Στο Πολιτιστικό Κέντρο Απεράθου θα διεξαχθεί το Ε΄ Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο με τίτλο «Η Νάξος διά μέσου των αιώνων» που διοργανώνει το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού – Αθλητισμού – Περιβάλλοντος – Παιδείας – Πρόνοιας και Αλληλεγγύης Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.
Πρόγραμμα
— Παρασκευή 30 Αυγούστου 2013, 18:00: Αγιασμός από το Μητροπολίτη Παροναξίας, Καλλίνικο.
Χαιρετισμοί: Ιάκωβος Ναυπλιώτης-Σαραντηνός (Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής Ε΄ Συνεδρίου), Γιάννης Προμπονάς (Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής Δ΄ Συνεδρίου), Μανόλης Μαργαρίτης (Δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων), Χριστίνα Γιακουμή (Πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας Απεράθου).
Κήρυξη ενάρξεως εργασιών του Ε’ Συνεδρίου από τον Μανώλη Πρωτονοτάριο, ομότιμο καθηγητή του ΕΜΠ – πρώην Πρύτανη.
1η Συνεδρία: Προϊστορική και Κλασική Αρχαιολογία (18:15-19:30), Πρόεδρος: Γιάννης Προμπονάς.
Eιρήνη Λεγάκη και Μαυροειδής Μαυροειδόπουλος, «Η αρχαιολογική έρευνα της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στη Νάξο και τις Μικρές Κυκλάδες. Παλαιά και νέα δεδομένα». Ανδρέας Βλαχόπουλος, «Η Νάξος κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. Νήσος Κρητο-Μυκηναϊκή ή Κυκλαδική;». Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, «Συνέχεια της συζήτησης για το όνομα της Νάξου». Λεωνίδας Μπουρνιάς, «”Δακρυόεν πολυπενθές”…Το ταφικό μνημείο του Ναξίου Αναξίλα στον Κεραμεικό». Μαρία Σοφικίτου, «Οι αρχαίοι πύργοι της Νάξου: παρατηρήσεις για τη χρήση τους και τη σχέση τους με το περιβάλλον».
2η Συνεδρία: Πρόσωπα της Ναξιακής Ιστορίας (19:45-21:15), Πρόεδρος: Ιωάννης Δ. Ποσάντζης
Μανόλης Δρης, «Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης: ο δάσκαλος, ο επιστήμονας». Ελένη Βελώνη, «Ο Πρύτανης Νικόλαος Εξαρχόπουλος (1934-1935). Πανεπιστήμιο Αθηνών και δημόσιος λόγος». Σοφία Ν. Μπαρδάνη-Σημαντήρη, «Πέτρος Γλέζος». Νίκος Δέτσης, «Μια περιήγηση στο λογοτεχνικό και μεταφραστικό έργο του Νίκου Σφυρόερα». Ιάκωβος Ναυπλιώτης-Σαραντηνός, «Γεώργιος Κωνστ. Κονδύλης, “Μεγάλη ελπίς της ιατρικής επιστήμης”». Ιωάννης Ν. Βλασερός, «Η ιστορία της ιατρικής στην Νάξο».
— Σάββατο 31 Αυγούστου 2013
3η Συνεδρία: Από τον Μύθο στην Ιστορία (9:00-10:00), Πρόεδρος: Βασίλης Λαμπρινουδάκης.
Βάιος Βαγιόπουλος, «Η Αριάδνη στη Νάξο: Ov., Her. 10». Σοφία Μπελιώτη, «Κυδίππη – Πολυκρίτη: Δύο Νάξιες μυθολογικές φιγούρες στα βάθη των αιώνων». Μαρικίτα Τριανταφύλλου και Γιάννα Σέργη, «Σχέσεις ανθρώπου-ζώου στο λαϊκό, μαγικό, παραμύθι. Το παράδειγμα του “Πενταμπελά” (και της αλεπούς) από τη Νάξο». Αλεξάνδρα Σφυρόερα, «Όταν οι Νάξιοι εξιστορούσαν το παρελθόν τους: οι αφηγήσεις των πρώτων κατοίκων του νησιού και της Πολυκρίτης».
