Αρχαιολογικό Μουσείο Ισθμίας

Υποενότητα νεκροταφείων, Αρχαιολογικό Μουσείο Ισθμίας

Υποενότητα νεκροταφείων, εκτίθενται ευρήματα από προϊστορικά (Καλαμάκι, Γωνιά, Αλμυρή) και αρχαϊκά-κλασικά (Εξαμίλια, Κυρά Βρύση, Περδικαρία, Ποσειδωνία) νεκροταφεία της περιοχής της Ισθμίας.
Στην ίδια ενότητα εντάσσεται και προσθήκη με ευρήματα από ένα παρόδιο ηρώο (West Foundation) 2χλμ δυτικά του Ιερού.

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚA ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΑ ΙΣΘΜΙΑΣ

Εκτός από τις επιφανειακές έρευνες που έχουν γίνει από τους επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στην Ανατολική Κορινθία, η ύπαρξη των προϊστορικών εγκαταστάσεων καταδεικνύεται πολλές φορές από τον εντοπισμό εκτεταμένων νεκροταφείων, που οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα της ύπαρξης οικισμού στο άμεσο περιβάλλον τους.
Για παράδειγμα, ο εντοπισμός Πρωτοελλαδικών θαλαμοειδών τάφων (2500-2100 π.Χ.) στο Καλαμάκι κατά τη διάρκεια εργασιών για τη διάνοιξη της Εθνικής οδού Αθηνών –Κορίνθου το 1956, παραπέμπει στην ύπαρξη σημαντικής εγκατάστασης στους γύρω λόφους. Οι τάφοι ήταν κτερισμένοι με χαρακτηριστικά αγγεία της Πρωτοελλαδικής περιόδου (φιάλες, πυξίδες, σαλτσιέρες, κύλικες).
Οι έρευνες του αρχαιολόγου Carl Blegen στις αρχές του 20ου αιώνα ο οποίος είχε υποδείξει την ύπαρξη προϊστορικών οικισμών στα πλατώματα των λόφων Γύριζα και Γωνιά βόρεια των Εξαμιλίων, επιβεβαιώθηκαν με τον εντοπισμό θαλαμοειδών μυκηναϊκών τάφων τόσο στις δυτικές υπώρειες της Γύριζας, όσο και βορειοανατολικά της Γωνιάς στη θέση Άγιος Αθανάσιος. Οι τάφοι ακολουθούν τον συνήθη τύπο του μυκηναϊκού θαλαμοειδή τάφου, με δρόμο, στόμιο και θάλαμο και είναι λαξευμένοι στη μαλακή κιμιλιά της περιοχής. Χρονολογικά εκτείνονται από την πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο (16ος-15ος αι.π.Χ., ΥΕ ΙΙΑ-Β) έως και την ώριμη μυκηναϊκή περίοδο (13ος αι. π.Χ., ΥΕ ΙΙΙΒ). Χαρακτηριστική είναι η πολύ καλής ποιότητας κεραμική με την οποία ήταν κτερισμένοι οι νεκροί, καθώς και η ποικιλία των τύπων των ειδωλίων που τους συνόδευαν.
Σε έναν αταύτιστο μέχρι στιγμής μυκηναϊκό οικισμό αποδίδεται το νεκροταφείο που αποκαλύφθηκε στο χωριό Αλμυρή στο λόφο Μπεχρή. Ανασκάφηκαν περί τους 20 μυκηναϊκούς θαλαμοειδείς τάφους. Οι τάφοι ήταν λαξευμένοι σε σαθρό ασπρόχωμα (κιμιλιά). Όλοι τους είχαν προσανατολισμό Β→Ν, αντίθετα με τον προσανατολισμό των νεκρών στο εσωτερικό τους, που ήταν μάλλον τυχαίος. Οι δρόμοι τους ήταν αρκετά μεγάλοι με μήκος κυμαινόμενο από 1,5 έως 9μ., ενώ τα τοιχώματά τους στένευαν προς τα πάνω . Το σχήμα του θαλάμου τους ήταν συνήθως ωοειδές πεπλατυσμένο είχε πλάτος από 2 έως και 6μ περίπου και στο δάπεδο τους διαπιστώθηκε μεγάλος αριθμός λάκκων ορθογωνίου σχήματος με αποστρογγυλευμένες άκρες και πατούρα για τη στήριξη των καλυπτήριων πλακών. Κόγχες αποκαλύφθηκαν τόσο στους θαλάμους όσο και στους δρόμους των τάφων. Από την έρευνα προέκυψε μεγάλος αριθμός πήλινων αγγείων, ειδώλια ποικίλων τύπων , σφραγιδόλιθοι.
Το νεκροταφείο χρονολογείται στην ώριμη μυκηναϊκή περίοδο (14ος-13ος αι. π.Χ. ΥΕ ΙΙΙΑ-Β).

