Ο ναός της Αφαίας! Τα κυκλάμινα τον ζώνουν ασφυκτικά· φυτρώνουν ανάμεσα και στις σχισμές των μελών του που κείτονται στο έδαφος. Έτσι που όσο κι αν σηκώνεις τα μάτια ψηλά, στα δωρικά κιονόκρανα που βαστάζουν τον ουρανό, σε προκαλούν να μην παραβλέψεις και τα ταπεινότερα ερείπια που είναι πεσμένα στη γη.

Μπορεί να μην ήταν ανάμεσα στους θεούς του Ολύμπου και να ξέπεσε σε επωνυμίες της Άρτεμης (Αφαία, Λαφρία, Βριτόμαρτη, Δίκτυννα) αλλά είναι σ’ αυτήν, την Αφαία (ή Άφα), την κόρη του Δία, που έγινε άφαντη για να γλυτώσει από τον Μίνωα (ή από τον ψαρά Ανδρομήδη, ανάλογα με τον μύθο που θα ακολουθήσει κανείς), που αφιερώθηκε ο ναός· περίπτερος, πώρινος (από το ντόπιο πέτρωμα), με μονολιθικούς τους περισσότερους κίονες, ο δωρικός ναός δεσπόζει στην κορυφή του πευκόφυτου γήλοφου.

Πριν λίγο καιρό στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου θαύμαζα τα γλυπτά των αετωμάτων από παριανό μάρμαρο που άρπαξαν το 1811 ο Άγγλος Charles Robert Cockerell και ο Γερμανός Johann Carl Christoph Wilhelm Joachim Haller von Hallerstein και, αφού τα φυγάδευσαν από την Αίγινα στην Αθήνα, στο Πόρτο Γερμενό, στη Ζάκυνθο και στη Μάλτα, τα πούλησαν τελικά στον Λουδοβίκο, τον πατέρα του Όθωνα. Τους τό ’ταξα· γυρίζοντας στην Ελλάδα, έστω και νοερά, να τα επανατοποθετήσω στα δυο αετώματα. Εδώ η Αθηνά, ο Τελαμώνας, ο Αίαντας, ο Τεύκτρος, ο Λαομέδοντας, οι Τρώες και οι Έλληνες πολεμιστές· και στην κορυφή του αετώματος οι δυο κόρες με το ανθέμιο ανάμεσά τους.

Τα έλουζε το γλυκύτατο φθινοπωρινό φως, αγνάντευαν την αρυτίδωτη θάλασσα, πάνωθέ τους παράστεκε ένας καταγάλανος ουρανός, τα πεύκα, χωρίς να ανασαίνουν, φιλοξενούσαν τα τελευταία τζιτζίκια και κράταγαν έντονη τη μυρουδιά της πρόσφατης βροχής· και τα κυκλάμινα ξέχασαν την ταπεινότητά τους και κατέλαβαν όλο τον χώρο που ανήκε πριν στις πεσμένες πευκοβελόνες.

Έχω μάθει να διαβάζω την ιστορία με αυτά που μου λένε τα βιβλία και με αυτά που επαληθεύουν τα μουσεία. Αλλά εδώ, μπροστά στο ανατολικό αέτωμα του ναού της Αφαίας, όταν αντικρίζεις σεπτό αφιέρωμα στη θεά ένα ανοιγμένο ρόδι, λουσμένο στο φέγγος και στη σιωπή του πρωινού, που δεν έχει ακόμη διασαλευθεί από τους επισκέπτες, ξέχασα τη θεά Αθηνά και τους Αιγινήτες ήρωες, τους Τρώες και τους Έλληνες πολεμιστές, ξέχασα και την παλέτα που χρησιμοποιούσα, μαζί με τους επιστήμονες του πανεπιστημίου του Μονάχου, για να χρωματιστούν τα γλυπτά και ο ναός με υπόδειγμα τα καλοδιατηρημένα χρώματα στα θραύσματα που εκτίθενται στο μουσείο, που βρίσκεται πίσω από το ναό. Ο ναός έστεκε εκεί αυτάρκης, πλήρης, επιβλητικός και ανέπαφος· τίποτα δεν του έλειπε. Αγνάντευε το Σούνιο και την Ακρόπολη και στόχευε ίσα στην καρδιά μου.

Δίπλα στο λιμάνι, το πλούσιο αρχαιολογικό μουσείο και η μοναδική Κολώνα από το ναό του Ποσειδώνα που μαζί με την πόλη αφάνισε ο σεισμός· και λίγο πιο πέρα, έως τρία χιλιόμετρα, σ’ έναν δρόμο δίπλα στη θάλασσα που σε καλεί να τον περπατήσεις, το Μουσείο Χρήστου Καπράλου, το σπίτι που έμεινε ο Καζαντζάκης, και πιο πριν το σπίτι του Μόραλη και το σπίτι του Νικολάου. Σε σαράντα λεπτά ακριβώς από τον Πειραιά με το ταχύπλοο, από τις εννέα το πρωί έως τις τέσσερις το απόγευμα μπορεί να σου χαριστεί ο μικρός αυτός παράδεισος.

Γεωργία Κακούρου-Χρόνη