Community
Απόψεις
από User
  
Όχι τις ορχήστρες παρακαλώ!
Άρθρο της Paloma O’Shea
Τετάρτη, 6 Μαρτίου, 2013

Σε ένα κείμενό της με τίτλο «Όχι τις ορχήστρες παρακαλώ!», που δημοσιεύθηκε σε αρκετές ισπανικές εφημερίδες, η Paloma O’Shea, διευθύντρια του «Μουσικού Σχολείου της Βασίλισσας Σοφίας», τονίζει πόσο σημαντικό είναι εν μέσω κρίσης «να προστατεύσουμε με κάθε κόστος τα ζωτικά σημεία της χώρας» και επισημαίνει:

«Κατά τη γνώμη μου, μία από τις μείζονες αυτές δράσεις είναι η προστασία του πολιτισμού και, πιο συγκεκριμένα, της Μουσικής. Χωρίς αυτά, η συλλογική συνείδηση της κοινωνίας θα αμβλυνθεί και οι δεσμοί που μας κρατούν μαζί θα εξασθενήσουν. Εξάλλου, είναι στη μουσική και σε άλλες πολιτισμικές εκφράσεις όπου βρίσκεται το πνεύμα του έθνους, καθώς εκεί αντιπροσωπεύεται διαυγέστερα η θέλησή μας να ζήσουμε μαζί, μοιραζόμενοι τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μιας οργανωμένης κοινωνίας. Πιστεύω πως δεν θα πρέπει να παρέμβουμε στον πολιτισμό εκτός κι αν είναι απολύτως επιβεβλημένο».

Ολόκληρο το κείμενο είναι το εξής:

«Η κρίση μας υποχρέωσε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις. Δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα ώστε να θεραπεύσουμε όλες τις ανάγκες, έτσι πρέπει αναπόφευκτα να αποφασίσουμε ποιες δαπάνες είναι απολύτως απαραίτητες και ποιες όχι. Με το ψαλίδι ανά χείρας πρέπει να στοχεύσουμε κατάλληλα αφού άστοχες περικοπές μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες. Η πράξη των περικοπών καθ’ αυτή προϋποθέτει λεπτεπίλεπτους χειρισμούς, ψύχραιμη ανάλυση και όραμα για το μέλλον. Ωστόσο, οι πολιτικοί μας θεωρούν εαυτούς κατάλληλους να λάβουν τέτοιες αποφάσεις ενεργώντας στο μέσον μιας διαρκούς προεκλογικής εκστρατείας και ενώ, εν μέσω κρίσης, κάθε κοινωνική ομάδα προσπαθεί να διαφυλάξει το ίδιον συμφέρον.

»Το πλέον σημαντικό είναι να προστατεύσουμε με κάθε κόστος τα ζωτικά σημεία της χώρας, τις λειτουργίες εκείνες που την κρατούν ζωντανή και σε καλή κατάσταση μέχρι να μπούμε σε μια καλύτερη περίοδο, κάτι που αργά ή γρήγορα θα γίνει. Κατά την γνώμη μου, μία από τις μείζονες αυτές δράσεις είναι η προστασία του πολιτισμού και, πιο συγκεκριμένα, της Μουσικής. Χωρίς αυτά, η συλλογική συνείδηση της κοινωνίας θα αμβλυνθεί και οι δεσμοί που μας κρατούν μαζί θα εξασθενήσουν. Εξάλλου, είναι στη μουσική και σε άλλες πολιτισμικές εκφράσεις όπου βρίσκεται το πνεύμα του έθνους, καθώς εκεί αντιπροσωπεύεται διαυγέστερα η θέλησή μας να ζήσουμε μαζί, μοιραζόμενοι τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μιας οργανωμένης κοινωνίας. Πιστεύω πως δεν θα πρέπει να παρέμβουμε στον πολιτισμό εκτός κι αν είναι απολύτως επιβεβλημένο.

»Δεν υποστηρίζω πως δεν θα πρέπει να υπάρξουν περικοπές και πως οι δαπάνες δεν πρέπει να εκλογικευτούν. Σε περιόδους κρίσης όλοι πρέπει να συνεισφέρουν, συμπεριλαμβανομένων των μουσικών και των προβεβλημένων προσώπων του χώρου του πολιτισμού, εν γένει. Ωστόσο θα ήταν σοβαρό σφάλμα να καταργηθούν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως παραστάσεις ορχηστρών, θεάτρων ή φεστιβάλ, αφού τα απαιτούμενα χρήματα για την μελλοντική τους αναδόμηση θα ήταν τεράστια εν συγκρίσει με αυτά τα οποία θα εξοικονομηθούν από την κατάργησή τους σήμερα.

