“Μira cachi chie adidhichi, tiragnismeni mira/ pia pathi apo ton Εrota, pies prichies dhen epira?… Sti dohudepsi chie ci caimus micri perrisa ebica/ c agapis ola ta caca chie pedhomes m eurica”. Δεν πρόκειται για email ή για μήνυμα σε κινητό, αλλά για απόσπασµα του λογοτεχνικού κειµένου της «Ερωφίλης» όπως ακριβώς το είχε γράψει ο συγγραφέας του, ο γνωστός λόγιος της κρητικής αναγέννησης Γεώργιος Χορτάτσης. Ζωντανό μέχρι τις ημέρες μας μέσα από διάφορες διασκευές της δημοτικής μας παράδοσης, το έμμετρο δράμα της «Ερωφίλης» γράφηκε περίπου το 1595 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1637 στη Βενετία. Παρά όμως την αδιαμφισβήτητα ελληνική γλώσσα του, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο συγγραφέας δεν χρησιμοποίησε ελληνικό αλλά λατινικό αλφάβητο, εφαρμόζοντας ένα πρώιμο τύπο των δικών μας greeklish, που χρησιμοποιούνται ευρέως στην ηλεκτρονική επικοινωνία!
Συγκεκριμένα, το έργο διασώζεται σε τρία χειρόγραφα, ενώ υπάρχει μαρτυρία και για τέταρτο – χαμένο σήμερα – χειρόγραφο. Το χειρόγραφο αυτό μνημονεύεται από τον ιερέα Ματθαίο Κιγάλα, πρώτο εκδότη της «Ερωφίλης», ως αυτόγραφο του Χορτάτση γραµµένο µε λατινικούς χαρακτήρες. Από τα σωζόμενα, η Εθνική μας Βιβλιοθήκη κατέχει ένα ακέφαλο χειρόγραφο µε λατινικούς χαρακτήρες που ανήκει στον Εmile Legrand, ενώ δύο ακόμα χειρόγραφα του 17ου αι. σώζονται στην Βayerische Staatsbibliothek του Μονάχου και στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου του Μπέρµιγχαµ αντίστοιχα. Η χρήση του λατινικού αλφαβήτου σε περισσότερες από μία εκδόσεις του κειμένου λοιπόν μαρτυρά μια πάγια τακτική της εποχής, και μάλιστα δε φαίνεται να μειώνει την αξία του έργου.
Η διαπίστωση αυτή ηχεί παράδοξα στη δική μας εποχή όπου η εκτενής χρήση του λατινικού αλφάβητου σε πρόχειρα κείμενα ηλεκτρονικής μορφής εγείρει τον προβληματισμό των φιλολόγων για το μέλλον της γλώσσας «Τα λατινοελληνικά – γνωστά ως greeklish – έκαναν την εµφάνισή τους στα τέλη της δεκαετίας του 1960 µε τις πρώτες απόπειρες να γραφεί η νέα ελληνική στο Δίκτυο πιθανόν μεταξύ ελληνόφωνων φοιτητών και ερευνητών σε πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αrpanet, στο δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών που προηγήθηκε του Ιnternet», σημειώνει ο επίκουρος καθηγητής του τοµέα Γλωσσολογίας του ΑΠΘ και πρόεδρος του Ιδρύµατος Μανόλη Τριανταφυλλίδη – Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ Γιώργος Παπαναστασίου.
Επικαλούμενος το υπό έκδοση βιβλίο συναδέλφου του, υπογραµµίζει ότι σε σχετικό ερωτηματολόγιο το 43,3% των ερωτηθέντων εφήβων ηλικίας 14-16 ετών δήλωσε ότι χρησιμοποιεί για την ελληνική γλώσσα το λατινικό αλφάβητο, το 28,8% και τα δύο ανάλογα µε την περίπτωση και μόλις το 27,9% το ελληνικό.
«Είναι µάλλον πολυσυζητηµένη η αγωνία ορισµένων ότι η χρήση των greekglish, όπως λέγονται, µπορεί να απειλήσει τη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου και να οδηγήσει στον θάνατο της ελληνικής γλώσσας. Η τραγωδία “Ερωφίλη”, ένα από τα σπουδαιότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας από την εποχή της Βενετοκρατίας, γράφηκε από τον Γεώργιο Χορτάτση µε το αλφάβητο αυτό», ανέφερε στα «ΝΕΑ» ο κ. Παπαναστασίου.
«Η ελληνική γλώσσα και η γραφή της» ήταν το θέμα της διάλεξης που έδωσε ο καθηγητής στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης µε αναφορές ουσιαστικά στο βιβλίο του ίδιου µε τίτλο «Νεοελληνική ορθογραφία: ιστορία, θεωρία, εφαρµογή» που εκδόθηκε το 2008 από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.
«Χρήση του λατινικού αλφαβήτου έχουµε επίσης και στη Χίο τον 18ο αιώνα τα λεγόµενα φραγκοχιώτικα σε κείµενα θρησκευτικού περιεχοµένου, επιστολές κ.ά («Langue Francochiotica» όπως έλεγαν και έγραφαν και οι ίδιοι) αλλά και οι Λεβαντίνοι της Σµύρνης που µιλούσαν ελληνικά αλλά επειδή δυσκολεύονταν να µάθουν την ορθογραφία τους έγραφαν µε λατινικά ψηφία, ενώ έγινε απόπειρα να εκδοθεί τη ίδια περίοδο στην Σµύρνη κι ελληνική εφηµερίδα µε λατινικό αλφάβητο».
Πηγή: Τα Νέα, Β. Χαρισοπούλου, 2/06/10
Ζ.Ξ.