4η Συνεδρία: Βυζαντινή Αρχαιολογία (10:15- 11:15), Πρόεδρος: Στέφανος Ψαρράς.
Knut Odegaard, «Kastro Apalirou: The Capital of Byzantine Naxos?». Χαράλαμπος Πέννας, «Προκαταρκτικές παρατηρήσεις σε δύο βυζαντινά μνημεία: Nαός Αγ. Γεωργίου στις Μέλανες – Φωτοδότης Δανακού». Μαρία Μαγνήσαλη, «Παρατηρήσεις για την Μονή των Ταξιαρχών στο Σαγκρί της Νάξου». Αικατερίνη Δελλαπόρτα – Μαρία Τσάφου, «Παναγία Ορφανή Σαγκρίου και Ταξιάρχης Μονιτσίων. Έργα αποκατάστασης από την 2η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων».
5η Συνεδρία: Λαϊκή Αρχιτεκτονική και Τεχνολογία – Ονομάτων Επίσκεψις (11:30-12:15), Πρόεδρος: Αναστάσιος Ιακ. Ναυπλιώτης.
Αντώνης Τζιώτης, «Μητάτοι και αλώνια: Διατηρητέα μνημεία της τοπικής κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας». Κωνσταντίνος Ι. Τουμπακάρης, «Ο μηχανολογικός εξοπλισμός του τυπικού ναξιακού νερόμυλου». Μανόλης Τρανούδης, «Τοπωνύμια του Σαγκριού».
6η Συνεδρία: Ναξίων Λαϊκός Πολιτισμός: Λατινοκρατία, Οθωμανοκρατία (Ι) (12:30-13:15), Πρόεδρος: Αλέκος Φλωράκης.
Αλεξάνδρα Κωσταρέλλη, «Η παρουσία του επώνυμου αγίου στη μνημειακή ζωγραφική της Νάξου κατά τους 13ο και 14ο αιώνες». Θανάσης Κωτσάκης, «Η πολιτισμική όσμωση μεταξύ ελλήνων Ορθοδόξων και Λατίνων στη Νάξο (13ος-19ος αιώνες): η μαρτυρία των υλικών καταλοίπων». Μαρία Δ. Μονδέλου, «Η Καθολική Εκκλησία στη Νάξο μέσα από την έκθεση του επισκόπου Raphael Schiattini (1636)». Matteo Campagnolo, «Επίπλωση και οικιακός εξοπλισμός στη Νάξο στις αρχές του ΙΗ΄ αι.».
7η Συνεδρία: Ναξίων Λαϊκός Πολιτισμός: Λατινοκρατία, Οθωμανοκρατία (ΙΙ) (13:30-14:45), Πρόεδρος: Μανώλης Πρωτονοτάριος.
Ben Slot, «Η Νάξος στην εποχή του δουκός Ιωάννη Δ΄». Γωγώ Βαρζελιώτη, «Η Τραγέδια του Αγίου Δημητρίου. Ένα παράδειγμα διαπολιτισμικής προσέγγισης στη Νάξο (1723)». Βάλτερ Πούχνερ, «Ο λαϊκός πολιτισμός σε ναξιώτικα δραματικά έργα του 17ου-18ου αιώνα». Marielle Martiniani-Reber, «Υφάσματα ενδυμάτων και ένδυσης εσωτερικού χώρου στη Νάξο στις αρχές του ΙΗ΄ αι.». Δημήτριος Ράπτης, «Αξίες, αντιλήψεις και νοοτροπίες των Ναξίων του 18ου αιώνα: η μαρτυρία των νοταριακών εγγράφων».
8η Συνεδρία: Ναξίων Λαϊκός Πολιτισμός: 19ος αιώνας και νεότεροι χρόνοι (17:15-18:30), Πρόεδρος: Ben Slot.
