Το Μουσείο Μπενάκη με την πλούσια συλλογή του σε έργα ισλαμικής τέχνης δίνει το παρόν σε εκθέσεις που πραγματοποιούνται σχεδόν ταυτόχρονα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, στο Brigham Young Museum της Γιούτα και στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης του Κατάρ.
Βρετανικό Μουσείο
Στις 26 Ιανουαρίου εγκαινιάστηκε στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου η έκθεση με τίτλο «αλ-Χατζ: ταξίδι στην καρδιά του Ισλάμ» (Hajj: Journey to the Heart of Islam). Η θεματική της έκθεσης εστιάζει για πρώτη φορά στο προσκύνημα στην ιερή πόλη Μέκκα που πραγματοποιούν κάθε χρόνο εκατομμύρια μουσουλμάνοι, εκπληρώνοντας μια από τις βασικές θρησκευτικές τους υποχρεώσεις. Η έκθεση, που επιμελήθηκε η Βενίσια Πόρτερ, υπεύθυνη της ισλαμικής συλλογής του Βρετανικού Μουσείου, χωρίζεται σε τρεις βασικές ενότητες: στο ταξίδι του προσκυνητή που ξεκινά από διαφορετικές περιοχές του κόσμου (Αφρική, Ασία, Ευρώπη και Μέση Ανατολή), στο τελετουργικό και τη σημασία που έχει αυτό αποκτήσει στις μέρες μας, και τέλος στην ίδια την πόλη της Μέκκας ως θρησκευτικού προορισμού αδιάλειπτα από τον 7ο αιώνα έως σήμερα.
Η συμμετοχή του Μουσείου Μπενάκη συνίσταται σε επτά σημαντικά αντικείμενα της συλλογής, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται και ένα ενεπίγραφο σύνολο κεραμικών πλακιδίων Ιζνίκ του 17ου αιώνα. Στη ζωγραφική παράσταση εικονίζεται το ιερό τέμενος της Μέκκας που στο κέντρο της βρίσκεται η Κάαβα, καλυμμένη με το χαρακτηριστικό μαύρο ύφασμα, και άλλα σημαντικά σημεία όπως ο άμβωνας, η πηγή Ζάμζαμ και τα περίπτερα των τεσσάρων νομικών σχολών του Ισλάμ τα οποία και ονοματίζονται.
Brigham Young Museum
Στις 23 Φεβρουαρίου εγκαινιάστηκε στο μουσείο του Πανεπιστημίου Brigham Young University στην πόλη Πρόβο της πολιτείας Γιούτα, η έκθεση «Ομορφιά και Πίστη: Διασχίζοντας γέφυρες με τις τέχνες του ισλαμικού πολιτισμού» (Beauty and Belief: Crossing Bridges with the Arts of Islamic Culture). Πρόκειται για τον πρώτο σταθμό μιας περιοδικής έκθεσης εκπαιδευτικού χαρακτήρα που στη συνέχεια θα ταξιδέψει και σε άλλα μουσεία της Αμερικής.
Στην έκθεση παρουσιάζονται γύρω στα 250 αντικείμενα από 40 διαφορετικά μουσεία της Αμερικής, της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολή με στόχο τη γνωριμία του κοινού με τις βασικές αρχές της ισλαμικής τέχνης και τη σχέση της με άλλους πολιτισμούς.
Το Μουσείο Μπενάκη λαμβάνει μέρος σε αυτή τη διοργάνωση με την αποστολή 14 αντικειμένων και συμμετοχή στο συνέδριο που οργανώνεται στο πλαίσιο της έκθεσης τον Μάρτιο με τίτλο «Χεουάρ-Διάλογος: το περιεχόμενο η προβολή της τέχνης του ισλαμικού πολιτισμού» (Hewaar-Dialogue: Meaning and Presentation in the arts of Islamic cultures). Ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα που στέλνει είναι ένα οθωμανικό επίχρυσο τάσι του 16ου αιώνα που φέρει τη σφραγίδα (τουράς) του σουλτάνου Βαγιαζίντ ΙΙ (1481-1512).
