«Ανακατασκευή κτηρίου από ξύλο και πλίνθους στα Μάλια: πειραματική μελέτη των ξυλουργικών τεχνικών των Μινωιτών κατά την Πρωτοανακτορική περίοδο (TiMMA)» είναι ο τίτλος διάλεξης που θα δώσουν η Ελευθερία Τσακανίκα (Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ) και η Έλενα Μαραγκουδάκη (Δρ πειραματικής αρχαιολογίας) στο πλαίσιο των Αιγαιακών Διαλέξεων που διοργανώνει ο «Αιγεύς – Εταιρεία Αιγαιακής Προϊστορίας» σε συνεργασία με το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών.
Στόχος της συγκεκριμένης προσπάθειας, αναφέρουν οι ομιλήτριες, ήταν η κατασκευή ενός πειραματικού κτιρίου, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές δόμησης της Πρωτοανακτορικής περίοδου στα Μάλια. Αυτό περιλάμβανε τοίχους με βάση από αργολιθοδομή και ανωδομή από επιχρισμένες ωμόπλινθους, ενισχυμένη με οριζόντια ξύλινα στοιχεία. Το δώμα κατασκευάστηκε από ξύλινες δοκούς, καλάμια και στρώσεις από πατημένο χώμα.
Αυτή η πειραματική κατασκευή είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ της ομάδας του ερευνητικού προγράμματος TiMMA για τη χρήση του ξύλου στη μινωική και μυκηναϊκή αρχιτεκτονική, η οποία ήταν υπεύθυνη για όλα τα ξύλινα στοιχεία (επίβλεψη: Ελ. Τσακανίκα και S. Rougier-Blanc) και ενός προγράμματος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών για την αρχιτεκτονική από πηλό (M. Lorenzon και M. Pomadere, με τη συνεργασία μελών της οργάνωσης Πηλοίκο).
Για τρεις από τους τοίχους επιλέχθηκαν διαφορετικά συστήματα οριζόντιων ξύλινων ενισχύσεων, προκειμένου να πραγματοποιηθούν πειραματισμοί, τεκμηριωμένα από αντίστοιχα των ωμοπλινθοδομών της Συνοικίας Μ των Μαλίων και των λιθοδομών κτηρίων του Ακρωτηρίου Θήρας. Στον τέταρτο τοίχο τοποθετήθηκαν τα τρισδιάστατα ξύλινα πλαίσια πόρτας και παραθύρου, καθώς και το ξύλινο θυρόφυλλο, βασισμένα σε αρχαιολογικά δεδομένα από την Υπόστηλη Κρύπτη στα Μάλια και τα νεοανακτορικά κτήρια στο Ακρωτήρι, θέσεις που διασώζουν πολύτιμες πληροφορίες για αντίστοιχες ξύλινες κατασκευές.
«Η κατασκευή αυτών των δομικών και μη δομικών στοιχείων από ξύλο με τα ίδια μας τα χέρια, χρησιμοποιώντας εργαλεία της Εποχής του Χαλκού, παρείχε πληροφορίες για τις συνδέσεις των ξύλων, τη διαδικασία κατασκευής και άλλα τεχνικά ζητήματα που δεν ήταν δυνατόν να αποκτηθούν ή να κατανοηθούν με άλλον τρόπο, προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις για τις τεχνικές των ξύλινων κατασκευών της μινωικής αρχιτεκτονικής» επισημαίνουν.
Ανακατασκευασμένα ξυλουργικά εργαλεία (από την Ε. Μαραγκουδάκη) –όπως πριόνια, πελέκια, αξίνες, μεταλλικά σφυριά και σμίλες–, καθώς και ξύλινα εργαλεία, όπως ματσόλες (ξύλινα σφυριά) και σφήνες, χρησιμοποιήθηκαν για την ανόρθωση του κτιρίου. «Αυτά τα εργαλεία από κρατέρωμα μέσης περιεκτικότητας κασσιτέρου κατασκευάστηκαν σύμφωνα με τα πρότυπα της ΥΕΧ και χρησιμοποιήθηκαν στις τεχνικές κατασκευής της 2ης χιλιετίας π.Χ., προσφέροντας την ευκαιρία να εστιάσουμε σε στοιχεία όπως οι κινήσεις του χειριστή, απαιτούμενοι χρόνοι ολοκλήρωσης εργασιών, καθώς και τα ίχνη φθοράς στο σώμα των εργαλείων κατά τη χρήση τους» καταλήγουν.
Ο τίτλος της διάλεξης, που θα δοθεί στα αγγλικά, είναι «Reconstructing a timber and mudbrick building at Malia: an experimental study of Minoan carpentry techniques during Protopalatial period (TiMMA Project)».
Η διάλεξη θα δοθεί την Παρασκευή 16 Μαΐου 2025, ώρα 19:00, στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών (Μητσαίων 9, σταθμός μετρό Ακρόπολη).
