Το όραμα του Αλέξανδρου κληροδότησε τρεις δρόμους για τη σύνδεση της Ανατολής με τη Μεσόγειο. Ο βόρειος περνούσε από τη Βακτριανή, την Κασπία και τη Μαύρη θάλασσα. Ο κεντρικός ένωνε τις Ινδίες με τον Περσικό διαμέσου του Τίγρη στη Σελεύκεια. Από εκεί, διά ξηράς, τα εμπορεύματα έφταναν στην Αντιόχεια και την Έφεσο. Ο νότιος δρόμος από τις Ινδίες, μέσω της Αραβικής χερσονήσου και της Ερυθράς θάλασσας, κατέληγε στο λιμάνι των Πτολεμαίων Βερενίκη.
Την έκφραση «Δρόμοι του μεταξιού» εγκαινίασε τον 19ο αιώνα ο γερμανός γεωγράφος Ferdinand von Richthofen, επειδή το πολυτιμότερο αγαθό, που την παραγωγή του η Κίνα κρατούσε μυστική, ήταν το μετάξι. Από τις εξαγωγές πορσελάνης και κεραμικών της Κίνας, ο δρόμος του μεταξιού ονομάστηκε και «porcelain» ή «ceramic road», ενώ το όνομα «spice road» οφείλεται στη μεγάλη διακίνηση μπαχαρικών προς την Κίνα.
Ήδη από τον 1ο αιώνα π.Χ., οι κίνδυνοι στους χερσαίους δρόμους έστρεψαν το εμπόριο προς τη θάλασσα. Ο Ινδικός ωκεανός έγινε ένας θαλάσσιος διάδρομος που ένωνε τον ρωμαϊκό κόσμο με τα λιμάνια της Ινδίας και τα παράλια της Κίνας. Οι θαλάσσιοι δρόμοι επωφελήθηκαν όχι μόνο από το έργο των γεωγράφων αλλά και από τις μελέτες του Ίππαλου για τους μουσώνες. Αξιοποιώντας τους μουσώνες, τα πλοία με κατεύθυνση την Ανατολή διέσχιζαν τον Ινδικό την άνοιξη και, φορτωμένα με τα προϊόντα της, έκαναν το αντίστροφο ταξίδι το χειμώνα. Το εμπόριο με την Κίνα είχαν στα χέρια τους οι μεγαλέμποροι της Αλεξάνδρειας, κυρίως Έλληνες, και οι Σύροι στα λιμάνια τους. Με την άνοδο του Ισλάμ τον 7ο αιώνα, οι Άραβες έγιναν οι διαμεσολαβητές του εμπορίου της Κίνας με τη Βενετία, την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Ωστόσο, εξίσου σημαντική υπήρξε η παρουσία των Κινέζων. Τα πλοία τους, με το ένα και μοναδικό πρυμναίο πηδάλιο, μπορούσαν να πλέουν κόντρα στον άνεμο. Ο άνεμος ήταν η κινητήρια δύναμή τους και τα λίγα κουπιά ήταν επικουρικά. Είχαν συνήθως τέσσερις ιστούς και δυο ειδών ιστία, για ανέμους από την πρύμνη και για ανέμους από την πλώρη. Από τον 11ο αιώνα η χρήση της πυξίδας γενικεύτηκε. Οι πλοηγοί πορεύονταν με τα άστρα τη νύχτα, τον ήλιο τη μέρα και την πυξίδα στη συννεφιά. Πρωτοπόρος στην αστρονομική ναυσιπλοΐα, η Κίνα καλλιέργησε όσο κανείς την «επιδεξιότητα να σε οδηγούν τα άστρα».
Στις δυναστείες Tang, Song και Yuan (7ος-14ος αιώνας μ.Χ.), από τα λιμάνια Hepu, Guangzhou (Καντώνα), Quanzhou και Yanghou, τα κινεζικά πλοία ταξιδεύουν στον Περσικό κόλπο, την Ερυθρά θάλασσα, την ανατολική Αφρική. Όπως γράφει ο Μάρκο Πόλο, που επισκέφθηκε την Κίνα το 1275 μ.Χ. και έμεινε εκεί 17 χρόνια, η κίνηση στο λιμάνι του Quanzhou ήταν 100 φορές μεγαλύτερη από την κίνηση στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Η εμβάθυνση της πολιτισμικής όσμωσης ανάμεσα στους λαούς Ανατολής και Δύσης ήταν το σημαντικό παράπλευρο όφελος που προέκυψε από τους δρόμους του μεταξιού.