Μαρία Γιουρούκου, «Η παρουσία των γυναικών στο ημερολόγιο του υποπροξενείου της Δανίας στην Νάξο 1822-1827». Μυρτώ Κατσιγίνη, «Η σκολιανή γυναικεία φορεσιά στην Κωμιακή (1850-1970)». Γιάννης Βερώνης, «Ανέκδοτες επιστολές του Δαμαριωνίτη Εμμανουήλ Κόκκινου από την Αμερική (αρχές 20ού αιώνα)». Μαριγώ Ψαρρά-Λιανοπούλου, «Οι παραμάνες της Νάξου και η συμβολή τους στην οικογενειακή οικονομία και παιδαγωγία». Μαρία Campagnolo-Ποθητού, «Το χωριό του Βαρραβά και ο ξεχασμένος (;) χορός των Καλικατζάρων».
9η Συνεδρία: Δίκαιο, Αυτοδιοίκηση και Τοπικοί Θεσμοί (18:45-19:45), Πρόεδρος: Μανώλης Δρης.
Γεώργιος Ροδολάκης, «Μύλοι στη Νάξο (16ος-19ος αιώνας). Συμβάσεις για την εκμετάλλευσή τους και σχέσεις ιδιοκτησίας». Ευδοκία Κονδύλη, «Όψεις του λαϊκού δικαίου από τα χωριά Κουρουνοχώρι και Μύλοι Μελάνων». Λάζαρος Θεόφιλος, «Οι πρώτες άμεσα εκλεγμένες δημοτικές αρχές της Νάξου (1866)». Βασίλειος Γαβαλάς, «Το πρότυπο γάμου στη Νάξο κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα».
10η Συνεδρία: Τ’ Απεράθου (Ι): Παιδεία, Νοοτροπίες και Γλώσσα, Τέχνη, Ποίηση (20:00-21:00), Πρόεδρος: Μίκης Πρωτοπαπαδάκης.
Νίκος Γρατσίας, «Οι Απεραθίτες και τα γράμματα». Κατερίνα Παπαθωμά-Μαστοροπούλου, «Η φιλολογία σήμερα σε σχέση με τους δεινούς Απεραθίτες φιλολόγους». Μαρία Ξεφτέρη, «”Αλι, που να…”: Λαογραφικές και γλωσσολογικές εκφάνσεις της απεραθίτικης κατάρας». Μαρία Kαλτσά, «”Ήγραψα στον τοίχο απάνω την πληθώρα τω βασάνω”: Ένας τοίχος στ’ Απεράθου αποκαλύπτει στοιχεία για την τοπική κοινωνία».
11η Συνεδρία: Τ’ Απεράθου (ΙΙ): Τέχνη, Ποίηση, Γλώσσα (21:15-22:15), Πρόεδρος: Νίκος Γρατσίας.
Γιώργος Μαστορόπουλος, «Εκκλησίες και εκκλησιαστικά κειμήλια της Απειράνθου». Ελένη Γιαννούλη, «Τα υφαντά ως δώρο στο θείο: συμβολικές και κοινωνικές προεκτάσεις στα απεραθίτικα γυναικεία τάματα». Νικόλας Φρ. Κατεινάς, «Απεραθίτικη λαϊκή ποίηση». Αναστασία Δεουδέ, «Η Βοτανική στην απεραθίτικη ντοπιολαλιά».
— Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2013
12η Συνεδρία: Θρησκευτικός Βίος και Κοινωνία (11:00-12:15), Πρόεδρος: Χαράλαμπος Πέννας.
Μίκης Αρ. Πρωτοπαπαδάκης, «Η προσφορά της Νάξου στην Ορθοδοξία». Μανόλης Γ. Βαρβούνης, «Λαϊκή λατρεία του Ναξιώτη νεοφανούς αγίου Νικολάου του Πλανά. Συμβολή στην έρευνα της νεωτερικής ελληνικής λαϊκής θρησκευτικότητας». Αλέκος Φλωράκης, «Η Αγία Γέννηση των Εγκαρών Νάξου». Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, «Ενδύματα σε δεύτερη χρήση: Το παράδειγμα του επιτραχήλιου του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης από μεταποίηση στολιστικού κεντήματος ναξιώτικης κεντητικής τέχνης (18ος αιώνας)». Π. Κωνσταντίνος Κύλης, «Ενθυμήσεις σε παλαίτυπα βιβλία της Μητροπόλεως Παροναξίας (17ος-19ος αιώνας)».
