H σφαίρα του Αρχιμήδη μπορεί να είναι ο πρόδρομος του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Όχι μόνο αυτό, αλλά ενδέχεται ο ίδιος ο Αρχιμήδης να είχε θέσει τις βάσεις για την κατασκευή του περίφημου οργάνου, που έχει χαρακτηριστεί ως αρχαίος υπολογιστής.
Αυτό τουλάχιστον αναφέρεται σε άρθρο του περιοδικού Νew Scientist, που χρησιμοποιεί ως αφετηρία τα κείμενα του Κικέρωνα, ο οποίος περιγράφει τη σφαίρα του Αρχιμήδη, που χάθηκε, σε σχέση με το Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Το σκεπτικό αυτής της ερμηνείας βασίζεται στο γεγονός ότι ο Αρχιμήδης εργάστηκε στις Συρακούσες, έτσι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, που φτιάχτηκε τουλάχιστον έναν αιώνα αργότερα, θα μπορούσε να είναι μέρος μιας παράδοσης από τέτοιου είδους μηχανισμούς, που άρχισε από το σπουδαίο μαθηματικό.
Η ιστορία που συνδέει τον Αρχιμήδη με το μηχανισμό των Αντικυθήρων έχει ως εξής: Ο στρατηγός Μάρκελος πήρε τη χάλκινη σφαίρα του Αρχιμήδη μαζί του στη Ρώμη το 212 π.Χ. όταν, ύστερα από διετή πολιορκία, κατέλαβε την πόλη των Συρακουσών και μετά το θάνατο του Αρχιμήδη, ο οποίος σκοτώθηκε από Ρωμαίο στρατιώτη.
Η σφαίρα, η οποία παρουσίαζε τις κινήσεις του ήλιου, της σελήνης και άλλων πλανητών, όπως φαίνονται από τη Γη, τοποθετήθηκε στο ναό της Αρετής στη Ρώμη, όπου παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκεί είδε το απόκτημα ο Κικέρωνας, τον 1ο αι. π.Χ. και το περιέγραψε στα κείμενά του. Παρότι δεν είχε τις εξειδικευμένες γνώσεις για να αναλύσει τη λειτουργία του μηχανισμού του Αρχιμήδη, ωστόσο προκύπτουν ομοιότητες με το μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Για το γεγονός ότι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων βρέθηκε ανάμεσα στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα δίνεται η ακόλουθη ερμηνεία: είναι δυνατόν να κατασκευάστηκε στη Ρόδο, για κάποιον πλούσιο Συρακούσιο που έμενε εκεί, ή πήγε στο νησί για να τον δείξει σε κάποιον.
Η συνέχιση της έρευνας στο μέλλον θα δείξει εάν οι ισχυρισμοί αυτοί επαληθευτούν.
A.M.
Πηγή: Νew Scientist, Jo Marchant, 12/12/08
