Μάχη αναμένεται να εξελιχθεί ανάμεσα στους επιστήμονες με αφορμή νέα στοιχεία για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της παγκόσμιας αρχαιολογίας: την πτώση του πολιτισμού του Ράπα Νούι, γνωστότερου ως Νησιού του Πάσχα.
Τα στοιχεία αντιστρατεύονται την κύρια άποψη που είχε εκφραστεί το 2005 με το βιβλίο Collapse: How Societies Choose to Fail or Survive από τον Jared Diamond, σύμφωνα με την οποία η διαδικασία κατασκευής και μετακίνησης των γιγαντιαίων γλυπτών Moai που βρίσκονται διάσπαρτα στο νησί στάθηκε τόσο επιβλαβής για τη χλωρίδα του νησιού που ο λαός που το κατοικούσε παρήκμασε και έφτασε στα όρια της ύπαρξής του. Η όποια τεχνογνωσία ξεχάστηκε, η πείνα οδήγησε σε κανιβαλισμό και έτσι οι πρώτοι Ευρωπαίοι που αποβιβάστηκαν στο νησί βρήκαν εκεί μια χούφτα γυμνών και ταλαιπωρημένων ιθαγενών.
Μήπως όμως δεν είναι έτσι; Το ερώτημα τέθηκε κυρίως από τον αρχαιολόγο Carl Lipo, του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και τον Terry Hunt, του Πανεπιστημίου της Χαβάης, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι προηγμένη κοινωνία στο Ράπα Νούι, ως πρόδρομος των ιθαγενών που γνώρισαν οι Ευρωπαίοι, δεν υπήρξε ποτέ. Οι ιθαγενείς που συνάντησαν οι Ευρωπαίοι, μετανάστες οι ίδιοι από την ευρύτερη Πολυνησία το 1200 μ.Χ., μπορούσαν και να κατασκευάσουν και να μετακινήσουν τα Moai με ιδιαίτερο τρόπο, ενώ οι πρακτικές που είχαν ακολουθήσει με το περιβάλλον – έλεγχος του φοινικοδάσους και εμφύτευση ηφαιστειακών βράχων στη γη για να γίνει πιο εύφορη – ήταν μάλλον ωφέλιμες για το νησί. Άλλωστε, το νησί του Πάσχα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα «πράσινο». Όσο για την παρακμή, ήρθε με τους Ευρωπαίους που μετέφεραν μαζί τους σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, δυσεντερία, λέπρα και άλλες ασθένειες.
Η θεωρία, που αναλύεται σε βιβλίο που θα κυκλοφορήσει σύντομα, έχει ήδη τους επικριτές της. Μεταξύ τους ο διακεκριμένος Βρετανός αρχαιολόγος Paul Bahn, που υποστηρίζει ότι οι δύο συνάδελφοί του δεν έλαβαν καθόλου υπόψη τους τις προφορικές παραδόσεις, γεγονός που μπορεί να αποβαίνει μοιραίο για όσα ισχυρίζονται.
Πηγή: The Independent, 24/04/11
Ζ.Ξ.
