Όπως κάθε χρονιά, έτσι και φέτος το Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ διοργανώνει Σεμινάρια Παλαιογραφίας. Τα σεμινάρια θα αποτελούνται από τρεις ξεχωριστούς κύκλους: Ελληνική Παλαιογραφία, Λατινική Παλαιογραφία και Παπυρολογία.
Ελληνική Παλαιογραφία
Με στόχο τη γνωριμία και εξοικείωση με την ελληνική γραφή των χειρόγραφων πηγών, οι συμμετέχοντες θα μελετήσουν την εξέλιξη και τις ιδιαιτερότητές της διά μέσου των αιώνων, συνδυάζοντας τη θεωρητική γνώση με τη συστηματική πρακτική άσκηση. Θα δουλέψουν πάνω σε κείμενα ποικίλου περιεχομένου, διαφορετικών χρονικών περιόδων και ετερόκλιτης προελεύσεως από μικρότερες ή μεγαλύτερες συλλογές χειρογράφων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Θα γίνουν συνολικά 12 μαθήματα (μέγιστος αριθμός απουσιών: 3), κάθε Πέμπτη 5:30-7:30 μμ. (από 6/2/2025 έως 15/5/2025).
Τα μαθήματα θα κάνει η Βενετία Χατζοπούλου, δρ Ελληνικής Φιλολογίας-Παλαιογραφίας και συνεργάτης του ΙΠΑ/ΜΙΕΤ.
Λατινική Παλαιογραφία
Εισαγωγή στη Λατινική Παλαιογραφία
Στις τέσσερις συναντήσεις του σεμιναρίου Εισαγωγή στη Λατινική Παλαιογραφία οι συμμετέχοντες θα δουν, έπειτα από μια σύντομη επισκόπηση των κύριων στοιχείων της λατινικής παλαιογραφίας, τις πιο χαρακτηριστικές λατινικές γραφές και την εξέλιξή τους. Θα εξοικειωθούν με τη μεσαιωνική στίξη, τις πιο κοινές συντομογραφίες και τη χρονολόγηση. Θα μιλήσουν για γραφείς, βιβλιογραφικά εργαστήρια, βιβλιοθήκες και την ανάγνωση στον Μεσαίωνα. Επίσης, θα συζητήσουν την εξέλιξη της λατινικής γλώσσας στον Μεσαίωνα και θα χρησιμοποιήσουν έντυπα και ηλεκτρονικά εργαλεία για τη μελέτη των χειρογράφων.
Θα γίνουν συνολικά 4 μαθήματα (μέγιστος αριθμός απουσιών: 1), κάθε Τρίτη 5:30-7:00 μμ. (από 4/2/2025 έως 25/2/2025).
Τα μαθήματα θα κάνει ο Μιχάλης Κωνσταντίνου-Ρίζος, φιλόλογος-παλαιογράφος, απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ του Royal Holloway, University of London. Εκπαιδεύτηκε στην ανάγνωση βυζαντινών και μεταβυζαντινών χειρογράφων στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΙΠΑ/MΙΕΤ) από τον Αγαμέμνονα Τσελίκα. Η διδακτορική του διατριβή ήταν η editio princeps της βυζαντινής μετάφρασης των Quaestiones Disputatae de potentia και της Quaestio disputata de spiritualibus creaturis του Θωμά Ακυινάτη από τον Πρόχορο Κυδώνη (περ. 1330-1369/71). Είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου Πατρών και διδάσκει κλασικά και μεσαιωνικά λατινικά σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Μεσαιωνική Λατινική Παλαιογραφία
Η διδασκαλία της Λατινικής Παλαιογραφίας έγκειται στην πρακτική εξάσκηση ανάγνωσης, μεταγραφής και μετάφρασης λατινικών κειμένων της ύστερης μεσαιωνικής περιόδου (14ος-15ος αι.). Αντικείμενο της μελέτης αποτελούν αρχειακά τεκμήρια από το Κρατικό Αρχείο Βενετίας και από το Αρχείο του Βατικανού. Απώτερος σκοπός είναι η εξοικείωση των μαθητών με τις ποικίλες γραφές της περιόδου καθώς και με τους πάγιους τύπους σύνταξης εγγράφων διαφορετικού περιεχομένου, όπως διοικητικά (π.χ. εντολές, διατάξεις), νοταριακά (π.χ. συμβάσεις εργασίας, προικοσύμφωνα, διαθήκες) και εκκλησιαστικά (π.χ. παπικές βούλες). Σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές καλούνται να προετοιμάζουν αποσπάσματα κειμένων με αύξοντα δείκτη δυσκολίας, τα οποία θα επανεξετάζονται με τον διδάσκοντα και ακολούθως θα προτείνεται η διπλωματική τους έκδοση.
