Παστό κρέας, κράκερ και, καμιά φορά, τα παρελκόμενα μαμούνια… Κανείς ποτέ δεν φανταζόταν το «μενού» που απολάμβαναν οι ναύτες στους Ναπολεόντειους πολέμους ούτε πλούσιο ούτε αξιοζήλευτο. Νέες χημικές αναλύσεις σκελετικού υλικού, όμως, επέτρεψαν στους αρχαιολόγους να σχηματίσουν ακριβή εικόνα και να διαπιστώσουν πόσο… μίζερη ήταν η δίαιτα των ναυτών της Γεωργιανής εποχής.
Η έρευνα, υπεύθυνος της οποίας είναι ο καθηγητής MarkPollardτου Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επικεντρώθηκε στη μελέτη των οστών 80 ναυτών που υπηρέτησαν στο βρετανικό ναυτικό από τα μέσα του 17ου έως τα μέσα του 18ου αιώνα.
«Μια ανάλυση ισοτόπων του κολλαγόνου των οστών (…) μας επέτρεψε να αποκτήσουμε μια εικόνα της μέσης διατροφής [των ναυτών]. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα αυτά με αρχειακό υλικό [π.χ. ημερολόγια καταστρώματος] μπορούμε να σχηματίσουμε μια πιο συγκεκριμένη εικόνα της ζωής στο ναυτικό του Νέλσον», λέει ο Δρ Pollard. Θυμίζουμε ότι ο Νέλσον ήταν ο θρυλικός διοικητής του βρετανικού στόλου στη Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, που έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Μεγάλης Βρετανίας.
Στα τέλη, λοιπόν, του 18ου αιώνα, το Βασιλικό Ναυτικό απασχολούσε 70.000 άνδρες (βαθμοφόρους και μη). Η σίτιση όλων αυτών αποτελούσε τεράστια οικονομική πρόκληση, καθώς η δίαιτα των ναυτών έπρεπε να είναι πλήρης, και περιλάμβανε αλεύρι, πλιγούρι, λίπη, τυρί, χοιρινό, μπίρα, μπακαλιάρο και κουάκερ. Όλα αυτά εν πλω. Τον 18ο αιώνα, η σίτιση του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού περιήλθε στη δικαιοδοσία της λεγόμενης Επιτροπής Τροφοδοσίας, η οποία επέβαλε αυστηρούς περιορισμούς στα διατροφικά είδη που μπορούσε να περιλαμβάνει το σιτηρέσιο. Τα τρόφιμα με τα οποία εφοδιάζονταν οι βρετανικές φρεγάτες έπρεπε να μπορούν να διατηρούνται για μήνες, κάποιες φορές ακόμη και για χρόνια, αλλά η συντήρησή τους ήταν ακριβή και συχνά αναξιόπιστη.
Το ζητούμενο, από την άλλη μεριά, ήταν να διατηρηθεί και η επιχειρησιακή ετοιμότητα και μαχητικότητα των ανδρών, άρα η διατροφή τους έπρεπε να είναι επαρκής και θρεπτική. Οι μάχες του βρετανικού στόλου απαιτούσαν πολυπληθή πληρώματα, τα οποία έπρεπε να παραμένουν εν πλω και να πολεμούν χωρίς την πολυτέλεια των συχνών ανεφοδιασμών. Που σημαίνει ότι αν τους τελείωναν τα τρόφιμα, έπρεπε να διακόψουν τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις για να πιάσουν λιμάνι, διαφορετικά τα υψηλά ποσοστά ασθενειών που παρουσιάζονταν καθιστούσαν τη βρετανική ναυτική δύναμη λιγότερο αξιόμαχη. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, ακόμη και όταν έπλεαν ως τις Δυτικές Ινδίες και τη Μεσόγειο, η διατροφή τους δεν ξεπερνούσε τα προβλεπόμενα από την Επιτροπή Τροφοδοσίας όρια. Όχι μόνο αυτό, αλλά η δίαιτα του βρετανικού στόλου παρέμεινε ίδια και απαράλλαχτη για 200 χρόνια!