Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας

Δίκωλος, Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας

Η δίκωλος ανυψωτική μηχανή με βαρούλκα ανύψωσης ιστού και φορτίου, ο γερανός που έκτισε τον Παρθενώνα.

Σύμφωνα με το Βιτρούβιο (Περί Αρχιτεκτονικής) ο «ιστός» της αποτελούνταν από δύο γιγάντια ξύλα σε σχήμα Λ. Η άρθρωσή της εξασφαλιζόταν από δύο βαθουλώματα στην οριζόντια δοκό έδρασης. Η σταθεροποίησή της σε διάφορες κλίσεις επιτυγχανόταν από δύο επίτονους (σχοινιά) που τανύονταν με πολύσπαστα και το οπίσθιο βαρούλκο (μέσω αφαιρούμενων μοχλοβραχιόνων).

Το φορτίο ανυψωνόταν ή καταβιβαζόταν με τη βοήθεια «πολύσπαστου» και ενός βαρούλκου με οριζόντιο άξονα, το «πηνίον» όπου τυλιγόταν το σχοινί ανύψωσης του φορτίου και περιστρεφόταν (γύρω από ειδικά έδρανα, τα «χελώνια» που προσαρμόζονταν πάνω στον ιστό) με τη βοήθεια σταθερών ακτινωτών μοχλοβραχιόνων.

Το οπίσθιο βαρούλκο ήταν επίσης απαραίτητο για την ανέγερση και καταβίβαση του ίδιου του ιστού κατά την έναρξη και το πέρας του έργου. Η τριβή μεταξύ των άκρων των αξόνων των βαρούλκων και των σημείων έδρασής τους εξασφάλιζε την εύκολη σταθεροποίησή τους.

Ο γερανός ήταν τοποθετημένος πάνω σε κύλιστρα για την παράπλευρη μετακίνησή του.