Διπλοκατοικίες με αυλές και κήπους που βλέπουν σε ευρείς δρόμους… και στο βάθος η θάλασσα. Θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε παραθαλάσσια πόλη στον σημερινό κόσμο. Μόνο που εδώ μιλάμε για αυτό που μαρτυρούν τα καταποντισμένα ερείπια της θέσης Παυλοπέτρι, που πρόσφατα πήραν “σάρκα και οστά” χάρη στην τεχνολογία. Ένα τρισδιάστατο μοντέλο της βυθισμένης πολιτείας είναι πλέον πραγματικότητα (από το περασμένο καλοκαίρι), ενώ αφιέρωμα στο αποτέλεσμα αυτό παρακολούθησαν πρόσφατα και οι τηλεθεατές του BBC στη Βρετανία.

Σήμερα, το Παυλοπέτρι καλύπτει μια έκταση οκτώ γηπέδων ποδοσφαίρου στο βυθό της θάλασσας στη Νότια Πελοπόννησο. Κατάσπαρτη είναι η έκτασή του από συμπλέγματα τοίχων, δρόμους και λείψανα ενός προηγμένου υδρευτικού δικτύου, που μαρτυρούν την ύπαρξη κάποτε εκεί μιας ακμάζουσας πολιτείας. Ορισμένες οικίες, μεγαλύτερες από τις υπόλοιπες, ίσως αντιστοιχούσαν με δημόσια κτίρια, όχι όμως με ανάκτορα ή κάτι που να υπαγορεύει την ύπαρξη θεϊκών ή θεόσταλτων ηγετών. Ένα οργανωμένο νεκροταφείο βρισκόταν εκτός της κατοικημένης περιοχής. Κάπου κάπου όμως, ταφές στα όρια των οικιών μαρτυρούν ότι οι νεκροί δεν θάβονταν απαραίτητα σε αυτό.

Εδώ, η εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου – πηγής δύναμης για τον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό που άκμαζε την εποχή εκείνη – πιστοποιείται με απτές αποδείξεις, που καμία άλλη θέση της ηπειρωτικής Ελλάδας (όντας συνήθως στην ενδοχώρα) δεν διαθέτει. Μεγάλες συγκεντρώσεις οστράκων από αποθηκευτικούς πίθους σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης μαρτυρούν την οργανωμένη αποθήκευση αγαθών, που προορίζονταν για εγχώρια κατανάλωση είτε και για να φύγουν με κάποιο πλοίο για μακρινά λιμάνια. Πρόκειται για ένδειξη όχι μόνο πλούτου αλλά και ενός οργανωμένου συστήματος αναδιανομής και διαχείρισής του.

Και στα σπίτια του Παυλοπετριού όμως βρίσκονται λείψανα από αγγεία. Χοντροκομμένα κεραμικά αγγεία του μαγειρειού συνυπάρχουν με πιο επιμελημένα κομμάτια, εισηγμένα από την Κρήτη ή το Αιγαίο ή και ντόπιες απομιμήσεις των κρητικών που θα παρουσιάζονταν σε κάποια ιδιαίτερη περίσταση. Ενδείξεις των επιδιώξεων μιας υλικά ακμάζουσας κοινωνίας που ευημερούσε χωρίς όμως να προκαλεί.

Τι ήταν λοιπόν το Παυλοπέτρι; Πάνω από όλα αποτελούσε μια κατοικημένη περιοχή όπου η ύπαρξη ταξικής κοινωνίας και επαγγελματικής εξειδίκευσης την καθιστά πόλη. Ταυτόχρονα όμως η βυθισμένη πόλη αντικατοπτρίζει την εποχή όπου οι άνθρωποι ξεκίνησαν να οργανώνονται αποζητώντας τα αγαθά που αποζητούμε κι εμείς σήμερα. Αντικατοπτρίζει έτσι τις απαρχές του μεσοαστισμού.