Ναυτικό Μουσείο Καβάλας

Βαρκαλάς, Ναυτικό Μουσείο Καβάλας

Χαρακτηριστικός τύπος σκάφους με κοφτή πρύμνη για περισσότερο χώρο εξυπηρέτησης έφερε το λεγόμενο «καθρέπτη» ή «τάκο» και κατασκευάζεται άλλοτε εντελώς κάθετα και άλλοτε με μικρή κλίση προς τα πίσω, έτσι εξασφάλιζε στο σκάφος αυτό πλατύτερο κατάστρωμα στην πρύμνη σε σύγκριση με τα υπόλοιπα Ελληνικά παραδοσιακά σκάφη της εποχής. Το χαρακτηριστικό του “καθρέφτη” αυτού, ήταν να φέρει διάφορες ανάγλυφες διακοσμήσεις με συνήθως γεωμετρικά σχήματα – θέματα.

Συνήθως και η πλώρη ήταν κοφτή με μικρή γωνία. Ήταν απο τα σκάφη με περισσότερο «στίλ» λόγω στενότερου απο τα συνήθη σκάφη καταστρώματος και έτσι ήταν από τα ταχύτερα εμπορικά, συνήθως με δύο ιστούς σκάφη.

Συνήθιζαν να το κατασκευάζουν στη Χίο. Και γι’αυτό πολλές φορές το ονόμαζαν «Χιώτικο»

Η ιστιοφορία του ήταν, ανάλογα με τις τοποικές συνήθειες, γολέτας ή με σταυρώσεις ή συνδοιασμό και των δύο, οπότε ονομαζόταν «βρικογολέτα». Ο «Βαρκαλάς», εμφανίζεται την ίδια περίοδο με το «Καραβόσκαρο», με το οποίο αποτελούσαν τα δύο μεγαλύτερα σκαριά της Ελλάδας του 19ου αιώνα. Ήταν και αυτός ένας τύπος σκαριού που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τον 19ο αιώνα, ενώ περιστασιακά έπλεαν στο Β. Αιγαίο από το 1915. Η ονομασία του θα πρέπει να συνδέεται με την λατινική ονομασία “Barque” που τη συναντάμε και στην ναυτική παράδοση και άλλων χωρών.

Οι βαρκαλάδες κατασκευάζονταν στους ταρσανάδες των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, όπως η Σάμος, η Λέσβος, η Ικαρία, οι Φούρνοι, η Σκιάθος και στα Δωδεκάνησα η Σύμη, η Κάλυμνος, η Κάσος και η Ρόδος. Στις Σπέτσες είχε κατασκευαστεί προπολεμικά ένας Βαρκαλάς χωρητικότητας περίπου 250 τόνων.

Η συνήθης ιστιοφορία τους, ήταν όπως αυτή των δίστηλων Τρεχαντηριών και Περαμάτων, δηλαδή αυτή της “Μπρατσέρας” και αργότερα αυτή του “Ραντοψάθι”. Τροποποίηση δηλαδή της ιστιοφορίας (“Μπρατσέρας”) του πρυμνιού ιστού σε “μπούμα-ράντα”. Κατα κύριο λόγο χρησιμοποιείτο κυρίως ως γενικό μεταφορικό-εμπορικό και για αυτό τους βρίσκουμε σε αρκετά μεγάλα μεγέθη.

Σήμερα, δυστυχώς συναντάμε μόνο μικρούς «Βαρκαλάδες» ή «παπαδιές» όπως έτσι αποκαλείται κάθε σκάφος με “καθρέφτη”.