Η εύρεση μεγάλου αριθμού ψηφιδωτών σε οικόπεδα της πόλης της Πάτρας, από τη δεκαετία του 1960 έως το 2006, σε κατάλοιπα αρχαίων κατοικιών και δημοσίων κτιρίων της Ρωμαϊκής εποχής, οδήγησε στη δημιουργία μιας ιδιαίτερης ενότητας, στις αίθουσες του Ιδιωτικού αλλά και του Δημόσιου βίου του Νέου Μουσείου Πατρών. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η μοναδικότητα και η ποικιλία των εικονιστικών τους παραστάσεων, αλλά και η ποιότητα της εργασίας. Η πληθώρα των ψηφιδωτών στην Πάτρα είναι συνυφασμένη με την ευρωστία της αρχαίας πόλης ενώ το θεματολόγιο, όπως προκύπτει από τα ήδη εκτεθειμένα σύνολα, αλλά και από αυτά που έχουν συντηρηθεί και δεν έχουν εκτεθεί, συνδέεται με τον χαρακτηριζόμενο «ρωμαϊκό τρόπο ζωής».

Αναλυτικότερα, στην αίθουσα του Ιδιωτικού βίου εκτίθενται δεκατρία (13) ψηφιδωτά που φέρουν παραστάσεις, όπως αυτή του κυνηγιού του Καλυδώνιου κάπρου, του χορού των Τριών Χαρίτων, του άρματος του Ήλιου, της κεφαλής της Μέδουσας, του θεού- ποταμού Νείλου, του Τρίτωνα, της Αφροδίτης, του πατήματος των σταφυλιών με τον Πάνα συμπεριλαμβανομένης της παράστασης πτηνών και ψαριών, των ερωτιδέων σε σκηνή αλιείας και της παράστασης κυνηγιού με πλούσιο γεωμετρικό διάκοσμο. Επιπλέον στην αίθουσα του Δημόσιου βίου έχουν εκτεθεί ψηφιδωτά που φέρουν παράσταση με τον Κύκλωπα, τους αγώνες μονομάχων, τους μουσικούς και αθλητικούς αγώνες και τους ψηφοθέτες. Αν και διαφορετικές, εντάσσονται αρμονικά στο χώρο, δημιουργώντας ένα πρωτότυπο σύνολο, το οποίο χαρακτηρίζει την Πάτρα του 2ου αιώνα μ.Χ. έως τις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. Η δεξιότητα στη σύλληψη, αλλά και την εκτέλεση της τεχνοτροπίας, η υψηλή αισθητική, η πλούσια θεματολογία που κυμαίνεται από σύνθετα γεωμετρικά μοτίβα στις πλούσιες εικονιστικές παραστάσεις και τέλος το μέγεθος αρκετών από τα ψηφιδωτά, υπαγόρευσε την έκθεσή τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ελκυστικά και αναγνώσιμα στο ευρύ κοινό.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών συντήρησης πραγματοποιήθηκε εκτίμηση της παθολογίας τους και αποκάλυψη των μηχανισμών φθοράς τους, ώστε να προταθούν συγκεκριμένα μέτρα στον τρόπο διαχείρισης των ψηφιδωτών δαπέδων ακόμα και στον τρόπο της έκθεσής τους στις αίθουσες του Νέου Μουσείου. Συγκεκριμένα, εκτός από την επιδαπέδια τοποθέτησή τους, υιοθετήθηκε ένας νέος τρόπος έκθεσής που συνοψίζεται στην ανάρτησή τους σε πάνελ και συγκεκριμένα σε μεταλλικές αντισεισμικές κατασκευές οι οποίες, σύμφωνα με τον κατασκευαστή τους, είναι ικανές να δεχθούν το βάρος των ψηφιδωτών. Οι κάθετες αυτές επιφάνειες, πάνω στις οποίες αναρτήθηκαν, είναι επενδυμένες με συνθετικό ξύλο (κόντρα πλακέ θαλάσσης), πάχους 4,4εκ. και έχουν θετική κλίση 5%. Τα ψηφιδωτά δάπεδα αποκολλήθηκαν αρχικά σε ικανό αριθμό τεμαχίων ανάλογα με το μέγεθος και το θέμα τους. Το κάθε ένα από αυτά συντηρήθηκε ξεχωριστά. Εξίσου ανεξάρτητη είναι και η στήριξή τους. Στο σύνολό τους, στο Νέο Μουσείο Πατρών εκτίθενται 400 τ.μ. ψηφιδωτών δαπέδων και, τόσο ο όγκος της έκθεσής τους, όσο και ο τρόπος ανάρτησής τους, αποτελούν καινοτομία για τα ελληνικά μουσειολογικά αλλά και τεχνολογικά δεδομένα.

Το συγκεκριμένο σύνολο ψηφιδωτών δαπέδων, τα οποία εκτίθενται στο Νέο Μουσείο Πατρών, παρέχει στον επισκέπτη τη μοναδικότητα όχι μόνο της πληθώρας αυτού του είδους των δαπέδων που δύκολα απαντάται σε τόσο μεγάλο αριθμό σε άλλο Μουσείο, αλλά και τη θεματική ποικιλία σε συνδυασμό με την ποιότητα, δεδομένα που λειτουργούν παιδευτικά, αλλά ταυτοχρόνως και στο επίπεδο της αναψυχής.

Χρήστος Πιλάλης

Συντηρητής Αρχαιοτήτων