Ως ήρωας πέθανε ο φαραώ Σεκενενρέ Ταό Β’ σύμφωνα με όσα έδειξε πρόσφατη μελέτη αξιολόγησης της αξονικής τομογραφίας της μούμιας του. Η μελέτη επιβεβαιώνει τις μέχρι τώρα εικασίες σχετικά με τον μαρτυρικό θάνατο του φαραώ και παράλληλα ανατρέπει τις εκτιμήσεις ότι η ταρίχευση του σώματός του είχε γίνει βιαστικά.

Στην ερευνητική εργασία που δημοσιεύτηκε στις 17 Φεβρουαρίου στο επιστημονικό περιοδικό «Frontiers in Medicine», ο αρχαιολόγος δρ Ζάχι Χαουάς (Zahi Hawass), πρώην Υπουργός Αρχαιοτήτων, και η δρ Σάχαρ Σαλίμ (Sahar Saleem), Καθηγήτρια Ακτινολογίας στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Καΐρου, εξέτασαν τη μούμια του Σεκενενρέ με ψηφιακή αξονική τομογραφία.

Ο Σεκενενρέ Ταό Β’ ο Γενναίος κυβέρνησε τη νότια Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της κατοχής του βόρειου τμήματος της χώρας από τους Υκσώς, μια ξένη κυρίαρχη δυναστεία που κατέλαβε το δέλτα του Νείλου για περίπου έναν αιώνα (1650-1550 π.Χ.). Η μούμια του Σεκενενρέ αποκαλύφθηκε στη Βασιλική Κρύπτη του Ντέιρ ελ Μπάχαρι το 1881 και σύντομα εξετάστηκε για πρώτη φορά. Κατά τη δεκαετία του 1960 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά ακτινογραφία στη μούμια, δείχνοντας ότι ο νεκρός βασιλιάς είχε υποστεί αρκετούς σοβαρούς τραυματισμούς στο κεφάλι. Ωστόσο, δεν υπήρχαν τραυματισμοί στο υπόλοιπο σώμα.

Οι θεωρίες ως προς την αιτία του θανάτου του Σεκενενρέ διέφεραν. Ορισμένοι ερευνητές θεώρησαν ότι ο βασιλιάς σκοτώθηκε στη μάχη, ίσως από τα χέρια του ίδιου του ηγεμόνα των Υκσώς. Άλλοι υπέθεσαν ότι ο Σεκενενρέ δολοφονήθηκε στο πλαίσιο συνωμοσίας ενώ κοιμόταν στο παλάτι του. Λόγω της κακής κατάστασης της μούμιας, ορισμένοι πρότειναν ότι το σώμα του είχε μουμιοποιηθεί βιαστικά, μακριά από το βασιλικό εργαστήριο ταρίχευσης.

Η τεχνολογία αξονικής τομογραφίας είναι μια ασφαλής, μη επεμβατική τεχνική απεικόνισης που χρησιμοποιείται για τη μελέτη αρχαιολογικών καταλοίπων όπως οι μούμιες, καθώς δεν επιβαρύνει την κατάσταση διατήρησής τους. Οι αξονικές τομογραφίες βοήθησαν να μελετηθούν πολλές αιγυπτιακές βασιλικές μούμιες και να προσδιοριστεί η ηλικία που είχαν όταν πέθαναν, το βιολογικό φύλο, καθώς και ο τρόπος θανάτου τους.

Στην έρευνά τους, οι Σαλίμ και Χαουάς παρουσίασαν μια νέα ερμηνεία των γεγονότων πριν και μετά το θάνατο του Σεκενενρέ, με βάση τη δισδιάστατη και την τρισδιάστατη ανακατασκευή εικόνας, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες. Τα παραμορφωμένα χέρια της μούμιας έδειχναν ότι ο φαραώ ίσως είχε συλληφθεί στο πεδίο της μάχης και, δεμένος πισθάγκωνα, ήταν αδύνατον να αποφύγει την άγρια επίθεση στο πρόσωπό του. Η αξονική τομογραφία αποκάλυψε επίσης λεπτομέρειες σχετικά με τα τραύματα του φαραώ στο κεφάλι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είχαν επισημανθεί με προηγούμενες εξετάσεις, καθώς είχαν «καμουφλαριστεί» επιδέξια από τους ταριχευτές.