Αρχαϊκός τάφος Εξαμιλίων

Οικοδομικές εργασίες σε οικόπεδο ιδιώτη 1.000 περίπου μέτρα νότια των Εξαμιλίων, αποκάλυψαν έναν πλούσια κτερισμένο τάφο (πώρινη μονολιθική σαρκοφάγος με κάλυμμα) της αρχαϊκής περιόδου.
Ο νεκρός, ο σκελετός του οποίου είχε διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση, είχε τοποθετηθεί σε ύπτια θέση με το κεφάλι στα ανατολικά, τα χέρια σταυρωμένα στην κοιλιακή χώρα, και τα πόδια λυγισμένα. Στο κρανίο έφερε οπή η οποία και υποδηλώνει τον μάλλον βίαιο θάνατό του. Η ταφή ήταν κτερισμένη με αγγεία του ανατολίζοντος ρυθμού που χρονολογούνται στο τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. Ο εντοπισμός του τάφου αυτού και η επιφανειακή έρευνα, καταδεικνύουν την ύπαρξη στη θέση αυτή νεκροταφείου, που αποδίδεται σε κάποιο άγνωστο έως τώρα οικισμό, στους πρόποδες του Όνειου όρους.

Νεκροταφείο Περδικαριάς Ξυλοκέριζας

Στη θέση «Περδικαριά» Ξυλοκέριζας και σε απόσταση 200 περίπου μέτρων βόρεια του λόφου της «Ράχης Μπόσκας», αποκαλύφθηκε νεκροταφείο που αποδίδεται στην αρχαία πολίχνη «Κρώμνα».
Το νεκροταφείο αποτελείται από 18 πώρινες σαρκοφάγους και ένα λακκοειδή τάφο που χρονολογούνται στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Οι τάφοι ήταν ως επί το πλείστον κτερισμένοι με κεραμική (σκύφοι, λεκανίδες, οινοχόες, λήκυθοι, κύλικες, κοτύλες) κορινθιακών και αττικών εργαστηρίων. Χαρακτηριστικό του νεκροταφείου είναι η κάκιστη έως μηδαμινή διατήρηση του σκελετικού υλικού, ακόμα και στις περιπτώσεις των αδιατάρακτων ταφών. Επτά από τους τάφους ήταν σίγουρα παιδικοί. Οι τάφοι είναι πυκνά τοποθετημένοι και δεν φαίνονται να έχουν συγκεκριμένο προσανατολισμό, αν και οι κείμενοι προς τα βόρεια δείχνουν να προτιμούν τη διεύθυνση Β®Ν, ενώ όσοι βρίσκονται νότια ακολουθούν τη διεύθυνση Α®Δ.
Σε χαμηλότερο επίπεδο εντοπίσθηκαν 5 λακκοειδείς τάφοι της γεωμετρικής περιόδου (10ος-8ος αι. π.Χ.). Οι τάφοι αυτοί καλύπτονταν από μια ή περισσότερες ακανόνιστες πλάκες από ντόπιο αμμόλιθο και σε ένα άκρο αμέσως πάνω από το όρυγμα έφεραν σαν πρόχειρο σήμα του τάφου έναν ακανόνιστο μεγάλο λίθο ή σωρό λίθων μετρίου μεγέθους. Δυστυχώς, το γεγονός ότι βρέθηκαν ακτέριστοι από κεραμική δεν διευκολύνει την ακριβή τους χρονολόγηση. Ωστόσο εκτιμάται ότι το γεωμετρικό νεκροταφείο εκτείνεται περαιτέρω και κάτω από τους μεταγενέστερους κλασικούς τάφους.