Ελένη Κεφάλα, Οι κατακτημένοι. Το Βυζάντιο και η Αμερική στο μεταίχμιο της νεωτερικότητας, μτφρ.: Παναγιώτης Σουλτάνης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2024, 232 σελ. ISBN: 978-618-230-090-9
Η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς και, στην άλλη άκρη του κόσμου, η άλωση της Τενοτστίτλαν-Τλατελόλκο (της σημερινής Πόλης του Μεξικού) από τους Ισπανούς κονκισταδόρες και τους γηγενείς συμμάχους τους το 1521 είναι δύο από τα γεγονότα που σηματοδοτούν τις απαρχές της πρώιμης νεωτερικότητας. Πέρα από τη χρονική τους εγγύτητα, τα γεγονότα αυτά τα συνδέουν παρόμοιες αφηγήσεις για δυσοίωνα σημάδια που τα προδιέγραφαν· και, την εποχή των σημαδιακών αυτών συμβάντων, κάποιοι Έλληνες και κάποιοι Μεσίκα αποτύπωσαν αντίστοιχα σε ποιήματα και τραγούδια την τραυματική εμπειρία της κατάκτησης.
Το βιβλίο εξετάζει με συγκριτική οπτική τρία θρηνητικά ποιητικά αφηγήματα, αφενός το Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης και αφετέρου το Τραγούδι του Ουεσοτσίνκο και το Τραγούδι της Τλασκάλα, παρακολουθώντας επίσης τις τύχες αυτών των κειμένων μέχρι τις μέρες μας. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μελέτη που καταπιάνεται με το πώς παράγονται γλωσσικά η συλλογική μνήμη και το πολιτισμικό τραύμα, πώς αποτυπώνεται το βίωμα του κατακτημένου, πώς το τραύμα διαιωνίζεται και πώς, εντέλει, συνδέεται με τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας.
Για τη συγγραφέα
Η Ελένη Κεφάλα σπούδασε βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και απέκτησε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Εργάστηκε ως μεταδιδακτόρισσα στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και ως fellow στο Πρόγραμμα Βυζαντινών Σπουδών του Νταμπάρτον Όουκς. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Λατινοαμερικάνικης Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Σαιντ Άντριους στη Σκωτία. Η έρευνά της επικεντρώνεται στη νεωτερικότητα, σε διαφορετικές περιόδους και σε διαφορετικές κουλτούρες, μέσα από συγκριτική και διεπιστημονική οπτική. Έχει δημοσιεύσει επίσης τις μονογραφίες Peripheral (Post) Modernity: The Syncretist Aesthetics of Borges, Piglia, Kalokyris and Kyriakidis (Peter Lang, 2007), Buenos Aires Across the Arts: Five and One Theses on Modernity, 1921–1939 (University of Pittsburgh Press, 2022), The Open Veins of Modernity: Ecological Crisis and the Legacy of Byzantium and Pre-Columbian America (Cambridge University Press, 2024), καθώς και τις ποιητικές συλλογές Μνήμη και παραλλαγές (Πλανόδιον, 2007), Χρονορραφία (Νεφέλη, 2013· Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου) και Direct Orient (Περισπωμένη, 2024).
Εικόνες εξωφύλλου: (πάνω) Μικρογραφία της Κωνσταντινούπολης από τον Matrakçı Nasuh, Μουσείο Ανακτόρου Τοπκαπί, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία. Images & Stories / Alamy Stock Photo. (κάτω) Ο χάρτης Nuremburg της Τενοτστίτλαν. Newberry Library, Σικάγο, Ayer 655.51.C8 1524b. Lupo / Wikimedia Commons.
