Ιστορίες κρίσης από μια Ελλάδα του μακρινού παρελθόντος μας διηγούνται την εβδομάδα που έρχεται δυο επιστήμονες ειδικευμένοι στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα. Οι καθηγητές Νίκος Πετρόχειλος και Αικατερίνη Λιάμπη θα μας μεταφέρουν με τις διαλέξεις τους σε εποχές που έχουν μεν θεωρηθεί ως σημεία αναφοράς για τους Έλληνες, αλλά έχουν κι εκείνες να επιδείξουν περιστατικά που θυμίζουν περισσότερο τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης.

Σε νομισματικές αλλαγές, πολλές φορές για λόγους ανάγκης, θα αναφερθεί στην ομιλία της στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας (Σάββατο, 24/09/2011) και στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης (Κυριακή, 25/09/2011) η Αικατερίνη Λιάμπη, καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Μαζί θα εισάγει έννοιες άγνωστες ως όρους αλλά τόσο επίκαιρες σε νόημα – τις οποίες ίσως γνωρίσουμε κι εμείς, με άλλο όνομα ίσως. Μια τέτοια είναι η «επικοπή νομισμάτων». Τι είναι η επικοπή; «Χτύπημα μιας νέας σφραγίδας σε παλαιότερο νόμισμα το οποίο αποσυρόταν ώστε να επικαιροποιηθεί και να αναβαθμιστεί» , δίνει την ερμηνεία της η κ. Λιάμπη, για να αναφερθεί στη συνέχεια σε άλλες πολιτικές έκτακτης ανάγκης. Όπως η κοπή χρυσών νομισμάτων από την Αθήνα –που δεν είχε ποτέ πριν χρυσά νομίσματα– την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου. Και αν στις παραπάνω περιπτώσεις μιλάμε για πολιτικές που λαμβάνονταν με γνώμονα την ύπαρξη διαφορετικών νομισμάτων ανά πόλη-κράτος, τι θα γινόταν αν το νόμισμα ήταν κοινό; Και τέτοια περίπτωση υπήρξε, την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου: «Οι προϋποθέσεις για μία ενιαία νομισματική πολιτική, που ανάλογη δεν είχαν γνωρίσει ποτέ στο παρελθόν η περιοχή γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου και η ασιατική ενδοχώρα, δημιουργήθηκαν όταν ο Μέγας Αλέξανδρος διείσδυσε στο περσικό κράτος και καρπώθηκε τις τεράστιες ποσότητες χρυσού και αργύρου που κατείχε ως παθητικά κεφάλαια και άρχισε να τις ρευστοποιεί, ρίχνοντας στις αγορές πολυάριθμα νομίσματα […] Μία ρηξικέλευθη αλλαγή συνέβη όταν ο βασιλεύς πραγματοποίησε τη νομισματική μεταρρύθμιση, αποφασίζοντας να προσαρμόσει τα βάρη των αργυρών νομισμάτων του στο ήδη διαδεδομένο αττικό σύστημα βάρους, με αναλογία αξίας χρυσού προς άργυρο 1 προς 10. Ο Αλέξανδρος πέτυχε έτσι να διευρύνει τα όρια της οικονομίας του, να παραγκωνίσει το προσφιλές στις αγορές νόμισμα της Αθήνας και να ρίξει και την τιμή του χρυσού. Το αλεξάνδρειον τετράδραχμο έγινε στο εξής βασική ρήτρα τιμών και, αιφνιδίως, κατέκλυσε τις «διεθνείς» αγορές», συνεχίζει η κυρία Λιάμπη.

Στην ίδια περίοδο, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θα αναφερθεί ο Νίκος Πετρόχειλος στη δική του διάλεξη στην αίθουσα συνεδριάσεων Δήμου Δελφών (Τετάρτη, 28/09/2011). Εδώ, μέσα από το περιστατικό του καταχραστή Άρπαλου το κοινό καλείται να γνωρίσει μια μελανή σελίδα στο θαύμα που αποτέλεσε η μεγάλη ελληνική αυτοκρατορία. Ο -στην κυριολεξία– θησαυροφύλακας αυτός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εκμεταλλευόμενος την απουσία του στρατηλάτη κατάφερε να καταχραστεί τα αμύθητα πλούτη του περσικού κράτους, τα οποία ήταν διορισμένος να διαφυλάττει. Αφού είχε πάρει ένα μεγάλο ποσό μαζί του και είχε στρατολογήσει μισθοφόρους, έφυγε από τη Μικρά Ασία προς την Αθήνα. Όταν οι Αθηναίοι πληροφορήθηκαν τι είχε συμβεί τον φυλάκισαν και διόρισαν τον γνωστό ρήτορα Δημοσθένη φύλακα του θησαυρού. Φαίνεται όμως ότι αυτό δεν βγήκε σε καλό στον ρήτορα: ο Άρπαλος κατάφερε και πάλι να διαφύγει, παίρνοντας μαζί του το μισό ποσό, ενώ ο ίδιος ο Δημοσθένης κατηγορήθηκε για διαφθορά. Ξεκινώντας με αυτό το περιστατικό όμως ο κ. Πετρόχειλος θα συνεχίσει με άλλα περιστατικά οικονομικής διαφθοράς και αναταραχών που σημειώθηκαν σε διάφορες φάσεις της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου. Έτσι, η διάλεξή του με τίτλο «Πληθωρισμός, χρεοκοπία και διαφθορά: όψεις των οικονομικών κρίσεων στην αρχαιότητα», θα δώσει μια συνολική εικόνα του πώς οι κρίσεις δείχνουν την αδυναμία μιας κοινωνίας να συνεχίσει να κινείται όπως συνηθιζόταν, όντας ταυτόχρονα ο δρόμος σημαντικών αλλαγών που οδηγούν σε νέες, περισσότερο βιώσιμες, πραγματικότητες.