»Παλαιότεροι απόφοιτοι του «Σχολείου της Βασίλισσας Σοφίας» οι οποίοι εργάζονται στις καλύτερες ορχήστρες της Ισπανίας και της Ευρώπης μου επέστησαν την προσοχή στο άτυχο μέλλον της Ορχήστρας της Εξτρεμαδούρας. Μετρώντας μόνο δέκα χρόνια ζωής, η συγκεκριμένη ορχήστρα είναι μία από τις νεότερες που έχουμε στην Ισπανία. Ωστόσο, έχει ήδη εδραιωθεί και το έργο της έχει ήδη σημειώσει μεγάλη πρόοδο, επηρεάζοντας την πολιτισμική ζωή της Εξτρεμαδούρας εν γένει. Η επιβίωση αυτής της Ορχήστρας είναι μείζονος σημασίας όχι μόνο για την Εξτρεμαδούρα, αλλά για όλη την Ισπανία. Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η Ορχήστρα της Εξτρεμαδούρας έχει ενσαρκώσει με την καλλιτεχνική της πρόοδο την ελπίδα της χώρας, την αξιοπρέπειά της ως σύγχρονου έθνους, ελεύθερου από συμπλέγματα του παρελθόντος.

»Σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η μουσική, μπορεί κάποιος να ιχνηλατήσει τη συλλογική μας υλική και, πάνω από όλα, πνευματική πρόοδο. Μέσα σε τριάντα χρόνια από τρεις ή τέσσερις συμφωνικές ορχήστρες που είχαμε, τώρα υπάρχουν περίπου τριάντα. Από την περίοδο της διοργάνωσης συναυλιών σε όποιο μέρος υπήρχε εύκαιρο, τώρα παίζουμε σε μια πλειάδα Αιθουσών. Από το να θεωρείται το πιάνο σαν ένα όργανο εξάσκησης νεαρών κυριών (και έχω προσωπική εμπειρία από αυτό!), πλέον το πιάνο αποτελεί βασικό συστατικό της εκπαίδευσης του καθενός. Στις μέρες μας, δεκάδες χιλιάδες Ισπανοί γονείς έχουν πείσει τα παιδιά τους να κάνουν μαθήματα βιολιού, φλάουτου ή βιολοντσέλου, και είναι ακριβώς αυτή η κοινωνική πίεση η οποία έχει επιφέρει την ανανέωση των Ωδείων και των Μουσικών Σχολείων, ανανέωση η οποία δίνει τώρα καρπούς. Είμαστε μάρτυρες του πόσο πολλοί ταλαντούχοι Ισπανοί μουσικοί έχουν περάσει ακροάσεις για το Σχολείο της Βασίλισσας Σοφίας.

»Οι Ισπανοί πολίτες προσέρχονται στις αίθουσες μουσικής και τα θέατρα για να παρακολουθήσουν τις ορχήστρες κατά τη διάρκεια της χρονιάς, αφού ένα κονσέρτο δεν απευθύνεται πλέον μόνο στους προνομιούχους αλλά αποτελεί μέρος της εθνικής μας κληρονομιάς, στην οποία ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση στον κόσμο του Μπετόβεν, του Μάλερ, του Φάλα ή κάποιου νέου εθνικού συνθέτη.

»Η τελευταία απογραφή των ορχηστρών είναι ένα από τα κοσμήματα της συλλογικής μας κληρονομιάς. Χωρίς να προσμετρήσουμε τις ορχήστρες των Νέων, οι οποίες ωριμάζουν και βελτιώνονται συνεχώς, υπάρχουν 27 επαγγελματικές ορχήστρες στην Ισπανία: τέσσερις στις Ανδαλουσία, Καταλονία και Μαδρίτη, δύο στις Αστούριες, τις Κανάριες Νήσους, τη Γαλικία, τη Χώρα των Βάσκων και τη Βαλένθια και από μία στις Βαλεαρίδες Νήσους, την Καστίλλη και Λεόν, την Εξτρεμαδούρα, τη Μούρθια και τη Ναβάρρα. Κάθε μία από αυτές είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής προσπάθειας και παρόρμησης της κοινωνίας μας. Έχουν καθεστώτα όλων των ειδών: από ιδιωτικές ορχήστρες –όπως τη Συμφωνική της Μαδρίτης, η οποία υπάγεται στο Βασιλικό Θέατρο της Μαδρίτης και ανήκει στους καθηγητές που διδάσκουν εκεί– έως τις κρατικές, όπως την Εθνική Ορχήστρα. Άλλες είναι αυτόνομες, επαρχιακές, δημοτικές όπως και φορείς οι οποίοι είναι ημιδημόσιοι όπως η RTVE. Αναφορικά με τον ήχο τους, υπάρχουν πολλές πρώτης τάξεως ορχήστρες (και δεν υπερβάλλω!) όπως η Ορχήστρα της Βαλένθιας και υπάρχουν κι άλλες με μικρότερη αίγλη αλλά τουλάχιστον έξι ή επτά είναι διεθνώς αναγνωρίσιμες και οι δίσκοι τους πωλούνται σε καταστήματα ανά τον κόσμο. Στις αρχές »της δεκαετίας του ’80, οι ορχήστρες ήταν γεμάτες με ξένους μουσικούς, κάτι φυσικό εφόσον τα ωδεία μας ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. Σταδιακώς, ο αριθμός των Ισπανών μουσικών αυξάνει.

