Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στη φιλοσοφική ή βιοσοφική αντίληψη της χρονικότητας στους διάφορους πολιτισμούς του (δυτικού) ανθρώπου.
Εμπιστευόμενος την τραγωδία στη φροντίδα της Ζακλίν ντε Ρομιγύ (Ο χρόνος στην αρχαία ελληνική τραγωδία, Παρίσι, 1971), ο συγγραφέας παρουσιάζει την αντίληψη του Χρόνου στους ορφικούς και στους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Επισημαίνει τη θεοποίησή του στα ελληνιστικά χρόνια με το όνομα Αιών και τη συνάφειά του με τον γενάρχη των θεών Κρόνο.
Τα πράγματα περιπλέκονται όταν η τόσο βιωματική λέξη «χρόνος» εξελίσσεται σε έννοια. Οι επιστήμες έρχονται να σχετικοποιήσουν την έννοια του Χρόνου, να την εξορίσουν από τη σφαίρα του Μύθου και να της αφαιρέσουν το προσωπείο του Θεάτρου. Μα τα πράγματα έδειξαν σύντομα ότι ο χρόνος αντιστεκόταν και μεταμφιεζόταν αδιάκοπα σε ολοένα και διαφορετικά πρόσωπα. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς την ιστορία των επιστημών για να το διαπιστώσει.
Όπως ο Γαλιλαίος μετέτρεψε το χρόνο, από κάτι βιωματικό και συγκεκριμένο, σε αφηρημένη παράμετρο της κίνησης των φυσικών σωμάτων, έτσι και ο Ντεκάρτ διασταύρωσε το χρόνο, σε ορθή γωνία, με την άλλη συνιστώσα της κλασικής Φυσικής, το χώρο σε βάθος. Ο Νεύτων αναγκάστηκε να κάνει διάκριση ανάμεσα στον σχετικό και τον απόλυτο χρόνο. Και εξαλείφοντας μια βασική προκατάληψη διευκρίνισε πως ο απόλυτος, αληθινός και μαθηματικός χρόνος, αφ’ εαυτού και από την ίδια του τη φύση, ρέει σταθερά, δεν εξαρτάται από κάτι το εξωτερικό, και ονομάζεται επίσης «Διάρκεια». Αντίθετα, ο σχετικός, φαινομενικός και κοινός χρόνος είναι κάποιο αισθητό και εξωτερικό (είτε ακριβές είτε ασταθές) μέτρο της διάρκειας. Η νευτώνεια κοσμοαντίληψη επηρέασε τη συνείδηση του νεότερου ανθρώπου και τη διαμορφώνει ακόμη και σήμερα.
Στον 20ό αιώνα ο απόλυτος θετικισμός που υιοθέτησε η Επιστήμη παραμέρισε τα ανθρωποκεντρικά επιχειρήματα του νευτώνειου κοσμοειδώλου. Είχαν προηγηθεί η Παλαιοντολογία και ο Δαρβινισμός, ο Μάξγουελ και τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Ακολούθησε ο Αϊνστάιν. Μόνο ένας πίνακας του Σαλβαντόρ Νταλί με τα ρολόγια που λιώνουν μέσα σε νιτρώδεις αναθυμιάσεις, μόνο μια τέτοια υπερρεαλιστική εικόνα θα μπορούσε να αποδώσει την καινούργια, επιστημοκεντρική όσο και παράλογη εκδοχή της χρονικότητας.