13η Συνεδρία: Οικονομία και Κοινωνία στη Νεότερη Νάξο (12:30-13:30), Πρόεδρος: Βασίλης Γαβαλάς.
Βασίλης Φραγκουλόπουλος, «”Οι ταπεινώς υποφαινόμενοι κάτοικοι των χωρίων Βόθρων και Απειράνθου” και η διαχρονία του σμυριδικού status». Στέφανος Βαμιεδάκης, «Σμυριδωρυχεία Νάξου: αρχειακά τεκμήρια μέσα από τη συλλογή του Τοπικού Αρχείου Νάξου-ΓΑΚ». Εμμανουήλ Β. Μαρμαράς, «Μορφές μετακίνησης πληθυσμού στις Κυκλάδες στο γύρισμα του αιώνα: Η περίπτωση της Νάξου». Θεμιστοκλής Μπιλής, «Το Ελαιοτριβείο Βαλληνδρά και η Ηλεκτρική εταιρεία Τραγαίας στον Καλόξυλο Νάξου».
14η Συνεδρία: Οικονομία και Κοινωνία στη Σύγχρονη Νάξο (13:45-14:45), Πρόεδρος: Εμμανουήλ Β. Μαρμαράς.
Γεώργιος Μ. Κορρές και Αικατερίνη Κόκκινου, «Τοπική Ανάπτυξη και Νησιωτικότητα: Η Μελέτη – Περίπτωση της Νάξου». Σοφία Καραπάτη, «Bιώσιμη ανάπτυξη της Νάξου (με έμφαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαχείριση απορριμμάτων, χρήση ανακυκλωμένου νερού και ορθολογική ανάπτυξη τουρισμού)». Ιωάννης Πρωτονοτάριος, «Σχεδιασμός κτιρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO2 (διοξειδίου του άνθρακα) και παραδοσιακή αρχιτεκτονική στο νησί της Νάξου». Βασίλης Κατεινάς, «Μύθοι και πραγματικότητα των αμιαντοσωλήνων πόσιμου ύδατος στη Νάξο».
15η Συνεδρία: Παράδοση και Νεωτερικότητα στο Λαϊκό Πολιτισμό (17:30-18:30), Πρόεδρος: Αλεξάνδρα Σφυρόερα.
Μανόλης Γ. Σέργης, «Τα “Βιβλία συμβάντων των κοινοτικών φυλάκων” ως λαογραφική πηγή: Η περίπτωση του αγροφύλακα Κωμιακής Γεωργίου Κ. Χωριανόπουλου». Αμαλία Κουμπούρα, «Νεόδμητοι ναϊσκοι στο Γλινάδο Νάξου: παράδοση και νεωτερικότητα». Κασσιανή Κονταξή, «Ο λαϊκός ζωγράφος Βαγγέλης Σέργης-Βουρλιώτης από το Γλινάδο Νάξου». Κωνσταντίνος Κλουβάτος, «Από την εθιμική παιδιά στο εθιστικό βιντεοπαιχνίδι». Κατερίνα Ανδριέλου, «Φυσικά ηχοτοπία από το Χαλκί και το Φιλώτι: συμβολή στη μελέτη των ηχοτοπίων της Νάξου». Σταύρος Σπηλιάκος, «Τα ξεχασμένα του χορού».
16η Συνεδρία: Πτυχές της Σύγχρονης Ναξιακής Κοινωνίας (Ι) (18:45-20:00), Πρόεδρος: Γεώργιος Θανόπουλος.
Γιάννης Προμπονάς, «Μανόλης Σαντοριναίος: ο αθλητής, ο πεζοπόρος της Νάξου και το έργο του». Γιάννης Μπαρδάνης, «Τα μονοπάτια της Νάξου». Μαρουδιά Σταυριανού και Καρούση Ευαγγελία, «Η Ειδική Αγωγή στη Νάξο». Μανόλης Κορρές, «Η χλωρίδα της Νάξου σε συνδυασμό με τη γαστρονομία της». Νίκος Κρητικός, «Ανακαλύπτοντας τη Νάξο στη Σικελία το 2005».
17η Συνεδρία: Πτυχές της Σύγχρονης Ναξιακής Κοινωνίας (ΙΙ) (20:15-21:15), