Το ρολόι δείχνει πέντε το απόγευμα. Οι πόρτες του Mουσείου Μπενάκη θα έπρεπε εδώ και μία ώρα να είναι κλειστές. Αντ’ αυτού όμως δεκάδες πιτσιρίκια ανεβαίνουν βιαστικά τα σκαλιά. Στην είσοδο αντηχούν μόνο οι φωνές τους καθώς το μουσείο δεν έχει άλλους επισκέπτες. «Από πού θα πάμε για το παιχνίδι της αρχαιολογίας;», ρωτάει μια τσαχπίνα γύρω στα επτά με μοβ φουστανάκι. «Αρχαιοκαπηλίας», τη διορθώνει η μαμά της.

Οι ευγενικές κυρίες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων στην είσοδο τις καθοδηγούν στον δεύτερο όροφο. Εκεί που το καφέ έχει μετατραπεί σε παιδότοπο. Αν και η πρόσκληση έγραφε πως το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ένα απόγευμα στο μουσείο, μαθαίνοντας για την αρχαιοκαπηλία» αρχίζει στις πέντε, το παιχνίδι ήδη είχε αρχίσει.

Αφοσιωμένοι ο Αλέξανδρος και ο Νίκος κοιτάζουν για μισό λεπτό μια καρτέλα όπου απεικονίζονται διάφορα αγγεία με τις ονομασίες τους. Στη συνέχεια πρέπει όσο πιο γρήγορα μπορούν να ταιριάξουν τα αγγεία -σε αντίγραφα, αλλά σε φυσικό μέγεθος- που είναι αραδιασμένα πάνω σε ένα τραπέζι με τα καρτελάκια που γράφουν επάνω τα ονόματα των αγγείων.

Το χρονόμετρο μετρά αντίστροφα. Όσο πιο πολλά βρουν τόσο πιο πολλούς βώλους θα κερδίσουν για να διεκδικήσουν ένα από τα έπαθλα: αφίσες, σακουλάκια με βώλους και κουτιά με αρχαία παιχνίδια. Εκείνοι όμως έχουν αποφασίσει να ενώσουν τους βώλους τους για να πάρουν μεγαλύτερο έπαθλο. «Δεν κλέβετε έτσι;», τους ρωτάω. «Αφού θέλουμε το μεγάλο κουτί με τα παιχνίδια για να τα μοιραστούμε», μου απαντάνε ελαφρώς θυμωμένοι.

Σε ένα άλλο τραπέζι μια παρέα έχει μετατραπεί σε αρχαιολόγους. Προσπαθούν να ενώσουν τα κομμάτια ενός σπασμένου αγγείου (μέσω ενός παζλ) και να αναγνωρίσουν αν η μορφή που αποτυπώνεται είναι η Αθηνά, ο Οδυσσέας ή ο Αχιλλέας. Η μικρή Αθηνά πιο ’κει επιχειρεί να κάνει την ίυγγα -ένα αρχαίο παιχνίδι, που μέχρι πρόσφατα παιζόταν με ένα κουμπί περασμένο σε μια τεντωμένη κλωστή- να «τραγουδήσει». Αν τα καταφέρει θα την κερδίσει.

«Όποιος θέλει να παρακολουθήσει τις ταινίες να έρθει στο αμφιθέατρο», ειδοποιεί τα σχεδόν 130 παιδιά ηλικίας 7 έως 12 ετών η υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μουσείου Μπενάκη, Μαρία-Χριστίνα Γιαννουλάτου. Σε ελάχιστο χρόνο το καφέ αδειάζει. Πίσω μένουν ελάχιστα παιδιά που θέλουν να τελειώσουν τα παιχνίδια.

«Πού ξέρουν πού να σκάψουν;»

Μικροί και μεγάλοι έχουν πάρει θέση. Στην οθόνη αρχίζουν να ζωντανεύουν ιστορίες αρχαιοκαπηλίας. Αγρότες που έχασαν τα ζώα τους κι ανακάλυψαν θησαυρούς -όπως στα Αηδόνια κοντά στη Νεμέα- και πολύτιμα κοσμήματα που φυγαδεύτηκαν μέσα σε καρπούζια. Βασιλικές μούμιες που λεηλατήθηκαν στην Αίγυπτο, συμμορίες και καταστροφές αρχαιολογικών χώρων…

«Καλά, και πού ξέρουν πού να σκάψουν;», ρωτά μια μικρούλα που κάθεται πίσω μου. Η αδελφή της πιο δίπλα παρακολουθεί αποσβολωμένη όσα παρουσιάζονται επί της οθόνης με το δάχτυλο στο στόμα κι ένα αρκουδάκι στην αγκαλιά. Όταν βλέπει κάποιον σκελετό, δε, σφίγγει τα ματάκια της.

