Η πνευματική κληρονομιά της Ευρώπης γίνεται ψηφιακή: στις 20 Νοεμβρίου 2008 εγκαινιάστηκε η Εuropeana, η ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη στον Παγκόσμιο Ιστό, με ελεύθερη πρόσβαση, που φιλοδοξεί να συγκεντρώσει σταδιακά εκατομμύρια βιβλία, χειρόγραφα, μουσικά αρχεία και πίνακες από τα έπη του Ομήρου και τη «Θεία Κωμωδία» έως την Τζοκόντα και την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν.
Αρκούν μερικά κλικ με το ποντίκι για να περιηγηθεί ο επισκέπτης στον πνευματικό πλούτο της Γηραιάς Ηπείρου. Η Εuropeana προσφέρει στο ντεμπούτο της τα πλήρη κείμενα περίπου 3 εκατ. τόμων. Η προοπτική, όμως, είναι να φτάσει τα 10 εκατ. όταν τεθεί επισήμως σε πλήρη λειτουργία το 2010. Για τη δημιουργία της πολύγλωσσης Εuropeana συνεργάστηκαν περίπου 1.000 ιδρύματα από τις 27 χώρες μέλη της Ε.Ε., ενώ η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τη βιβλιοθήκη της Βέροιας. «Η τεχνολογία επιτρέπει σε έναν Τσέχο φοιτητή να περιηγηθεί στη βρετανική βιβλιοθήκη χωρίς να ταξιδέψει στο Λονδίνο, ή σε έναν Ιρλανδό λάτρη της τέχνης, να πλησιάσει τη Μόνα Λίζα χωρίς να περιμένει στην ουρά στο Λούβρο», τόνισε η Βίβιαν Ρέντινγκ, επίτροπος της Κομισιόν για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Οι χρήστες του Διαδικτύου έδειξαν έντονο ενδιαφέρον για το εγχείρημα: μετά την παρουσίασή της, η ιστοσελίδα της δικτυακής βιβλιοθήκης δεχόταν 10 εκατομμύρια επισκέψεις κάθε ώρα! [αυτό οδήγησε δυστυχώς σε δυσλειτουργία του συστήματος, με αποτέλεσμα το προσωρινό κλείσιμο της Εuropeana τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου].
Το σχέδιο γεννήθηκε το 2007, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση συνειδητοποίησε πως ο όμιλος Google ως «αντίπαλος» στην προσπάθεια της Ένωσης, είχε ήδη προχωρήσει στη δημιουργία της μεγαλύτερης ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης στον κόσμο. Η πρώτη που σήμανε συναγερμό ήταν η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας [και ο προηγούμενος διευθυντής της, Jean-Noël Jeanneney], η οποία μετέτρεψε σε ψηφιακή μορφή όλη την κληρονομιά της και την παρουσίασε στην ιστοσελίδα της. Την ιστοσελίδα ανέλαβε στη συνέχεια η Ε.Ε., η οποία χρηματοδότησε την πρωτοβουλία με περισσότερα από 225 εκατομμύρια ευρώ. Για τον διευθυντή της Εurοpeana, ωστόσο, η ευρωπαϊκή βιβλιοθήκη είναι κάτι περισσότερο από μια απάντηση στο Google Βook Search: «Αν μπεις στο Google, δεν ξέρεις πάντα τι θα βρεις… Εδώ ξέρεις. Τα ευρωπαϊκά ιδρύματα υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες χρόνια και ξέρουν για τι πράγμα μιλάνε», σημείωσε ο Ζιλ Κουζάν. «Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί σε όλες τις πτυχές της ζωής του Μότσαρτ με το υλικό και τα έργα που προέρχονται από μουσεία, βιβλιοθήκες και συλλογές». Και να κατεβάσει δωρεάν στον υπολογιστή του τα περισσότερα από τα ψηφιακά αρχεία της βιβλιοθήκης.
Η Εuropeana έχει σημαντικές προκλήσεις απέναντί της. Ένα πρώτο πρόβλημα αφορά στα πνευματικά δικαιώματα. Για τα έργα που είναι παλαιότερα του 20ού αιώνα δεν υφίσταται θέμα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αντίθετα, η πρόσβαση στα σύγχρονα έργα συναντά τον σκόπελο των πνευματικών δικαιωμάτων των ίδιων των συγγραφέων ή των κληρονόμων τους. Μια σκέψη που υπάρχει, είναι να συνδέονται οι χρήστες με τους εκδοτικούς οίκους και να κατεβάζουν το βιβλίο πληρώνοντας με πιστωτική κάρτα. Ένα δεύτερο και εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι η ψηφιοποίηση ενός τόσο ογκώδους υλικού. Η Μicrosoft, που ρίχτηκε σε ένα ανάλογο εγχείρημα το 2006, εγκατέλειψε την προσπάθεια ενάμιση χρόνο αργότερα. Η Εuropeana, που σημειωτέον λειτουργεί με 14 υπαλλήλους και περίπου 2 εκατ. ευρώ ετήσιο προϋπολογισμό, διαθέτει σε ηλεκτρονική μορφή μόνο το 1% των βιβλίων από τις εθνικές βιβλιοθήκες της Ευρώπης, ποσοστό που έως το 2012 αναμένεται να έχει γίνει μόλις 4%. Όπως αποδεικνύεται και από αυτή την περίπτωση, η γνώση δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση.
Πηγή: Τα Νέα, Π. Δημητρόπουλος (21/11/08)
