Πείνα και αρρώστιες, κοινωνική αναστάτωση και φτώχεια. Δεν πρόκειται για περίληψη των δελτίων ειδήσεων, αλλά για την κατάσταση στην Ελλάδα πριν από 29 αιώνες. Τη λύση στη βαθιά κρίση του 8ου αι. π.Χ. έδωσε ο βασιλιάς της Ήλιδας, Ίφιτος, που αποφάσισε να αναδιοργανώσει —ύστερα από υπόδειξη του Απόλλωνα— τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η συνταγή, όπως έδειξε η Ιστορία, πέτυχε. Και το μάθημα που φτάνει από την αρχαιότητα είναι πως η κρίση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για μεγάλες επιτυχίες.

Τούτη είναι μόνο μία από τις χιλιάδες ξεχασμένες «Κρίσεις, συνέχειες και ασυνέχειες στην Ιστορία» που θα «ξαναζωντανέψουν» σε περισσότερα από 50 μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς, οι οποίες θα εορταστούν την Παρασκευή και το Σαββατοκύριακο με ξεναγήσεις, ομιλίες, περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και ελεύθερη είσοδο.

Οι κρίσεις δεν άφησαν άθικτους τους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ., η απειλή της εισβολής των Ερούλων οδήγησε τους ιερείς να κατασκευάσουν ένα πρόχειρο αμυντικό τείχος για την προστασία του Ιερού», εξηγεί στα «Νέα» ο αρχαιολόγος της Ζ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος.

Και για να το πετύχουν, πήραν υλικό από λαμπρά οικοδομήματα, όπως η Στοά της Ηχούς, το Μητρώο και το Λεωνιδαίο —τα οποία είχαν καταρρεύσει από σεισμούς—, ενώ σήμερα την ύπαρξη του τείχους μαρτυρά ένας αμυντικός πύργος, τον οποίο θα επισκεφθούν ανάμεσα σε άλλα όσοι παρακολουθήσουν τις περιηγήσεις της Κυριακής (10.00-13.00).

Έκαναν τα αγάλματα νομίσματα

Παλιά κατάστιχα δεν είναι γνωστό αν άνοιξαν οι Αθηναίοι όταν χρειάστηκαν χρήματα, αλλά ένα άγαλμα Νίκης του 5ου αι. π.Χ. που ήταν καλυμμένο με χρυσό το θυσίασαν για να κόψουν νομίσματα. Το μόνο που έχει μείνει είναι το πανέμορφο χάλκινο κεφάλι της, που σήμερα εκτίθεται στο μουσείο της Αρχαίας Αγοράς.

Εξοστρακισμοί: «Μια πολιτική κρίση μαρτυρούν τα όστρακα (σ.σ. ψήφοι) για τον εξοστρακισμό του Θεμιστοκλή που εντοπίστηκαν στη βόρεια κλιτύ της Ακρόπολης, καθώς φαίνεται πως είναι χαραγμένα από λίγα χέρια και άρα αποδεικνύουν συνωμοσία», εξηγεί η αρχαιολόγος της Α’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Μαρία Λιάσκα, ενώ επισίει την προσοχή μας και σε ένα εμβληματικό έργο που είναι απόρροια μιας πολιτικής κρίσης: τη στήλη της Δημοκρατίας. «Πρόκειται για ένα κείμενο που ψηφίζεται μετά την ανασφάλεια που προκαλεί η νίκη του Φιλίππου στη Χαιρώνεια και προβλέπει κυρώσεις σε όποιον βοηθήσει κάποιον τύραννο και επιβράβευση για όποιον σκοτώσει εχθρούς της Δημοκρατίας».

Νομισματοκοπείο: Ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό νομισματοκοπείο —εκείνο της Γλαρέντζας— στην Πελοπόννησο που άρχισε να λειτουργεί το 1267 και έκοβε τορνέσια, νομίσματα με κύρος στο διεθνές εμπόριο της εποχής, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν όσοι σπεύσουν στις ξεναγήσεις (Σάββατο και Κυριακή 9.30 και 11.30) στο κάστρο Χλεμούτσι στην Ηλεία. Το νομισματοκοπείο που άνθησε στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας, στάματησε έναν αιώνα αργότερα τη δράση του λόγω της εσωτερικής αστάθειας, αλλά και της αντιπαράθεσης με το Δεσποτάτο του Μοριά.

Μυκήνες: Φως σε μια σκοτεινή περίοδο όπου τα μυκηναϊκά κέντρα καταρρέουν, οι άρχοντες μεταναστεύουν και ο λαός εγκαταλείπει την ενδοχώρα και αναζητά την τύχη του στα παράλια και ταξιδεύει στην Ανατολή —δηλαδή από την εποχή που οι Μυκήνες χάνουν την εξουσία και μέχρι τον 8ο αι.— παρουσιάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στη μικρή έκθεση με 31 αντικείμενα από τις συλλογές του, που θα λειτουργεί από την Παρασκευή και έως 2 Δεκεμβρίου.