Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν πολύ τον μόλυβδο. Αυτό δείχνουν γραπτές πηγές και υλικές μαρτυρίες από ανασκαφές σε διάφορες ρωμαϊκές θέσεις όπου έρχονται στο φως μολύβδινα όπλα, κοσμήματα, σωλήνες, οικιακά αντικείμενα και σκεύη αλλά και πινακίδες όπου γράφονταν κατάρες. Ποιος όμως θα σκεφτόταν ότι οι Ρωμαίοι δεν χρησιμοποιούσαν μόνο τον μόλυβδο αλλά επίσης τον γεύονταν; Πολλά έχουν γραφτεί για το πρώτο τεχνητό γλυκαντικό, τη λεγόμενη «μολυβδική ζάχαρη», που δεν ήταν τίποτε άλλο από οξικό μόλυβδο ΙΙ, επεξεργασμένο έτσι που να μοιάζει με το σημερινό επιτραπέζιο αλάτι και το οποίο μπορούσαν να προσθέσουν στα φαγητά τους. Και πάλι οι πηγές αναφέρουν τον οίνο τύπου sapa ή defrutum, χυμό σταφυλιού που έβραζε σε μολύβδινα δοχεία. Η γεύση του μολύβδου περνούσε στο χυμό, κάτι που ευχαριστούσε πολύ εκείνους που το γεύονταν. Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι επιπτώσεις της κατανάλωσης ενός τέτοιου συστατικού για τον άνθρωπο μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο ενώ σίγουρα θα είχαν σοβαρές παρενέργειες (αναιμία, δυσπεψία, πονοκέφαλο, επιθετική συμπεριφορά, απώλεια μνήμης, σύγχυση στο λόγο κ.α.). Μπορεί όμως η υπόθεση αυτή να στηριχτεί επιστημονικά με βάση ανθρωπολογικά κατάλοιπα;

Ο μόλυβδος είναι ένα βαρύ μέταλλο. Βρίσκεται ελεύθερο στη φύση και έτσι μπορεί να ανιχνευτεί στο σκελετό κάθε ανθρώπου. Όντας τοξικό, η υπερέκθεση σε αυτό βλάπτει. Παρά το γεγονός αυτό, η εύκολη επεξεργασία του το κατέστησε ιδιαίτερα δημοφιλές ως υλικό κατασκευής αντικειμένων, με αποτέλεσμα γενιές και γενιές ανθρώπων να έχουν κινδυνέψει από τις μακροχρόνιες συνέπειες της χρήσης του.

Το πώς συνέβαινε αυτό, ανίχνευσε η ερευνήτρια Janet Montgomery, του Πανεπιστημίου του Durham, αναλύοντας σκελετικό υλικό από τη Βρετανία που καλύπτει χρονολογικά από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι και τον Μεσαίωνα αλλά και από τη Ρώμη της αυτοκρατορικής περιόδου. Τα αποτελέσματα από τη Ρώμη αλλά και από τη Βρετανία της ρωμαϊκής περιόδου έδειξαν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις τα επίπεδα μολύβδου στα οστά ήταν 30 φορές υψηλότερα του επιτρεπόμενου σήμερα ορίου. Το επίπεδο αυτό είναι τρεις φορές υψηλότερο από εκείνο στο οποίο ορίζεται μια « πολύ σοβαρή δηλητηρίαση από μόλυβδο» σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

 

Τι μπορεί να σημαίνει όμως αυτό; Τα δείγματα είναι λίγα ενώ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ορισμένοι άνθρωποι από τους οποίους προέρχονταν τα οστά εργάζονταν σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας μολύβδου – οπότε τα ποσοστά θα ήταν αναμενόμενα. Από την άλλη πλευρά, οι ενδείξεις δεν είναι αρκετές ώστε να μιλήσουμε για το σύνολο των κατοίκων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Έτσι, είναι δύσκολο να ειπωθεί ότι οι δηλητηριάσεις από μόλυβδο μπορεί να ευθύνονται για την πτώση της Ρώμης, όπως γραφικά έχει ειπωθεί στο παρελθόν. Οι έρευνες συνεχίζονται με σκοπό να διαλευκανθεί αυτό το αρχαίο ρωμαϊκό μυστήριο.