Σε «περίληψη των προηγουμένων» και ανοίκειες επιστημονικού συμποσίου αντιπαραθέσεις εξελίχθηκε η πολυαναμενόμενη εισήγηση για το εύρημα της Αμφίπολης, στο πλαίσιο της 30ής επετειακής επιστημονικής συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.

«Από το 2016 το μνημείο της Αμφίπολης αφέθηκε στην τύχη του. Η υγρασία έχει προχωρήσει πολύ. Οι Καρυάτιδες άρχισαν να χάνουν τα εξαιρετικά χρώματα τους – το κυανό μετά βίας φαίνεται. Είναι καθήκον της πολιτείας να προστατεύσει το μνημείο αυτό από τη φθορά του χρόνου. Κουράγιο μας δίνει μόνο η εξασφάλιση των κονδυλίων των ΕΣΠΑ χάρη στον περιφερειάρχη Κ. Μακεδονίας και με τη συνεργασία βεβαίως του υπουργείου Πολιτισμού – ώστε να προχωρήσουν σύντομα οι εργασίες καθαρισμού, συντήρησης και αποκατάστασης». Με την παραπάνω αποστροφή ολοκλήρωσε την πολυαναμενόμενη εισήγησή της στο επετειακό 30ό αρχαιολογικό συνέδριο της Θεσσαλονίκης η αρχαιολόγος Αικατερίνη Περιστέρη, για να λάβει πάραυτα την απάντηση από τον συνεργάτη της –και ομιλητή της κοινής τους εισήγησης– αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, σύμφωνα με τον οποίο «το μικρότερο πρόβλημα που έχει το μνημείο είναι αυτό της υγρασίας. Το επόμενο διάστημα αρχίζουν οι εργασίες συντήρησης και περαιτέρω συζητήσεις για το θέμα είναι άστοχες – αν όχι άσχετες».

Η κα Περιστέρη, στην εισήγησή της με θέμα «Ανασκαφική έρευνα τύμβου Καστά Αμφίπολης (2010-2015): από την αρχαϊκή νεκρόπολη στον μνημειακό μακεδονικό τάφο με τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμο», παρουσίασε την ιστορία των ανασκαφών στην περιοχή ξεκινώντας από τον αρχαιολόγο Γ. Λαζαρίδη στη δεκαετία του ’50, συνέχισε με τις δοκιμαστικές εξωτερικές και εσωτερικές τομές στον τύμβο Καστά στην περιοχή της νεκρόπολης το 2004-2012, τα πρώτα εντυπωσιακά ευρήματα των πλούσια κτερισμένων τάφων, τον εντοπισμό των ορίων του τύμβου, και –το καλοκαίρι του 2014– του μεγαλειώδους σύνθετου τάφου με λατρευτική χρήση, για τον οποίο επανέλαβε τη χρονολόγηση στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Συμπλήρωσε ότι ο τάφος σφραγίστηκε στο τέλος του 2ου π.Χ. αιώνα από τους τελευταίους Μακεδόνες προκειμένου να προστατευτεί από τις επερχόμενες βαρβαρικές επιδρομές, και αυτές των Ρωμαίων που ακολούθησαν. Επανέλαβε δε, παρουσιάζοντας τα ήδη γνωστά παγκοσμίως ευρήματα, τις θεματικές και τεχνοτροπικές ομοιότητές τους με άλλα των ιδίων περιόδων (Σφίγγες, με αυτή των Δελφών – βοτσαλωτό δάπεδο, με αυτό της Πέλλας και της Βεργίνας κ.ά).

Ακολούθησαν οι εισηγήσεις του αρχιτέκτονα κ. Λεφαντζή, και των γεωλόγων Ε. Καμπούρογλου και Γ. Τσόκα για τις έρευνες 1964-2016 και τη γεωφυσική διασκόπηση αρχαιολογικών χώρων στη Μακεδονία και τη Θράκη στη δεκαετία 2007-2016, και, ενώ η βασική αρχαιολόγος/ανασκαφέας είχε ήδη αποχωρήσει μη δίνοντας τη δυνατότητα στους καθ’ ύλην αρμόδιους συναδέλφους της αρχαιολόγους/συνέδρους για διευκρινιστικές ερωτήσεις, τις απαντήσεις ανέλαβε να δώσει ο κ. Λεφαντζής.

