Από σήμερα και έως την Κυριακή 22 Ιουνίου διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη το 16o Συνέδριο της Διεθνούς Ομάδας για την Παλαιοεθνοβοτανική (16th International Work Group for Palaeoethnobotany – IWGP).

Το 1ο Συνέδριο του IWGP πραγματοποιήθηκε στην Kacina, κοντά στην Πράγα, το 1968. Έκτοτε, κάθε τρία χρόνια τα μέλη της παλαιοεθνοβοτανικής κοινότητας συναντιούνται για να ανταλλάξουν απόψεις, να διδαχθούν ο ένας από τον άλλο και κυρίως να παρουσιάσουν στην επιστημονική τους κοινότητα τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Ο στόχος των ειδικών της Αρχαιοβοτανικής είναι η διερεύνηση της σχέσης των φυτών και των ανθρώπων.

Η Διεθνής Ομάδα Εργασίας για την Παλαιοεθνοβοτανική, στα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της αποτελούνταν από ελάχιστα μέλη, με την πάροδο των ετών ωστόσο έφτασε να αριθμεί τα 230 μέλη όπως φάνηκε στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το 2010 στο Wilhelmshaven της Γερμανίας. Σε αυτή τη διοργάνωση του 2010 η μόνιμη επιτροπή του IWGP αποφάσισε να αναθέσει την επόμενη διοργάνωση στη Δρα Σουλτάνα Μαρία Βαλαμώτη και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

Στη διάρκεια αυτής της 16ης συνάντησης, το συνέδριο του IWGP θα αποκτήσει για πρώτη φορά επίσημα παγκόσμιο χαρακτήρα, υποδεχόμενο συμμετοχές από όλο τον κόσμο: Ευρώπη, Ασία (π.χ. Τουρκία, Ινδία, Κίνα, Ιαπωνία), Αφρική, Αυστραλία, Λατινική Αμερική, ΗΠΑ και Καναδάς. Πάνω από 280 σύνεδροι έχουν δηλώσει συμμετοχή από 36 χώρες και 5 ηπείρους. Οι προφορικές ανακοινώσεις ανέρχονται στις 99 και οι αναρτημένες στις 159.

Περί παλαιοεθνοβοτανικής έρευνας

Από την εμφάνιση του γένους Homo στον πλανήτη, τα φυτά παρέχουν στις ανθρώπινες κοινωνίες ένα ευρύ φάσμα υλικών και ουσιών απαραίτητων για την επιβίωσή τους. Μέσα από τα κατάλοιπα των φυτών που αποκαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη προκύπτει ένας πλούτος πληροφοριών σχετικά με τα είδη των φυτών που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι στο παρελθόν σε διάφορα μέρη του πλανήτη, σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και της προϊστορίας τους. Τα φυτά, είτε αυτά αντιστοιχούν σε τρόφιμα, φάρμακα, ψυχοτρόπες ουσίες, υλικά δομής και καύσιμες ύλες, αφήνουν τα ίχνη τους στις αρχαιολογικές αποθέσεις, συχνά αόρατα δια γυμνού οφθαλμού. Διατηρημένα άλλοτε μέσω της απανθράκωσης ή της απουσίας οξυγόνου σε συνθήκες μόνιμης υγρασίας ή ακόμη μέσω της ανοργανοποίησης, τα ταπεινά κατάλοιπα σπόρων, ολόκληρων καρπών και στελεχών των φυτών, παρέχουν τη βάση για τη διεξαγωγή της παλαιοεθνοβοτανικής έρευνας. Στόχος της έρευνας αυτής είναι η αποκρυπτογράφηση της αλληλεπίδρασης φυτών και ανθρώπων κατά το παρελθόν. Η χρήση του χώρου, το μαγείρεμα, η αποθήκευση και η απόρριψη, οι πρακτικές καλλιέργειας, η κλίμακα της γεωργικής παραγωγής και η δυνατότητα συσσώρευσης πλεονάσματος, οι πολιτισμικές επαφές και ανταλλαγές μπορούν να διερευνηθούν μέσα από τη μελέτη των παλαιεθνοβοτανικών καταλοίπων.

Η αρχαιοβοτανική έρευνα στην Ελλάδα

Η παλαιοεθνοβοτανική, ή αρχαιοβοτανική όπως είναι γνωστή η συγκεκριμένη έρευνα στην Ελλάδα, έχει φέρει στο φως ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα και μοναδικά για την πρωιμότητά τους ευρήματα τα οποία δίνουν πληροφορίες για τα φυτά που χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι γεωργοί της Ευρώπης, για την πιθανότητα μιας πολύ πρώιμης παρασκευής οίνου στο Ντικιλί Τας στους Φιλίππους της Καβάλας κατά τα μέσα της 5ης χιλιετίας π.Χ., για την άλεση δημητριακών και την παρασκευή πλιγουριού ή τραχανά στους οικισμούς Αρχοντικό και Μεσημεριανή Τούμπα στη Βόρεια Ελλάδα κατά την 3η χιλιετία π.Χ., ή ακόμη για την επεξεργασία ελαίων και αρωματικών φυτών και την προετοιμασία αρωμάτων στην Κρήτη και άλλες περιοχές του Αιγαίου στην Εποχή του Χαλκού. Έτσι η Παλαιοεθνοβοτανική διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην αρχαιολογική έρευνα της Ελλάδας δίνοντας αποτελέσματα διεθνούς αναγνώρισης. Επιπλέον, μετά τη «μύηση» των πρώτων ειδικών ερευνητών της Ελλάδας από ξένους ειδικούς επιστήμονες, ο αριθμός των Ελλήνων ειδικών αυξάνεται σταδιακά καθώς και ο αριθμός των μελετών και των δημοσιεύσεων στο αντικείμενο αυτό.

Το 16ο IWGP

Το 16ο IWGP στη Θεσσαλονίκη θα αποτελέσει μια εξαιρετική ευκαιρία να παρουσιαστούν στην ευρύτερη κοινότητα των ειδικών ερευνητών τα πλούσια αποτελέσματα της αρχαιοβοτανικής έρευνας που διεξάγεται στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία. Στο πλαίσιο αυτό έχει προγραμματιστεί μια συνεδρία με τίτλο: «Η Αρχαιοβοτανική Έρευνα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης».

Μεταξύ των θεματικών ενοτήτων που έχουν προταθεί για το 16ο IWGP που θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2013 είναι οι εξής: Συνθέτοντας τα αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα: μακροκατάλοιπα, γύρη, κάρβουνο, φυτόλιθοι. Μέθοδοι και αναλυτική Αρχαιοβοτανική. Η συμβολή της εθνογραφικής έρευνας στην Αρχαιοβοτανική. Η αρχή της γεωργίας. Η διασπορά των καλλιεργημένων φυτών. Ο ρόλος των άγριων φυτών στις κοινωνίες των πρώτων γεωργών και των όψιμων τροφοσυλλεκτών. Η παγκοσμιοποίηση της τροφής κατά την προϊστορική περίοδο στην Ευρασία. Αναλύσεις DNA και Αρχαιοβοτανική. Αναλύσεις ισοτόπων και Αρχαιοβοτανική.

Το συνέδριο τελεί υπό την αιγίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και θα λάβει χώρα στις εγκαταστάσεις του ΚΕΔΕΑ (Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων) της Επιτροπής Ερευνών του ΑΠΘ.

Οι εργασίες του Συνεδρίου είναι ανοιχτές για δημοσιογράφους αλλά όχι για το κοινό.

Περισσότερα για το πρόγραμμα στην ιστοσελίδα του συνεδρίου: http://iwgp-2013.web.auth.gr/