Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από λίγες μέρες έδωσε εντολή για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, έναν μήνα μετά το άνοιγμα για μουσουλμανική λατρεία της Αγίας Σοφίας.

Η Μονή της Χώρας είχε μετατραπεί σε τζαμί μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 και στη συνέχεια σε μουσείο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Με προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο Ερντογάν δίνει εντολή «να ανοίξει» για μουσουλμανική λατρεία η Μονή της Χώρας, στηριζόμενος σε απόφαση που έλαβε πέρυσι γι’ αυτό το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η απόφαση λαμβάνεται έναν μήνα έπειτα από αυτήν για τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας, η οποία έχει χαρακτηριστεί Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μονή της Χώρας έγιναν εργασίες αποκατάστασης από ομάδα Αμερικανών ιστορικών τέχνης και αυτή άνοιξε στο κοινό ως μουσείο το 1958.

Σύμφωνα με δημοσιογράφο του AFP που την επισκέφθηκε μετά τη δημοσίευση του διατάγματος του Ερντογάν, η Μονή της Χώρας εξακολουθούσε να είναι ανοιχτή στους επισκέπτες, σε αντίθεση με την Αγία Σοφία, η οποία έκλεισε αμέσως μετά την ανακοίνωση της μετατροπής της σε τζαμί.

Η δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού

«Η Μονή της Χώρας είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία» δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. «Είναι ένα μοναστήρι στη Χώρα, που για τους Βυζαντινούς ήταν η εκτός των τειχών περιοχή, που η πρώτη του φάση χρονολογείται στον 6ο αιώνα. Στον 9ο αιώνα έχουμε μία δεύτερη φάση και τελικά, στον 11ο-12ο αιώνα μ.Χ. διαμορφώνεται όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Τα ψηφιδωτά της Μονής της Χώρας και ο τοιχογραφικός της διάκοσμος, οι αγιογραφίες της, είναι μοναδικής τέχνης. Η Παναγία βρίσκεται σε όλα τα εγχειρίδια της βυζαντινής Ιστορίας και της βυζαντινής αρχαιολογίας σε όλο τον κόσμο. Ο Χριστός, καθήμενος στον θρόνο, ο οποίος δέχεται την προσφορά που του κάνει ο Θεόδωρος Μετοχίτης, ο οποίος προσφέρει την ίδια την εκκλησία, επίσης, θεωρείται από τα μνημειακά κεφάλαια της βυζαντινής τέχνης και αγιογραφίας. Η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη. Αναφέρω όλα αυτά, για να συνειδητοποιήσουμε ότι μιλάμε για ένα μνημείο, του οποίου η τέχνη και η αξία, θα τολμούσα να πω ότι είναι συγκρίσιμη με αυτή της Αγίας Σοφίας».

«Είναι λυπηρό, που στον 21ο αιώνα, βλέπουμε, αντί να κυριαρχεί η θρησκευτική ανεκτικότητα, η πολυπολιτισμικότητα, γυρίζουμε πίσω. Μιλάμε όλοι για διάλογο των πολιτισμών, για συναίνεση, ανοχή και ανεκτικότητα. Οι κινήσεις αυτές μας φέρνουν πολύ πίσω. Είναι προσβολή στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά το γεγονός ότι ένα μουσείο, όπως ήταν η Μονή της Χώρας από το 1958, μετατρέπεται σε ένα θρησκευτικό ισλαμικό τέμενος» κατέληξε η Λίνα Μενδώνη.

Η αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Σε ανακοίνωσή του με τίτλο «Επιστροφή ολοταχώς στον Μεσαίωνα» ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αναφέρει:

«Μετά την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης ένα ακόμα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, η Μονή της Χώρας, μετατρέπεται σε ισλαμικό τέμενος, θύμα στον βωμό των πολιτικών επιδιώξεων της τουρκικής κυβέρνησης. Η Μονή της Χώρας, εμβληματικό βυζαντινό μνημείο με μακρά ιστορία, διακοσμήθηκε κατά την παλαιολόγεια περίοδο με απαράμιλλα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες, λαμπρό δείγμα της τελευταίας δημιουργικής πνοής μιας αυτοκρατορίας που κατέρρεε. Λειτουργούσε ως μουσειακός χώρος από το 1958. Ο Σύλλογος των Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την αγωνία του για την τύχη του μνημείου, η αποκατάσταση του οποίου δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Ενώνει τη φωνή του με τους διεθνείς οργανισμούς και τους ευαισθητοποιημένους πολίτες διαμαρτυρόμενος έντονα. Καταγγέλλει τη βία, τη μισαλλοδοξία και την προσβολή ενάντια στα πολιτιστικά αγαθά που καταδικάζονται στην αφάνεια, για να πληγεί βάναυσα ο συμβολισμός του μνημείου και ο ρόλος του στον διαρκή διάλογο Ανατολής και Δύσης».