Το Ηραίον βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της χερσονήσου της Περαχώρας, περιοχής γνωστής στην αρχαιότητα ως Πειραίον ή Πειραία, δηλαδή ως «η πέρα από την Κόρινθο χώρα». Στο εξαιρετικού φυσικού κάλλους βραχώδες ακρωτήριο Μελαγκάβι, όπου δεσπόζει σήμερα ο επιβλητικός πέτρινος φάρος του 1897, σε έναν απάνεμο ορμίσκο, ιδρύθηκε ένα από τα σημαντικότερα ιερά της Γεωμετρικής και Πρώιμης Αρχαϊκής περιόδου, το Ιερό της Ήρας Ακραίας.
Η ιστορία του Ηραίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Κορίνθου ήδη από τα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., οπότε οι Κορίνθιοι προσάρτησαν την περιοχή από τους Μεγαρείς, έως και την καταστροφή του από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., μετά την καταστροφή της άλλοτε ισχυρής Κορίνθου. Το Ιερό της Ήρας Ακραίας γνώρισε μεγάλη ακμή τον 6ο αιώνα π.Χ. Δύο αιώνες αργότερα, τον 4ο αιώνα π.Χ., στον χώρο υλοποιήθηκε ένα ευρύ πρόγραμμα ανοικοδόμησης που του προσέδωσε τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.
Ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. γύρω από τον αρχαϊκό ναό της Ήρας Ακραίας, που αντικατέστησε πρωιμότερο αψιδωτό ναό των γεωμετρικών χρόνων, αναπτύχθηκε σε τρία επίπεδα λατρευτικό συγκρότημα, για να καλύψει τις ανάγκες των προσκυνητών και των θρησκευτικών εκδηλώσεων που τελούνταν εδώ. Μεταξύ των κτισμάτων ξεχωρίζουν η Δυτική Αυλή, ο Βωμός, η Διώροφη Στοά σε σχήμα Γ, η Αψιδωτή Δεξαμενή, το Εστιατόριο, η Ιερή Δεξαμενή και το Κτίριο της Εστίας, ενώ τα εξαίρετα ευρήματα κορινθιακής τέχνης, αλλά και τα εισηγμένα, μέσω του εμπορίου, από την ευρύτερη Μεσόγειο αντικείμενα που έχουν περισυλλεγεί από τις ανασκαφές μαρτυρούν τον πλούτο και τη σημασία του ιερού.
Ο H. Payne, Διευθυντής της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, ήταν ο πρώτος που πραγματοποίησε ανασκαφές στο Ηραίο την περίοδο από το 1930 έως το 1933 και ακολούθησαν οι T.J. Dunbabin και R. Tomlinson. Οι πρόσφατες εργασίες αποκατάστασης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 από τη ΛΖ’ ΕΠΚΑ και την ΕΦΑ Κορινθίας, προσέδωσαν επιπλέον αίγλη στον σημαντικότατο αυτό αρχαιολογικό χώρο και τα εξαιρετικά μνημεία του.
Π. Μελέτη
Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορινθίας
Με τη συνεργασία: ΥΠΠΟΑ-ΕΦΑΚΟΡ και ΟΔΑΠ