Μητροπολιτικό Μουσείο
Μέχρι τον Ιούλιο παρουσιάζεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης έκθεση αφιερωμένη στο Βυζάντιο με τίτλο «Βυζάντιο και Ισλάμ: H εποχή της μετάβασης» (Byzantium and Islam: Age of Transition), η οποία αναφέρεται στη μετάβαση από τη βυζαντινή στην ισλαμική εποχή στις νότιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, από τη Συρία έως τη Βόρεια Αφρική, κατά τους πρώτους αιώνες του Ισλάμ (7ος-8ος αι.).
Η επιμελήτρια της έκθεσης Έλεν Έβανς επέλεξε να αναδείξει την εξέλιξη στην τέχνη και τον πολιτισμό, όπως προκύπτει μέσα από τις χριστιανικές, εβραϊκές και ισλαμικές κοινότητες με αναφορά σε θέματα όπως η εικονομαχία και το εμπόριο σε αυτό το σταυροδρόμι μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής. Τα έργα που παρουσιάζονται υπογραμμίζουν το διάλογο μεταξύ της βυζαντινής και της νέο-διαμορφωθείσας ισλαμικής τέχνης μέσα από εικόνες, λαμπρά υφάσματα, ψηφιδωτά, οστέινα, ξυλόγλυπτα, νομίσματα, χειρόγραφα και άλλα.
Το Μουσείο Μπενάκη είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές της έκθεσης, δανείζοντας 31 αντικείμενα, στα οποία συγκαταλέγεται η μοναδική δίφυλλη πόρτα από περιοχή της Βαγδάτης (Ιράκ) των μέσων του 8ου αιώνα.
Οι επιμελήτριες του Μουσείου Μπενάκη Ροζάννα Μπαλλιάν, Μίνα Μωραΐτου και Αναστασία Δρανδάκη συνεργάστηκαν στενά με τους συντελεστές της έκθεσης στην επιλογή του υλικού αλλά και συμμετείχαν ενεργά στον κατάλογό της, υπογράφοντας εισαγωγικά κείμενα και λήμματα αντικειμένων. Δύο από αυτά είναι τα ελεφαντοστέινα πλακίδια που χρονολογούνται στον 8ο αιώνα και χρησίμευαν ως διακοσμητικά επίπλων. Η πλούσια φυτική διακόσμηση είναι χαρακτηριστική της Ομαγιαδικής εποχής, η οποία απαντά και στα καστρόσπιτα που έκτιζαν οι πρώτοι χαλίφηδες στις παρυφές της συριακής ερήμου.
Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης
Στις 21 Μαρτίου εγκαινιάστηκε στο υπερσύγχρονο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης στη Ντόχα (Κατάρ) η τέταρτη κατά σειρά έκθεση που φιλοξενεί αντικείμενα από την ισλαμική συλλογή του Μουσείου Μπενάκη, και έχει τίτλο «Τα δώρα των σουλτάνων: η προσφορά δώρων στις ισλαμικές αυλές» (Gifts of the Sultans: The Arts of Giving at the Islamic Courts). Η έκθεση είχε παρουσιαστεί αρχικά στο Los Angeles County Museum of Art το καλοκαίρι του 2011. Κύριο θέμα της είναι πολυτελή έργα τέχνης από τον 8ο έως τον 19ο αιώνα, τα οποία εξυπηρετούσαν διαφορετικούς σκοπούς και αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής ζωής ως έκφραση πολιτικής φιλοδοξίας ή υστεροφημίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαδικασία της δωρεάς.
Το Μουσείο Μπενάκη συμμετέχει με τον δανεισμό 9 αντικειμένων, ένα από τα οποία είναι ένα κεραμικό πιάτο, διακοσμημένο με μεταλλικά χρώματα από την Αίγυπτο του 11ου αιώνα. Η ζωγραφική παράσταση που εικονίζει μια καμηλοπάρδαλη με τον συνοδό της υπενθυμίζει ότι τα ζώα αυτά θεωρούνταν εξωτικά και συχνά συμμετείχαν σε παρελάσεις και γιορτές ή προσφέρονταν ως δώρα.
