Μύλος ζωοκίνητου ελαιοτριβείου από το Δράγανο Λευκάδας. 20ος αιώνας.
Προβιομηχανικά ζωοκίνητα ελαιοτριβεία.
Ο τύπος του ζωοκίνητου ελαιοτριβείου απαντά στην Ελλάδα μέχρι και τη δεκαετία του 1970, γεγονός που επιτρέπει να έχουμε σήμερα πιο ξεκάθαρη εικόνα των μηχανισμών και του τρόπου λειτουργίας τους. Δεν παρουσιάζει αξιοσημείωτη τεχνολογική εξέλιξη, αλλά η βιομηχανική ανάπτυξη της Ελλάδας προσφέρει τη δυνατότητα αντικατάστασης του παλαιού μηχανολογικού εξοπλισμου τοποθετούνται μεταλλικές πρέσες, καθώς και βίντσια και μεταλλικά στοιχεία σύνδεσης για το μύλο.
Σε κάθε ζωοκίνητο ελαιοτριβείο εργάζονται 7-8 εργάτες, οι λιτριβαραίοι, με σαφή καταμερισμό εργασίας. Το ελαιοτριβείο πληρώνεται με ποσοστό (δικαίωμα) 10% επί της παραγωγής, από το οποίο προκύπτει το κέρδος του ιδιοκτήτη και η αμοιβή (μερτικό) των εργατών.
Η πυρήνα (λιοκόκκι), που παράγεται κατά την έκθλιψη, δίνεται στον ελαιοπαραγωγό, ο οποίος σε συνδυασμό με άλλες ζωοτροφές (κριθάρι, καλαμπόκι κ.α.) τη χρησιμοποιεί στην οικόσιτη κτηνοτροφία. Από την άλλη, στο ελαιοτριβείο ανήκει το λάδι που εξάγεται από το νερό και τα υπόλοιπα στερεά, τα οποία απομένουν μετά τη διαδικασία του διαχωρισμού (κατσίγερος ή καλόγερος). Πρόκεται για λάδι κατώτερης ποιότητας που χρησιμοποιείται για την παρασκευή σαπουνιού.
Πηγή : Οδηγός Μουσείου Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού του πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς.