Οι πληροφορίες που έχουμε για τον πρώτο πολιτισμό της Κρήτης συγχέονται με τους μύθους των προϊστορικών χρόνων.
Σύμφωνα με την μυθολογία ο Ζευς γεννήθηκε στην Κρήτη στο Ιδαίον Άνδρο (Ίδη = Ψηλορείτης). Η Κρήτη υπήρξε το κέντρο του πιο παλιού αξιόλογου πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο, γνωστού ως Μινωικού από το όνομα του βασιλιά Μινώα, με κέντρο στην Κνωσσό. Το νησί γνωρίζει σπουδαία πολιτιστική ανάπτυξη.
Με την αξιόμαχη ναυτική δύναμη ο Μίνως κυριαρχεί στα γειτονικά νησιά, ιδρύει αποικίες και πατάσσει την πειρατεία. Δύο μεγάλες σεισμικές καταστροφές που έγιναν περί το 1700 π. Χ. και το 1.500 π.Χ. σηματοδότησαν τη λήξη του Μινωικού πολιτισμού. Κατά τον Τρωικό Πόλεμο η Κρήτη βρίσκεται στην ακμή της με ηγεμόνα τον Ιδομενέα.
Ακολουθεί η περίοδος της κλασσικής Ελλάδας με τα γνωστά επιτεύγματά της σ’ όλους τους τομείς του ανθρωπίνου πνεύματος και δραστηριότητας. Η Κρήτη πλέον κατοικείται αμιγώς από ελληνικά φύλα.
Το 146 π. Χ. η Ελλάδα κατακτάται από τους Ρωμαίους. Από όλες τις Ελληνικές περιοχές, τελευταία υπετάγη στους Ρωμαίους η Κρήτη.
Ακολουθεί η περίοδος της λεγόμενης Ραχ Romana, μέχρι την παρακμή και διαίρεση του Ρωμαϊκού Κράτους σε Δυτικό και Ανατολικό, όπου η Κρήτη αποτέλεσε τμήμα του Ανατολικού κράτους που σταδιακά εξελληνίζεται.
Η Κρήτη βεβαίως δεν ήταν ανάγκη να ακολουθήσει τον σταδιακό εξελληνισμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, επειδή εξαρχής είχε καθαρά Ελληνική συνείδηση.