»Για μια χώρα σαν τη δική μας, στην οποία η μουσική έχει υπάρξει κάτι τόσο περιφερειακό από την εποχή του Τόμας Λουίς ντε Βιτόρια –ακριβώς 4 αιώνες!– η ζωντάνια των συμφωνικών μας συναυλιών συνιστά εξαιρετική επιτυχία. Αποτελεί ένα από τα κλειδιά για τη σύγχρονη Ισπανία. Κάθε ισπανική ορχήστρα δεν αποτελεί μόνο ένα κέντρο πολιτισμού και διασκέδασης. Είναι μία γνήσια έκφραση νεωτερισμού, ένα σημαντικό σημείο αναφοράς και υπόδειγμα για τους πολίτες στον καθημερινό τους αγώνα για να προοδεύσουν και να προσφέρουν στα παιδιά τους μία πιο ανοιχτή, σύγχρονη και ευρωπαϊκή χώρα.

»Ο Κάρλος Γκόμεζ Αμάτ –ο οποίος είχε βαρεθεί να βλέπει παγκοσμίως γνωστές διεθνείς ορχήστρες να δίνουν παραστάσεις στα θέατρά μας– συνήθιζε να λέει ότι «η μόνη κουλτούρα που μετράει πιο πολύ είναι αυτή που δημιουργείται στο σπίτι». Λοιπόν, τώρα, δόξα τω Θεώ, η μουσική κουλτούρα καλλιεργείται σπίτι. Τα στοιχειώδη ωδεία μας –τα οποία έχουν πολλαπλασιαστεί– αναπτύσσονται εκεί όπου καταλήγεις να ωριμάζεις επαγγελματικά σε υψηλότερες σχολές. Αυτά έχουν προοδεύσει, όπως και τα εξειδικευμένα σε κέντρα όπως το Μusikene στο Σαν Σεμπαστιάν, το ESMUC στη Βαρκελώνη, η Escuela de Altos Estudios Musicales στο Σαντιάγκο ή το δικό μας School of Reina Sofia. Ακούγεται λίγο παράδοξο να το λέω εγώ, αλλά αυτό το σχολείο άνοιξε όντως πολλούς δρόμους. Και αφότου έχει ωριμάσει, η μουσική κουλτούρα που γεννιέται στο σπίτι είναι αυτή που μας ενδιαφέρει. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί στον αριθμό των συμφωνικών ορχηστρών όπως και στα θέατρα, τα φεστιβάλ, τα συγκροτήματα μουσικής δωματίου και τους σολίστες.

»Δεν προσπαθώ να εξασκήσω πίεση για ίδια συμφέροντα, δεν λέω «μην ακουμπάτε τους μουσικούς γιατί είναι δικοί μου». Αυτό που λέω μόνο είναι «μην περικόψετε τη μουσική μας» γιατί αυτό θα σήμαινε διαγραφή των μισών προσπαθειών μας προς τον μοντερνισμό, τον ευρωπαϊσμό, για τα οποία εμείς οι Ισπανοί εργαζόμαστε τα τελευταία τριάντα χρόνια. Επιπροσθέτως, το κλείσιμο μιας ορχήστρας δεν συνεπάγεται μόνο την απόλυση ογδόντα μουσικών και μισής δωδεκάδας εργατών, αλλά και την ανάσχεση της πρόσβασης στην ομορφιά της μουσικής για χιλιάδες πολίτες όλων των τάξεων. Στερεί επίσης την εργασία από τους καλύτερους νέους μας. Έχουν αφοσιωθεί στην τέχνη της μουσικής και πιστεύουν στη σκληρή προσπάθεια της καλλιέργειας του ταλέντου τους και ειδικά της αυθυπέρβασης.

»Κλείνοντας ένα κέντρο πολιτισμού όπως την Ορχήστρα της Εξτρεμαδούρας σημαίνει τη ρίψη στον κάδο των αχρήστων της δουλειάς, της ελπίδας και των χρημάτων παρελθουσών γενεών, και δηλώνει παραίτηση και παραδοχή κοινωνικής αποτυχίας. Σφίξτε τις ορχήστρες, αν είναι απαραίτητο, αλλά μην αρχίσετε τις περικοπές από εκεί. Όχι από τις ορχήστρες, προς Θεού!»