Μεγάλος προβληματισμός επικρατεί στους αρχαιολογικούς κύκλους σχετικά με τα όσα ορίζει για την επίβλεψη αρχαιολογικού έργου ένα νέο νομοσχέδιο που πρόκειται να κατατεθεί σύντομα προς ψήφιση. Αιτία του προβληματισμού είναι η παροχή πλήρους ελευθερίας στις κατασκευαστικές να επιλέγουν οι ίδιες τους αρχαιολόγους και το λοιπό προσωπικό τυχόν ανασκαφών στο χώρο του έργου.

Η έγκριτη αρθρογράφος Μαρία Θερμού γράφει στο Βήμα (29/01/2012): «είναι δουλειά ενός εργολάβου δηλαδή αυτή ή του υπουργείου Πολιτισμού; Οι υπηρεσίες του τι θα κάνουν σε αυτές τις περιπτώσεις; Θα κοιτούν από μακριά, αδύναμες να επέμβουν; Και εν τέλει – προσωπική απορία – είναι δυνατόν το ίδιο το ΥΠΠΟΤ να προωθεί νόμους εναντίον του;».

Σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα στο κείμενο του νομοσχεδίου φαίνεται ότι:

– Οι ειδικότητες του αρχαιολογικού και εργατοτεχνικού προσωπικού καθορίζονται από τις αρμόδιες διευθύνσεις της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων ή της Γενικής Διεύθυνσης Αναστηλώσεων.

– Το χρονοδιάγραμμα εργασιών επίσης καθορίζεται από τις παραπάνω υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ.

– Οι Εφορείες Αρχαιοτήτων προβλέπεται να έχουν άμεση εποπτεία των αρχαιολογικών έργων.

– Οι εταιρείες θα επιλέγουν τα πρόσωπα που θα εργαστούν στο έργο ανάλογα με τις ειδικότητες που έχουν καθορίσει οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ.

Δεδομένου λοιπόν ότι όλα λειτουργούν όπως πρέπει, το ΥΠΠΟΤ επεμβαίνει τόσο στον καθορισμό των ειδικοτήτων όσο και στο χρονοδιάγραμμα εργασιών (σύμφωνα με το περιβόητο “Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας” για το οποίο έχουμε μιλήσει στο παρελθόν). Η εποπτεία του δηλαδή παραμένει αυτή που ήταν. Στην τεχνική εταιρεία ανατίθεται η επιλογή των προσώπων που θα εργαστούν στο έργο, κάτι που μέχρι σήμερα ήταν θέμα των Εφορειών.

Για να κρίνουμε αν αυτό είναι απαραίτητα κακό, πρέπει να εξετάσουμε τις διαδικασίες επιλογής προσωπικού μέσω των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΤ που ίσχυαν μέχρι σήμερα. Η πρόθεση πρόσληψης απευθείας μέσω Εφορειών (στα πλαίσια σύμβασης) λοιπόν, ανακοινωνόταν σε μικρή εμβέλεια ενώ δεν ήταν σπάνιο το φαινόμενο να είχε ήδη γίνει η πρόσληψη όταν το κείμενο αναγγελίας έφτανε στο διαδίκτυο. Προσλήψεις απευθείας από τεχνικές εταιρείες γίνονταν επίσης, κατόπιν επιλογής του προσωπικού από τις Εφορείες. Πώς γινόταν η επιλογή; Με αδιαφανείς, σε κάποιες περιπτώσεις, διαδικασίες όπου οι γνωριμίες, οι συμπάθειες και οι συναδελφικές «υποχρεώσεις» κατέληγαν να επισκιάζουν τα πλούσια βιογραφικά που είχαν φτάσει στο συρτάρι του Εφόρου.

Αν ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, ο εχθρός του κακού είναι το χειρότερο. Ο τρόπος επιλογής αρχαιολόγων από τις τεχνικές εταιρείες δεν καθορίζεται. Αν όμως τηρηθούν τα δεδομένα επιλογής προσωπικού που ακολουθούνται σε οποιαδήποτε σοβαρή ιδιωτική εταιρεία (ανακοίνωση σε ιστοσελίδες εύρεσης εργασίας στο διαδίκτυο, υποβολή αίτησης και βιογραφικού, συνέντευξη), πάμε όντως από το κακό στο χειρότερο;

«Το πρόβλημα είναι η δυνατότητα διαφθοράς των αρχαιολόγων από τους μεγαλοκαρχαρίες εργολάβους» θα απαντήσουν πολλοί. Ότι οι εργοδότες θα έχουν το δικαίωμα να απολύσουν τον ταλαίπωρο αρχαιολόγο αν εκείνος δεν κάνει ό,τι του ζητηθεί για να προχωρήσει το τεχνικό έργο. Δεδομένου όμως ότι προσλήψεις γίνονταν ήδη από τις εταιρείες, τέτοια θέματα ήταν εύκολο να προκύψουν και στο παρελθόν. Τι είναι αυτό που προκαλεί τις αντιδράσεις λοιπόν; Ο φόβος ότι τίποτα δεν θα λειτουργήσει όπως πρέπει; Ότι οι εργολάβοι θα αυθαιρετήσουν ή ότι θα δοκιμαστεί και η δική μας επαγγελματική ηθική;