Η έρευνα συμπεριέλαβε τη μελέτη όπλων των Υκσώς που φυλάσσονται στο Αιγυπτιακό Μουσείο στο Κάιρο, μεταξύ των οποίων ένα τσεκούρι, ένα δόρυ και πολλά μαχαίρια. Οι Σαλίμ και Χαουάς επιβεβαίωσαν τη συμβατότητα αυτών των όπλων με τις πληγές του Σεκενενρέ. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο Σεκενενρέ σκοτώθηκε μετά από πολλαπλά χτυπήματα τα οποία προήλθαν από διαφορετικές κατευθύνσεις, και από πολλούς αντιπάλους με όπλα τα οποία τεκμηριωμένα χρησιμοποιούσαν οι Υκσώς. Μέχρι σήμερα οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει αξονική τομογραφία για να εξετάσουν διάφορες βασιλικές μούμιες, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών πολεμιστών όπως ο Τούθμωσις Γ’ και ο Ραμσής Β’. Ωστόσο, ο Σεκενενρέ φαίνεται να είναι ο μόνος ανάμεσά τους που βρισκόταν στην πρώτη γραμμή του πεδίου της μάχης και πέθανε μαρτυρικά κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Συμπερασματικά, ο Σεκενενρέ πράγματι βρισκόταν στην πρώτη γραμμή, διακινδυνεύοντας τη ζωή του για να απελευθερώσει την Αίγυπτο. Εντούτοις, δεν πέθανε μαχόμενος, αλλά αιχμάλωτος, με τα ευρήματα να συνηγορούν μάλλον σε μια τελετουργική εκτέλεση, του τύπου που προτάθηκε για πρώτη φορά από τον αιγυπτιολόγο δρα Γκάρι Σω το 2009 (εδώ).

Από τη μελέτη της αξονικής τομογραφίας διαπιστώθηκε επίσης ότι ο φαραώ ήταν περίπου σαράντα ετών τη στιγμή του θανάτου του, με βάση το σχήμα των οστών, παρέχοντας την πιο ακριβή εκτίμηση μέχρι σήμερα.

Επιπλέον, η μελέτη αποκάλυψε σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με τη φροντίδα του σώματος του Σεκενενρέ μετά το θάνατό του. Για παράδειγμα, οι ταριχευτές χρησιμοποίησαν μια εξελιγμένη μέθοδο για την απόκρυψη των τραυμάτων στο κεφάλι του βασιλιά, κρύβοντάς τας κάτω από ένα στρώμα υλικού που λειτουργεί παρόμοια με τα γεμίσματα που χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη πλαστική χειρουργική. Αυτό σημαίνει ότι η μουμιοποίηση μάλλον πραγματοποιήθηκε σε βασιλικό εργαστήριο ταρίχευσης και όχι σε έναν πρόχειρο χώρο, όπως είχε προταθεί παλαιότερα.

Συνολικά, η μελέτη παρέχει σημαντικές νέες λεπτομέρειες για ένα κομβικό σημείο στη μακρά ιστορία της φαραωνικής Αιγύπτου. Ο θάνατος του Σεκενενρέ ώθησε τους διαδόχους του να συνεχίσουν τον αγώνα για την ενοποίηση της Αιγύπτου. Ένας ξύλινος πίνακας γραφής κατά πάσα πιθανότητα από το Καρνάκ, γνωστός ως Carnarvon Tablet, καταγράφει σε ιερατική γραφή τις μάχες που έδωσε ο Κάμωσις, γιος του Σεκενενρέ, εναντίον των Υκσώς. Με τον Κάμωσι να πεθαίνει επίσης κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν ο Άχμωσις, ο δεύτερος γιος του Σεκενενρέ, ο οποίος ολοκλήρωσε την εκδίωξη των Υκσώς και, επανενώνοντας την Αίγυπτο, εγκαινίασε την ιστορική περίοδο του Νέου Βασιλείου.