Θα γίνουν συνολικά 10 μαθήματα (μέγιστος αριθμός απουσιών: 2), κάθε Τρίτη 5:30-7:00 μμ. (από 4/3/2025 έως 27/5/2025).
Τα μαθήματα θα κάνει ο Ελευθέριος Δεσποτάκης, Διδάκτωρ Ιστορίας ΕΚΠΑ, πρώην Υπότροφος του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, με μεταδιδακτορικές σπουδές στα Πανεπιστήμια Βενετίας, Κρήτης και Μάιντς. Από το 2022 είναι Εντεταλμένος Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
Παπυρολογία
Το σεμινάριο διαρθρώνεται γύρω από μια σειρά θεματικών ενοτήτων μέσω των οποίων οι συμμετέχοντες/-ουσες έρχονται σε επαφή με την πρωιμότερη μορφή στην οποία σώζονται έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, καθώς και τα έγγραφα και τα αρχεία που πλαισίωναν τους θεσμούς διοίκησης της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου. Έμφαση δίνεται στην πρακτική άσκηση, μέσω επιλεγμένων παραδειγμάτων και με τη βοήθεια διαδικτυακών εργαλείων, με στόχο οι συμμετέχοντες/-ουσες να αποκτήσουν βασικές γνώσεις σχετικά με τις τεχνικές ανάγνωσης, μεταγραφής και χρονολόγησης παπυρικών κειμένων, ενώ παράλληλα γίνονται αναφορές στην υλική διάσταση των τεκμηρίων και στις μεθόδους συντήρησής τους.
Θα γίνουν συνολικά 12 μαθήματα (μέγιστος αριθμός απουσιών: 3), κάθε Πέμπτη 3:30-5:00 μμ. (από 13/2/2025 έως 22/5/2025).
Τα μαθήματα θα κάνει η Μυρτώ Μαλούτα, η οποία σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο University College του Λονδίνου και έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην Ελληνική Παπυρολογία από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Έκανε μεταδιδακτορική άσκηση και ανέλαβε διδακτικά καθήκοντα στο Μόναχο (2003-2004) και την Οξφόρδη (2004-2008). Το 2009 δίδαξε με σύμβαση Π.Δ. 407 Ρωμαϊκή Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ το 2010 διετέλεσε υπότροφος του Ιδρύματος Μπότσαρη έχοντας ως βάση το Κέντρο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Τον Νοέμβριο του 2010 εκλέχτηκε λέκτορας Ελληνικής Παπυρολογίας στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας, όπου σήμερα υπηρετεί ως μόνιμη επίκουρη καθηγήτρια. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην Ελληνική Παπυρολογία και την Ιστορία της Ελληνορωμαϊκής Αιγύπτου.
Το κόστος παρακολούθησης ενός πλήρους κύκλου είναι 40 ευρώ. Στην περίπτωση που κάποιος εγγραφεί και στους τρεις κύκλους το κόστος είναι 100 ευρώ.
Πληροφορίες: 210 32 21 337 και ipamiet@otenet.gr
Τα σεμινάρια θα πραγματοποιούνται στο Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ, Παν. Σκουζέ 3, Αθήνα.