«Η αρχαιοκαπηλία είναι ένα από τα αρχαιότερα επαγγέλματα», λέει η φωνή της αφηγήτριας. «Ποιο επάγγελμα, κλέφτες δεν είναι οι αρχαιοκάπηλοι;», ακούγεται μια αγορίστικη φωνή να διαμαρτύρεται από τη γαλαρία. Οι τρεις ταινίες μικρού μήκους για αρχαιοκαπηλικές υποθέσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο τελειώνουν.

Σειρά έχει το κουκλοθέατρο. Δεκάδες μπλε μαξιλαράκια έχουν στρωθεί στο πάτωμα. Τα παιδιά σπεύδουν για μια θέση ώστε να παρακολουθήσουν την περιπέτεια της ΑΦ01 – μιας πήλινης αρχαίας κούκλας που μιλάει κι αναλαμβάνει να βοηθήσει ένα αγαλματάκι το οποίο έχει χάσει τη μνήμη του κι έχει πέσει θύμα αρχαιοκαπήλων. Κι αφού ταξιδεύει μέσα σε μια νύχτα στο Βρετανικό Μουσείο και το Λούβρο, φτάνει ως το Μουσείο Ακρόπολης για να λύσει το μυστήριο. Η ώρα έχει περάσει. Τα δώρα έχουν μοιραστεί κι είναι η στιγμή που με χαρά οι συμμετέχοντες εφοδιάζονται με σαντουιτσάκια και πορτοκαλάδες. Ο Σωτήρης, ο Γιάννης κι ο Στέφανος δείχνουν ενθουσιασμένοι. «Δεν ήθελαν να έλθουν στην αρχή», αποκαλύπτουν οι μαμάδες τους, Χριστίνα κι Αγγελική. «Τους είπαμε ότι αν δεν τους αρέσει δεν θα ξαναέλθουμε, αλλά θεωρήσαμε ως γονείς πως πρέπει να τους ανοίγουμε παράθυρα. Δεν βγαίνει κάτι με τη στείρα γνώση. Χρειάζεται διάδραση».

«Είναι η πρώτη φορά που γίνεται ένα πρόγραμμα με στόχο την ενημέρωση των παιδιών για την αρχαιοκαπηλία. Αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται παράλληλα σε μουσεία στο Βερολίνο, το Κάιρο, την Αλεξάνδρεια, το Αμμάν και τη Λευκωσία», λέει η Μπέσυ Αργυροπούλου, συντονίστρια του ευρωπαϊκού προγράμματος Witness the Past, εκ μέρους του ΤΕΙ Αθηνών. «Απόψε ήταν μια πρώτη εκδήλωση-προώθηση του προγράμματος που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των ΤΕΙ Αθήνας, Μουσείου Μπενάκη, Anemon Productions, Θέτις Authentics κι Εταιρείας Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών», εξηγεί.

Ως από μηχανής θεός εμφανίζεται ανάμεσα στα παιδιά και τις μαμάδες, νονάδες και θείες που τα συνοδεύουν ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας και ανασκαφέας της Αρχαίας Μεσσήνης, Πέτρος Θέμελης. Οι φωτογραφικές μηχανές παίρνουν φωτιά. Στην αρχή τον ακούνε να τους λέει για την ανασκαφή και τις εμπειρίες του, αλλά γρήγορα ξεθαρρεύουν και αρχίζουν να τον ρωτούν για ποιο λόγο έγινε αρχαιολόγος, ποιο είναι το αγαπημένο του εύρημα… Και σε ελάχιστο χρόνο ο καθηγητής έχει εξελιχθεί σε περφόρμερ με ένα παιχνιδιάρικο διαδραστικό κοινό που δεν χορταίνει να ρωτάει.

Έξω έχει νυχτώσει για τα καλά. Τα μπουφάν κουμπώνονται, τα δώρα μπαίνουν στις τσάντες και οι μικροί συμμετέχοντες στο πιλοτικό αυτό πρόγραμμα είναι έτοιμοι για νέες περιπέτειες. Μόνο που αυτή τη φορά θα επιστρέψουν με τους συμμαθητές τους, καθώς το πρόγραμμα θα φιλοξενείται τροποποιημένο για σχολικές ομάδες αποκλειστικά για ένα εξάμηνο από το Μουσείο Μπενάκη και θα προσφέρεται δωρεάν.