«Λεωνίδας, Ναπολέων, Μπότσαρης: Η γλώσσα των συμβόλων» είναι ο τίτλος μεγάλης έκθεσης που διοργανώνει το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ με αφορμή τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Η έκθεση, τα εγκαίνια της οποίας θα πραγματοποιηθούν την 1η Οκτωβρίου στις 18.30 από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Emmanuel Macron.
Για την έκθεση συνεργάζονται μουσεία από τη Γαλλία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα: το μουσείο του Λούβρου, το Musée de l’Armée, η Fondation Dosne-Thiers στο Παρίσι, το Μουσείο Τέχνης στο Toledo, Ohio, το Museo Civico Sartorio της Τεργέστης, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη, η Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ (Συλλογή Ιωάννη Τρικόγλου), σημαντικοί συλλέκτες εντός και εκτός Ελλάδος, καθώς και η École Française d’Athènes και το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.
Θέμα της έκθεσης είναι ο ρόλος των συμβόλων στην πολιτική και την τέχνη, και η επίδραση της αρχαιότητας στην εικόνα της Ελληνικής επανάστασης και στο Φιλελληνικό κίνημα: οι μορφές του Ναπολέοντα και του Μπότσαρη διασταυρώνονται με αυτές του Λεωνίδα και του Μ. Αλεξάνδρου. Οι πίνακες του Delacroix, του David, του Lipparini, το θέμα του θανάτου του Μπότσαρη, καθώς και δύο άγνωστα χειρόγραφα για μια εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Ήπειρο, που δεν έγινε ποτέ, ή για τον Αλή Πασά και τη δράση του, είναι τα σημαντικότερα μεταξύ άλλων έργα και τεκμήρια που θα εκτεθούν στο Τελλόγλειο, σε λιγότερο γνωστά συμφραζόμενα, αναδεικνύοντας ιδιαίτερες (άγνωστες) πτυχές στην ελληνογαλλική ιστορία.
Ο φιλελληνισμός στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γαλλία ενισχύθηκε με σύμβολα που προσέφερε η αρχαιότητα μέσω της κλασικής παιδείας των Ευρωπαίων, ιδιαίτερα στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Η έκθεση στο Τελλόγλειο διερευνά μέσα από το κοινό στοιχείο που προσφέρουν οι αναφορές στην αρχαιότητα τις ιστορικές διαδρομές πρωταγωνιστών στην Επανάσταση αλλά και τη σχέση με την Ευρώπη καθώς και τη διαφοροποίηση των συμβολισμών, ανάλογα με την απήχηση του ελληνικού ζητήματος στην κοινή γνώμη και στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Πρόκειται για μια κληρονομιά που αναμορφώνεται διαρκώς, μεταλλάσσεται και στο βάθος μας οδηγεί να κατανοήσουμε την παγκοσμιοποίηση, τη δύναμη και την αντοχή (διάρκεια) αυτών των συμβόλων: Λεωνίδας, Σπάρτη, Αλέξανδρος κ.ο.κ.
«Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η αρχαία πραγματικότητα εξακολουθεί να είναι ένα πεδίο έρευνας. Αυτό που μας φανερώνει ξεκάθαρα αυτή η έκθεση είναι ένας μηχανισμός, δημιουργικός και διαβρωτικός ταυτόχρονα, ερμηνείας της Αρχαιότητας» αναφέρει στο κείμενό της η Véronique Chankowski, Διευθύντρια της Γαλλικής Σχολής Αθηνών.
Οι νεοέλληνες έγιναν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και η τροπή αυτή στην ευρωπαϊκή σκέψη βοήθησε εξαιρετικά στον αγώνα. Η μορφή του Λεωνίδα και η θυσία στις Θερμοπύλες ταυτίζεται με την υπέρτατη θυσία για την πατρίδα, για υψηλά ιδανικά. Η μορφή του από διάφορες διαδρομές θα διασταυρωθεί με αυτή του Ναπολέοντα. Ο Ναπολέων θα δανειστεί στοιχεία του Μ. Αλεξάνδρου, του Ηρακλή, του Ρωμαίου αυτοκράτορα, θα οραματιστεί, ιδίως από το νησί της Αγίας Ελένης, μια Ευρώπη ενωμένη υπό την ηγεσία του με πρότυπα, όπως θεωρεί, κλασικά ελληνικά. Το όραμά του για εξάπλωση στον κόσμο περιλαμβάνει, εκτός άλλων, την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Μεσόγειο. Έγγραφα και αρχειακό υλικό μας οδηγούν στον Αλή Πασά, αγγίζοντας τα επεκτατικά ενδιαφέροντα του Ναπολέοντα για την Ανατολή (πάντα υπό το ένδυμα υπεράσπισης αρχών και ιδεών) και τον ρόλο του στις αρχές της Ελληνικής Επανάστασης.
Η πτώση του Μεσολογγίου και ο ηρωικός θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο τις Θερμοπύλες, τον Λεωνίδα-Μπότσαρη, τον Λεωνίδα-Ναπολέοντα κ.ο.κ. Ο θάνατος του Μπότσαρη αποτυπώνεται από σπουδαίους ζωγράφους της εποχής, τους Delacroix, Lipparini, Langlois, De Neuville κ.ά., σε έργα τα οποία συχνά στη χαρακτική αναπαραγωγή τους συνοδεύονται από σύντομα κείμενα που αναφέρουν τον ήρωα ως Νέο Λεωνίδα.
Τέλος, τα περίφημα όπλα του Μπότσαρη, τα οποία όπως φάνηκε δωρήθηκαν από τον Καποδίστρια στον στρατηγό Maison μετά τη ναυμαχία στο Ναυαρίνο κατά την αποστολή στον Μοριά, φωτίζουν το τέλος της εξέγερσης που οδήγησε στην ίδρυση του Ελληνικού κράτους.
Με αφορμή τα σύμβολα ξεδιπλώνονται πολλές παράλληλες ιστορίες που θα αναδειχθούν σε ειδικές ξεναγήσεις, διαλέξεις, εκπαιδευτικά και παιχνίδια, ζωντανεύοντας με πιο οικείο τρόπο τη γνωστή ή άγνωστη ιστορία μας.
Τη γενική ευθύνη της έκθεσης έχει η Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά (Γενική Διευθύντρια Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών ΑΠΘ, Ομότιμη Καθηγήτρια Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ) ενώ τον σχεδιασμό έχει κάνει ο σκηνογράφος Παύλος Θανόπουλος.
Πληροφορίες
Διάρκεια έκθεσης: 1 Οκτωβρίου 2021-16 Ιανουαρίου 2022.
Στο πωλητήριο εντός του Ιδρύματος (2310 247111) αλλά και στο Μικρό Τελλόγλειο (2310 224785, Καρ. Ντηλ 32) διατίθενται η ελληνογαλλική και η αγγλική έκδοση της έκθεσης.
Ωράριο λειτουργίας εκθεσιακού χώρου: Τρίτη 9.00-14.00, Τετάρτη 9.00-14.00-17.00-21.00, Πέμπτη-Παρασκευή 9.00-14.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00-18.00, Δευτέρα κλειστά.
Απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση στο 2310 247111 (στις ώρες λειτουργίας του εκθεσιακού χώρου).
