Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος (ΙΕΕΕ) – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (ΕΙΜ), σε συνεργασία με την Πινακοθήκη Δήμου Κέρκυρας, παρουσιάζει στην Κέρκυρα το σύνολο από 80 περίπου πρωτότυπα έργα, καθώς και αναπαραγωγές έργων που ανήκουν σε άλλες Συλλογές, ενός σπουδαίου, όσο και άγνωστου Επτανήσιου καλλιτέχνη, των αρχών του 19ου αιώνα, του Γεράσιμου Πιτζαμάνου (Pizzamano fecit).

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787-1825), που γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς και έδρασε και στην Κέρκυρα, έζησε μία μυθιστορηματική ζωή, εργαζόμενος για την πρόοδο και την ελευθερία των Επτανήσων, αλλά και του συνόλου του Ελληνισμού, στην αυγή μιας νέας εποχής.

Ήταν ο πρώτος Επτανήσιος καθηγητής αρχιτεκτονικής, συνέγραψε το πρώτο βιβλίο αρχιτεκτονικής στον ελληνικό χώρο, εισήγαγε την κοσμική χαρακτική στα Επτάνησα, δημιούργησε τα ιονικά σύμβολα και αγαπήθηκε ως προσωπογράφος της επτανησιακής κοινωνίας.

Αντάξιος των καλύτερων περιηγητών του 18ου-19ου αιώνα, με χέρι σπάνιας ευαισθησίας, ο Πιτζαμάνος «άφησε» απεικονίσεις ανθρώπων, φορεσιών, τοπίων και μνημείων από τα Επτάνησα και από την Οθωμανική Ελλάδα.

«Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας, που σπούδασε για επτά χρόνια αρχιτεκτονική στη Γαλλική Σχολή της Ρώμης και στην Πολυτεχνική Σχολή του Παρισιού. Έγινε τιμητικό μέλος στην ακαδημία του Σαν Λούκα. Τα έργα του, επτά αρχιτεκτονικά, στην ουσία είναι χαμένα» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ιστορικός Τέχνης, Επιμελήτρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και Επιμελήτρια της Έκθεσης του Γεράσιμου Πιτζαμάνου στην Κέρκυρα, Αναστασία Κούλη.

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος ήταν πάντα στο πλευρό, του Ιωάννη Καποδίστρια και των φιλελευθέρων Επτανησίων, εργάστηκε στην Κέρκυρα επί βρετανικής προστασίας. Μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, έζησε από κοντά το ξέσπασμα της Επανάστασης στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την επεισοδιακή διαφυγή του εγκαταστάθηκε στην Ρωσία, στην υπηρεσία του Τσάρου Αλέξανδρο Α’, με σύσταση του Καποδίστρια.

Κατά την παραμονή του στην Κέρκυρα, έκανε μία αρχιτεκτονική πρόταση για το πανεπιστήμιο του Ιονίου, υποστήριζε την παιδεία και υπέβαλε ένα σχέδιο για το Ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, το παλάτι στην πόλη της Κέρκυρας, που ο θεμέλιος λίθος του τοποθετήθηκε την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, το 1819.

«Αρχιτεκτονικά ακόμη ψάχνουμε. Αυτό που μπορούμε με σιγουριά να πούμε είναι ότι έκανε ένα βιβλίο για να διδάξει τους σπουδαστές του και έθεσε τις αρχιτεκτονικές βάσεις για να διδαχθεί η αρχιτεκτονική. Ήταν ο πρώτος καθηγητής πολιτικής αρχιτεκτονικής της Κέρκυρας» επισημαίνει η κα Κούλη και προσθέτει «στα χαρακτικά είναι αυτός που εισήγαγε την κοσμική χαρακτική με θέματα, χάρτες, προσωπογραφίες και σύμβολα. Είναι αυτός που έκανε τα σύμβολα των Επτανήσων, την πολύ γνωστή αλληγορία με τα Επτάνησα που δέχονται το Σύνταγμα το 1817, δηλαδή εμβληματικά έργα για τα Επτάνησα».

Ο Επτανήσιος καλλιτέχνης ήταν ο αγαπητός προσωπογράφος στον κύκλο των αστών της εποχής, τον θαύμαζαν γιατί «έβγαζε» στα έργα του το χαρακτήρα των ανθρώπων. Τα γραπτά και κυρίως τα ζωγραφικά του έργα αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία για την επικίνδυνη όσο και ελπιδοφόρα εκείνη εποχή.

«Η καρδιά της έκθεσης βρίσκεται στις υδατογραφίες με ενδυμασίες και τοπία από ταξίδια του Πιτζαμάνου στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη, το 1818. Η ιδιαιτερότητα είναι ότι οι πίνακές του συνοδεύονται και με σχόλια-λεζάντες για τα άτομα και την κίνηση του ελληνικού πολιτισμού. Αυτές οι λεζάντες αποτελούν σήμερα πηγή πληροφόρησης για την εποχή. Συγκεκριμένα ένα κείμενό του στα γαλλικά, περιγράφοντας την Κωνσταντινούπολη, αναφέρει: “…οι Έλληνες όσο θα στοχεύουν στη δόξα και τον πλούτο θα παραμείνουν για πολύ καιρό είλωτες των μουσουλμάνων”. Αποσπάσματα του κειμένου παρουσιάζονται σε βίντεο και στην έκθεση που φιλοξενείται στην Κέρκυρα» τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ιστορικός Τέχνης, Αναστασία Κούλη.

Ο πρόωρος θάνατός του, σε ηλικία μόλις 38 ετών, το σκορπισμένο σε όλη την Ευρώπη έργο του, ακόμα και ο σεισμός του 1953 στην Κεφαλονιά που γκρέμισε το αρχοντικό της οικογένειάς του στο Αργοστόλι, δεν επέτρεψαν να αναδειχθεί η μεγάλη σημασία του Πιτζαμάνου για την εξέλιξη της ζωγραφικής και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Η έκθεση που αποτελεί την πρώτη μεγάλη εκδήλωση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (ΕΙΜ) στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου στο Τμήμα Περιοδικών Εκθέσεων του Περιστυλίου και θα διαρκέσει έως τις 17 Νοεμβρίου.