη σειρά συναυλιών. Τα εννέα αγάλματα είχαν στηθεί σε διάφορες μεγάλες πόλεις του κόσμου ενώ η φωτογραφία ενός από αυτά αποτελεί εξώφυλλο για τον ομώνυμο δίσκο του. Καθένα ήταν υπερφυσικών διαστάσεων ενώ τα μάτια είναι σχεδιασμένα με πρότυπο το αιγυπτιακό συμβολικό μάτι «ουτζάτ», γνωστό και ως «μάτι του Ώρου».

Σύμφωνα με τον αιγυπτιακό μύθο, ο Ώρος έχασε το μάτι του στην πάλη του με τον διαβολικό θείο του Σεθ, όταν μάχονταν για την κυριαρχία του κόσμου. Το στοιχείο αυτό κατέστησε το μάτι του Ώρου ως ισχυρό σύμβολο προστασίας ενάντια στις διαβολικές δυνάμεις και τον ίδιο ως διαχρονικό θεϊκό προστάτη της ανθρωπότητας. Επίσης, το χρυσό, που χρησιμοποιούταν κατά κόρον στα ενδύματα του Τζάκσον, ήταν στην αρχαία Αίγυπτο το χρώμα του δέρματος των θεών και η υπερβολική χρήση του στα πολύτιμα τέχνεργα του αιγυπτιακού πολιτισμού το έχει καταστήσει αντιπροσωπευτικό της φαραωνικής Αιγύπτου και για μας. Εντύπωση προκαλεί επίσης και η επιλογή των ονομάτων των γιών του, που ονομάζονται και οι δύο Πρίγκιπας Μάικλ με τα διακριτικά Ι και ΙΙ για να ξεχωρίζουν. Η Dalmazzo συνεχίζει τους συσχετισμούς βλέποντας στο βιντεοκλίπ Black or White τον καλλιτέχνη να αναπαριστά συμβολικά ότι κουβαλάει μαζί του όλη την ανθρωπότητα, εξοβελίζοντας οτιδήποτε κακό και αρνητικό, ένα μήνυμα που αντιστοιχεί σε ό,τι αντιπροσώπευε ο Ώρος για τους Αιγυπτίους.

Η αλήθεια είναι ότι η αρχαία Αίγυπτος είχε μια προεξέχουσα θέση στο φαντασιακό σύμπαν του καλλιτέχνη: το βιντεοκλίπ του Remember the Time διαδραματίζεται στην αρχαία Αίγυπτο, ενώ φημολογείται ότι ο ίδιος ήταν κάτοχος μιας μούμιας που βρισκόταν στο ιδιωτικό του μουσείο. Είναι όμως αυτά αρκετά για να πει κανείς ότι ο Τζάκσον πλασάρεται στο κοινό του ως ο σύγχρονος Ώρος; Δύσκολο να πει κανείς, καθώς στον κόσμο του συνυπήρχαν «θετικά» μηνύματα εμπνευσμένα από διάφορους πολιτισμούς και θρησκείες. Μια εξήγηση όμως, που παρουσιάζεται στο βιβλίο της Dalmazzo είναι ότι ο Τζάκσον και ο κύκλος του είχαν επιλέξει τις πιο επιτυχημένες παγκόσμιες και διαχρονικές συμβολικές εικόνες για να επηρεάσουν το συλλογικό υποσυνείδητο. Και το κατάφεραν. Ο Τζάκσον θα μείνει για πάντα γνωστός ως «ο βασιλιάς της ποπ»!

Σύνταξη, με πληροφορίες από Le Post, 24/09/10

Ζ.Ξ.