Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας | Παύλος Βρέλλης

Μικρά Ασία 1922, Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας | Παύλος Βρέλλης

Στη σύνθεση «Μικρά Ασία» ο Παύλος Βρέλλης έχει δημιουργήσει ένα σοκάκι κάποιου νησιού του Αιγαίου, που στάθηκε ο πρώτος σταθμός του ξεριζωμένου λαού.
Όπως αναφέρει στον οδηγό του Μουσείου «Παύλος Βρέλλης – Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας – Κέρινα Ομοιώματα», τη σύνθεση τη στηρίζει πάνω στον τεχνητό ουρανό του Κουγκίου και διαιρεί τους χώρους που προκύπτουν, δημιουργώντας επίπεδα με τις προσόψεις των σπιτιών. Σεβόμενος πάντα τη μορφή και τον ρυθμό των νησιώτικων σπιτιών, τονίζοντας με διπλά επίκρανα–φουρούσια (από λεπτό πανί) την ξωπεταχτή επιφάνεια ενός σπιτιού δεξιά και τις ξύλινες αντηρίδες στο γειτονικό απέναντι κτίριο. Επίσης γράφει ότι η ομοιογένεια αυτών των ρυθμολογικών στοιχείων τον βοήθησε να προσαρμόσει την κλίμακα της γειτονιάς και να αποδώσει το προοπτικό βάθος ενώ ο χώρος είναι πολύ μικρός. Τα υλικά που χρησιμοποίησε είναι νευρομετάλ, τσιμέντο, ξύλα και πέτρες. Ενώ σκόπιμα έχει αφήσει το φθαρμένο σοφά να φαίνονται οι πέτρες ώστε ο επισκέπτης να βρει το εξωτερικό Μέτρο – Κλίμακα. Σ’ αυτό το χώρο απλώνει τις φιγούρες του αφήνοντας στα πρόσωπα διάχυτο τον πόνο και την απογοήτευση. Έχει χρησιμοποιήσει όλες τις ηλικίες και τα επαγγέλματα που μπορούσε.
Η σύνθεση παρουσιάζει στο πίσω πλάνο έναν ιερέα (συμβολικά ως κεφαλή της μικρής ομάδας), έναν καταπονημένο αστό, έναν προβληματισμένο αγρότη και μια μάνα με την κόρη της.
Σε πρώτο πλάνο κάνει αντίθεση στις μορφές και τις ηλικίες, παρουσιάζει μια γιαγιά με την εγγονή της. Η μικρή κοπελίτσα πιάνεται (συνδέεται) απ’ το μαντήλι της γιαγιάς, η δε γιαγιά ακουμπά στο μπογαλάκι με τα τελευταία υπάρχοντα: τις στερνές της θύμησες. Η Ύλη είναι συχνότατα η αμεσότερη σύνδεση μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Και εδώ παρουσιάζεται έμμεσα, μια που η μικρή κοπέλα θα αρχίσει τώρα να ζει τη ζωή της, προσπαθώντας να δημιουργήσει το μέλλον της, ενώ η ηλικιωμένη γιαγιά συλλογίζεται πως θα αφήσει πίσω της το παρελθόν της και τη ζωή που δημιούργησε. Συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές-γενιές δεν υπάρχει. Απώλεια πολέμου.