Τα αρχαιότερα λείψανα κατοίκησης της αρχαίας Ευρωπού εντοπίζονται στο κέντρο του σημερινού χωριού, στον προϊστορικό οικισμό που έχει τη μορφή τούμπας. Παρά την έλλειψη ανασκαφής, τα διάσπαρτα όστρακα αγγείων αποδεικνύουν μια πρώιμη ανταλλαγή στον τομέα του εμπορίου με τη νότια Ελλάδα, όπως μαρτυρεί και ο αρχαϊκός Κούρος που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Κιλκίς.
Φαίνεται ότι η Ευρωπός στη διάρκεια του 5ου-4ου αιώνα ήταν από τα πλέον αναπτυγμένα και σε δεσπόζουσα θέση πολίσματα. Για το λόγο αυτό ο Θραξ εισβολέας Σιτάλκης κατέβαλε προσπάθεια να την εκπορθήσει. Τα τεράστια πιθάρια που αποκαλύφθηκαν σε κάθε οικιακό χώρο μαρτυρούν την οικονομική της ευμάρεια και την αφθονία των προϊόντων της γης της.
Η έρευνα των νεκροταφείων μας δίνει απτά την κοινωνική διαστρωμάτωση της εποχής. Η αποκάλυψη μιας συστάδας τάφων, ενός μακεδονικού, ενός κιβωτιόσχημου και μιας θήκης, με χρυσά κτερίσματα αποδεικνύει την ύπαρξη εταίρων στην κοινωνία της Ευρωπού. Τα ευρήματα των απλών κεραμοσκεπών τάφων αποδεικνύουν την ομοιογένεια των ταφικών εθίμων και πρακτικών με ολόκληρη την υπόλοιπη Μακεδονία και το κοινό πολιτισμικό επίπεδο. Στα χρόνια των Ρωμαίων, η αλματώδης ανάπτυξη της πόλης είναι έκδηλη στα ταφικά της μνημεία. Από τα εντυπωσιακότερα ευρήματα είναι οι καμαροσκέπαστοι υπόγειοι μονοθάλαμοι ή διθάλαμοι τάφοι με οικογενειακό χαρακτήρα.
Η ακρόπολη σταδιακά ερημώνεται κατά τον 5ο και τις αρχές του 6ου αιώνα, και σε μεγάλα τμήματά της εγκαθίστανται κεραμείς με τα εργαστήριά τους.
Με την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου η Ευρωπός τού 1997 θα μπορεί δικαιωματικά να νιώθει περήφανη για το επίθετο «Ευρωπαίος», το οποίο δάνεισε στην Ενωμένη Ευρώπη η ομώνυμη προκάτοχός της.
