Κασέλα ζωγραφισμένη, με πρόσθετα καθρεφτάκια και επιγραφή «ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΠΑΤΙΟΥ».
Ήπειρος, Μέτσοβο. Αρχές 20ού αι.
Δωρεά: Ιωάννα Παπαντωνίου | (1976.9.122)
Κασέλα, είναι ένα κλειστό παραλληλεπίπεδο κιβώτιο που ανοίγει από πάνω και χρησιμεύει ως έπιπλο φύλαξης ρουχισμού, καθώς και ποικίλων άλλων αντικειμένων προσωπικής ή οικογενειακής χρήσης. Στο σπίτι πολλές φορές χρησίμευε και ως καθιστικό έπιπλο ή αν το μέγεθος της το επιτρέπει, ακόμα και ως κρεβάτι ή καναπές.
Η κατασκευή της είναι απλή όπως και η ιδέα ένα κλειστό κουτί για την φύλαξη πραγμάτων. Αυτός είναι και ο λόγος που οι απαρχές της χρήσης της χάνονται στα βάθη των αιώνων.
Για πολλούς αιώνες υπήρξε το μοναδικό φυλακτικό έπιπλο του ελληνικού σπιτιού. “Φύλαγε” τα πολυτιμότερα κινητά αντικείμενα της οικογένειας, ρουχισμό, λευκά είδη, κοσμήματα, κεντήματα, εργαλεία, όπλα, χρήματα, ακόμη ποτά και τρόφιμα.
Αποτελούσε συνάμα μια καλή “συσκευασία” και για τη μεταφορά πραγμάτων, αφού στην κασέλα έβαζε όλα τα υπάρχοντά του ο ταξιδιώτης, ο περιπλανώμενος έμπορας, ο ναυτικός και, γενικά όσοι ξενιτεύονταν.
Περισσότερο όμως από κάθε τι άλλο η κασέλα βρίσκονταν στη σκέψη των νεαρών κοριτσιών γιατί σ’αυτή αποθήκευαν την προίκα τους για να την μεταφέρουν στο νέο τους σπιτικό βλ. το τραγούδι που αναφέρει η Ιωάννα Παπαντωνίου στον πρόλογο της στο βιβλίο ” Η Ελληνική Κασέλα” :
Τι πολλά προικιά ‘χε η νύφη
έμορφα και κεντισμένα
με μποϊα μποϊατισμένα
Να περάσουν οι κασέλες
οι αργυροκλειδωμένες
Να περάσουν τα προικιά
έμορφα και κεντηστά
Η κασέλα πάντα έδινε στον ιδιοκτήτη τη δυνατότητα να τοποθετεί σε αυτή διάφορα πράγματα που δεν πρέπει να δουν οι “άλλοι”, να κρύβει δηλαδή κατά κάποιο τρόπο ένα μέρος της ιδιωτικής του ζωής. Χάρη σε αυτή την ιδιαιτερότητα στενή σχέση με τον ιδιοκτήτη -τρία, η κασέλα αποκτά συμβολικές ιδιότητες που τη συνδέουν άμεσα με τους σταθμούς της ανθρώπινης ζωής – κυρίως με το γάμο, το θάνατο και τη γέννηση αλλά και τις αντίστοιχες τελετές, τις αποκαλούμενες “διαβατήρες”.
Στην κασέλα εναποτίθενται συμβολικά συναισθήματα, πνευματικές αξίες, μυστικά.
Γι’αυτό και το άνοιγμά της κασέλας, έχει συχνά το χαρακτήρα της αποκάλυψης , είναι πράξη τελετουργική που δεν ή μάλλον δεν επιτρέπεται να γίνεται από τον οποιονδήποτε και οποτεδήποτε.
Πηγή : “Η Ελληνική Κασέλα” , Εκδόσεις : ΚΑΠΟΝ (Μουσείο Μπενάκη) | Β. Ματσέλη – Α. Τσαραβόπουλος