Έκθεση με τίτλο «Το ημέτερον κάλλος. Βυζαντινές εικόνες από τη Θεσσαλονίκη» διοργανώνουν το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών (ΠΙΠΜ), το αρχαιότερο επιστημονικό ίδρυμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
H έκθεση πραγματοποιήθηκε στην Ιερά Πατριαρχική Μονή Βλατάδων, με αφορμή τη συμπλήρωση του ιωβηλαίου του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, το 2018.
Ο πυρήνας της έκθεσης περιλαμβάνει εικόνες από το σκευοφυλάκιο της Μονής Βλατάδων, στις οποίες προστέθηκαν και βυζαντινές εικόνες που φυλάσσονται για αιώνες σε άλλους ναούς της πόλης, σε όμορες Μητροπόλεις, καθώς και στο εξωτερικό. Οι περισσότερες από τις εικόνες αυτές παρουσιάζονται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Μαζί τους για πρώτη φορά εκτίθενται και εικόνες που ανήκουν στις συλλογές του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου με προέλευση από ναούς της Θεσσαλονίκης. Όλες οι εικόνες αποτελούν λαμπρά δείγματα της σπουδαίας τέχνης που αναπτύχθηκε στα καλλιτεχνικά εργαστήρια της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης, αναδεικνύοντας με τρόπο σιωπηλό αλλά δυναμικό αφενός το κάλλος της τέχνης που γέννησε η ίδια η Θεσσαλονίκη και αφετέρου τη διαρκή σχέση της πόλης με την πρωτεύουσα του Βυζαντίου Κωνσταντινούπολη.
Ο μεγαλύτερος αριθμός βυζαντινών εικόνων από τη Θεσσαλονίκη εικονογραφεί την Παναγία η οποία, όπως φαίνεται, τιμήθηκε ιδιαιτέρως στην πόλη αυτή. Η πλειοψηφία των εικόνων της αναπαράγει τον τύπο της αριστεροκρατούσας Οδηγήτριας, ακολουθώντας τα πρότυπα της πρωτεύουσας Κωνσταντινούπολης, ενώ απαντούν και άλλοι εικονογραφικοί τύποι, όπως Δεξιοκρατούσα ή η Δεόμενη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τέλος, έχουν οι προσωνυμίες που έχουν αποδοθεί στην Παναγία, όπως η «Ελπίς των Απελπισμένων», η «Μεσίτρια» που αντανακλούν το κλίμα της πόλης, λίγο πριν αυτή περάσει στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων. Ανάμεσα στις σπουδαιότερες βυζαντινές εικόνες με προέλευση τη Θεσσαλονίκη είναι ορισμένες με παράσταση του Χριστού Παντοκράτορα, οι οποίες συνήθως τοποθετούνταν στα εικονοστάσια ή ενίοτε ήταν λιτανευτικές.
Η καλλιτεχνική παραγωγή της βυζαντινής Θεσσαλονίκης σχετίστηκε σε μεγάλο βαθμό με την ιστόρηση φορητών εικόνων που είχαν ως θέμα τους αγίους, ιδιαιτέρως όσους τιμήθηκαν στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, η στενή σχέση της Θεσσαλονίκης με το Άγιον Όρος είχε ως αποτέλεσμα να παραχθούν εικόνες στα καλλιτεχνικά εργαστήρια της περιοχής με θέμα Αγιορείτες αγίους, όπως ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης.
Η λειτουργική ζωή των μοναστηριών περιελάμβανε πλήθος ακολουθιών και λιτανειών, στο πλαίσιο των οποίων γινόταν περιφορά ιερών εικόνων γύρω από το καθολικό. Ο ναός του Αγίου Νικολάου του Ορφανού, μετόχι της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής των Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη, διέσωσε δύο σπουδαίες, υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας λιτανευτικές εικόνες με απεικόνιση της Παναγίας στην κύρια όψη και στην πίσω τους Πρωτοκορυφαίους Αποστόλους, στη μία περίπτωση, και τους Τρεις Ιεράρχες στην άλλη.
Εγκαίνια: Πέμπτη 18 Ιουλίου 2019 και ώρα 20.30.