Σε κάθε αίθουσα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου υπάρχουν εκθέματα που μπορεί να διαφύγουν την προσοχή του επισκέπτη, «κρυμμένα» στο πλήθος των αντικειμένων της έκθεσης. Μερικές φορές χρειάζεται να κοιτάξουμε από κοντά κάτι για να μας αποκαλυφθεί η ομορφιά, η γοητεία του, αλλά και η σημασία που είχε για την κοινωνία και τον πολιτισμό της εποχής του. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θέλοντας να εμπλουτίσει την επικοινωνία με το κοινό, φέρνει στο προσκήνιο μη προβεβλημένα εκθέματα των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων.
Στο κείμενο που ακολουθεί η Κατερίνα Κωστάντη, αρχαιολόγος στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Συλλογή Προϊστορικών, Αιγυπτιακών, Κυπριακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων, παρουσιάζει ένα σφραγιδόλιθο από αμέθυστο με παράσταση ανδρικής μορφής, που βρέθηκε στον Τάφο Γ του Ταφικού Κύκλου Β των Μυκηνών (Έκθεση Μυκηναϊκών Αρχαιοτήτων, Αίθουσα 4, Προθήκη Μ16, ΕΑΜ 8708).
Μορφές και «πορτρέτα» Μυκηναίων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Στα μόλις 9 χιλιοστά της διαμέτρου αυτού του μικροσκοπικού δίσκου από αμέθυστο, ένας προικισμένος και έμπειρος Μινωίτης καλλιτέχνης έχει αποδώσει με ζωντάνια, εκπληκτική λεπτομέρεια και απαράμιλλη τέχνη μια ανδρική κεφαλή σε προφίλ. Ο άνδρας έχει γενειάδα, πλούσια μαλλιά με μια χαρακτηριστική μπούκλα πάνω από το μέτωπο και ανοιχτό στόμα. Μία διαμπερής οπή επέτρεπε στη χάνδρα να φοριέται, περασμένη σε νήμα, στο λαιμό ή πιθανότερα στον καρπό του κατόχου της.
Βρέθηκε μαζί με πολύτιμα όπλα, σκεύη και μια νεκρική προσωπίδα από ήλεκτρο (κράμα χρυσού και αργύρου) στην πλούσια ταφή ενός άνδρα 30-35 ετών, από την πρώτη γενιά των Μυκηναίων αρχόντων. Αν και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για «προσωπογραφία» με την έννοια της απόδοσης των χαρακτηριστικών ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, το θέμα της ανθρώπινης κεφαλής σε προφίλ είναι τόσο σπάνιο, που θα μπορούσε αυτός ο σφραγιδόλιθος να έχει κατασκευαστεί κατά παραγγελία.
Σφραγιδόλιθοι, απλοί ή ημιπολύτιμοι λίθοι με διάμετρο ελάχιστων εκατοστών και μία διαμπερή οπή ανάρτησης, έχουν βρεθεί κατά χιλιάδες στο προϊστορικό Αιγαίο και διακοσμούνται με πολλά διαφορετικά θέματα, πάντα με συμβολικό χαρακτήρα. Άνθρωποι, ζώα, φανταστικά πλάσματα, φυτά και αντικείμενα, μπλέκονται σε παραστάσεις, των οποίων η αρχαιολογία προσπαθεί να συλλάβει το βαθύτερο νόημα.
Στους 26 τάφους του Ταφικού Κύκλου Β των Μυκηνών βρέθηκαν τα λείψανα τουλάχιστον 35 ατόμων, ανδρών, γυναικών και παιδιών. Τα πλούσια κτερίσματα που τους συνόδευαν δίνουν μια χαρακτηριστική και διδακτική εικόνα των χρόνων της γένεσης του μυκηναϊκού πολιτισμού και των επιρροών που οδήγησαν στη διαμόρφωσή του και στην εμφάνιση των πρώτων ηγεμονικών μορφών του μυκηναϊκού κόσμου.