Οι τόνοι ανέβηκαν και το «ύφος» της συζήτησης άλλαξε, οι ερωταπαντήσεις αφορούσαν σε αρχιτεκτονικά, γεωλογικά και στατικά δεδομένα, η συζήτηση που ακολούθησε πήρε άλλη τροπή (με παρεμβάσεις κατοίκων, ενδιαφερομένων κ.ά. που έκαναν εκκλήσεις στους αρχαιολόγους του συνεδρίου να ολοκληρωθεί το έργο για την αναβάθμιση της περιοχής και της Μακεδονίας κ.ά.), με αποτέλεσμα ο πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του ΑΠΘ, Π. Νίγδελης, να προτείνει τη μελλοντική διοργάνωση συνεδρίου αποκλειστικά για το θέμα της Αμφίπολης με τη συμμετοχή επιστημόνων όλων των εμπλεκομένων ειδικοτήτων.

Στα αρχαία παραθαλάσσια «Σουκ» του Στρυμόνα

Εντύπωση προκάλεσε στους συνέδρους η ανακοίνωση των ευρημάτων ενός εμπορικού/βιομηχανικού κέντρου ηλικίας 26 και πλέον αιώνων, με θέα θάλασσα, που αποκαλύπτουν οι ανασκαφές της τελευταίας 25ετίας στην αρχαία Άργιλο. Στο εμπορικό κέντρο εποχής (παράλληλα και οικοτεχνικό, σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα που παραπέμπουν σε καταστήματα αλλά και σπίτια, καθώς βρέθηκαν ίχνη εστιών για φωτιά αλλά και μια μπανιέρα με απορροή των υδάτων απευθείας στον δρόμο), που ανάγεται στην περίοδο 475-357 π.Χ. (με την καταστροφή της πόλης από την επιδρομή του Φιλίππου), εντοπίστηκε σειρά επιμηκών «δωματίων» που λειτουργούσαν ως βιοτεχνικό/εμπορικό κέντρο της εποχής. Οι πόρτες των οικημάτων/καταστημάτων (σύμφωνα με τον εισηγητή αρχαιολόγο Ζήση Μπόνια) άνοιγαν προς τα έξω, ορίζοντας έτσι με τα «φύλλα» τους το εύρος της πρόσοψης. Καθένα από αυτά έχει διαφορετική μορφή κατασκευής, ενώ παραπέμπουν στα «Σουκ» – τις σκεπαστές αγορές της Εγγύς Ανατολής.

Στο εσωτερικό βρέθηκαν δωμάτια για ύφανση, λεκάνες που χρησιμοποιούνταν για βαφές νημάτων, πάγκοι, χώροι κατασκευής αντικειμένων από κέρατα ελαφιών, αλλά και νομίσματα του δεύτερου μισού του 4ου αιώνα.

Η ανασκαφή της Αργίλου είναι μια συστηματική ανασκαφική έρευνα στο πλαίσιο κοινού ελληνοκαναδικού προγράμματος που ξεκίνησε το 1992 και συνεχίζεται. Υπεύθυνοι των ανασκαφών είναι ο Καναδός καθηγητής Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ Ζαν Περό, και ο αρχαιολόγος Ζήσης Μπόνιας, προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας.

Η ανακοίνωση με θέμα «Κτίσματα με εμπορικό χαρακτήρα στην αρχαία Άργιλο» κρίθηκε ως η σημαντικότερη της φετινής επετειακής οργάνωσης. Διεθνές συνέδριο, εξάλλου, με θέμα «25 Χρόνια Άργιλος. Οργάνωση της πόλης και της χώρας στις αποικίες του Β. Αιγαίου απότον 8ο έως τον 3ο π.Χ. αιώνα» θα πραγματοποιηθεί –όπως ανακοίνωσε ο εισηγητής του θέματος Ζήσης Μπόνιας– στη Θεσσαλονίκη (στις εγκαταστάσεις του Αρχαιολογικού Μουσείου της πόλης) από τις 25 ως και τις 28 Μαΐου, με εισηγήσεις Ελλήνων και ξένων επιστημόνων και αφορμή την επέτειο συμπλήρωσης ενός τετάρτου του αιώνα στις ανασκαφές της αρχαίας Αργίλου, την οποία και θα επισκεφθούν οι ξένοι σύνεδροι.