«Κεραμική και πολιτική αλλαγή: Η θέση Μήτρου στην Ανατολική Λοκρίδα και τα ανάκτορα της Βοιωτίας κατά το διάστημα 1300-1190 π.Χ.» είναι ο τίτλος ομιλίας του δρος Salvatore Vitale (Πανεπιστήμιο Πίζας) και της καθηγήτριας Aleydis Van de Moortel (Πανεπιστήμιο Τενεσσί) η οποία διοργανώνεται στο πλαίσιο του Μυκηναϊκού Σεμιναρίου.

Οι δύο ομιλητές θα εξετάσουν τρόπους χρήσης της κεραμικής στη θέση Μήτρου κατά τον 13ο και τον πρώιμο 12ο αιώνα π.Χ. και θα ερευνήσουν τη σημασία τους εντός του κοινωνικο-πολιτικού πλαισίου της Ανατολικής Λοκρίδας και Βοιωτίας. Όπως αναφέρουν σχετικά: «Αφετηρία της ανάλυσης αποτελούν πέντε κεραμικές αποθέσεις από τη θέση Μήτρου, οι οποίες χρονολογούνται στην ΥΕΙΙΙΒ1 και στην ΥΕΙΙΙΒ2 ύστερη περίοδο». Αρχικά θα συζητηθεί με συντομία ο τρόπος σχηματισμού και η κατανομή των αποθέσεων αυτών στο ευρύτερο αρχαιολογικό πλαίσιο εύρεσής τους. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των αντίστοιχων κεραμικών συνόλων από άποψη κατασκευής, τεχνολογίας, τυπολογίας και λειτουργίας και η σχετική χρονολόγησή τους εντός της χρονολογικής ακολουθίας της μυκηναϊκής κεραμικής της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τέλος, θα διερευνηθούν οι υποδηλώσεις τους όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Λοκρίδας και την ιστορική πορεία της Βοιωτίας στο δεύτερο μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ανάλυση της κεραμικής συνδυάζεται με δεδομένα για κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές σε περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας, με κείμενα Γραμμικής Β γραφής και με σχετικές μυθικές παραδόσεις.

«Η συνδυαστική αυτή μελέτη της ΥΕΙΙΙΒ1 και ΥΕΙΙΙΒ2 ύστερης κεραμικής από τη θέση Μήτρου υποδηλώνει ότι κατά τη μυκηναϊκή ανακτορική εποχή η θέση μπορεί να ανήκε στη σφαίρα επιρροής κάποιου από τα ανακτορικά κέντρα της γειτονικής Βοιωτίας» επισημαίνουν οι ομιλητές, οι οποίοι θα υποστηρίξουν ότι στην πρώτη από τις δύο προαναφερθείσες περιόδους, το κέντρο αυτό ήταν πιθανότατα ο Ορχομενός, ο οποίος βρίσκεται μόλις 20 χλμ. στα νοτιοδυτικά. «Αν και η ύπαρξη ανακτορικού κτηρίου στον Ορχομενό αμφισβητείται, η παρουσία ενός μεγαλοπρεπούς θολωτού τάφου και άλλων στοιχείων βασιλικής εξουσίας καθώς και η γεωγραφική του σύνδεση με τα μεγάλης κλίμακας αποστραγγιστικά έργα της πεδιάδας της Κωπαΐδας δεν αφήνουν αμφιβολία ότι αυτός αποτελούσε έδρα ανακτορικής εξουσίας. Και οι ηγέτες του Ορχομενού θα ενδιαφέρονταν ασφαλώς να έχουν πρόσβαση στον Βόρειο Ευβοϊκό μέσω της Ανατολικής Λοκρίδας» προσθέτουν.

«Η πολιτική αυτή κατάσταση μπορεί να άλλαξε τις τελευταίες δεκαετίες του 13ου π.Χ. αιώνα. Η καταστροφή του Γλα προς τα τέλη της ΥΕΙΙΙΒ2 πρώιμης περιόδου πιθανόν να υποδηλώνει την πτώση της ανακτορικής εξουσίας του Ορχομενού, αφού τα δύο αυτά κέντρα συνδέονταν στενά μεταξύ τους μέσω του αποστραγγιστικού συστήματος της Κωπαΐδας. Ως συνέπεια αυτού του μείζονος σημασίας συμβάντος, η ΥΕΙΙΙΒ2 ύστερη κεραμική από τη θέση Μήτρου εμφανίζει συνδέσεις με την κεραμική της Θήβας όσον αφορά όχι μόνο τη στυλιστική εξέλιξη αλλά και την τυπολογία και λειτουργία των αγγείων βρώσεως και πόσεως». Βάσει αυτών των δεδομένων, οι ομιλητές υποστηρίζουν ότι «μετά την καταστροφή του Γλα η Θήβα μπορεί να κατέλαβε τη θέση Μήτρου και το ανατολικό μέρος της Ανατολικής Λοκρίδας και επομένως και τη θέση του Ορχομενού στα εμπορικά δίκτυα του Βόρειου Ευβοϊκού. Κι ενώ οι πινακίδες Γραμμικής Β γραφής προσφέρουν ελάχιστες, αντιφατικές πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση στην Ανατολική Λοκρίδα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του βασιλείου της Θήβας, η μυθολογία υποστηρίζει κατά τρόπο συναρπαστικό την ανωτέρω υπόθεση. Σύμφωνα με ορισμένες παραδόσεις, το αποστραγγιστικό σύστημα της Κωπαΐδας καταστράφηκε από τον Ηρακλή και τους Θηβαίους ενώ κατ’ άλλες, ο Ηρακλής βοήθησε τους Θηβαίους να υπερισχύσουν των Μινύων και στη συνέχεια έκαψε το ανάκτορο του Ορχομενού και ισοπέδωσε την πόλη» καταλήγουν.

Η 1η συνάντηση του Μυκηναϊκού Σεμιναρίου για φέτος θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου 2017, στις 18:00, στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1, Αθήνα).

Το Μυκηναϊκό Σεμινάριο διοργανώνουν οι: Νάγια Πολυχρονάκου-Σγουρίτσα, Ιφιγένεια Τουρναβίτου, Αιμιλία Μπάνου, Αφροδίτη Χασιακού.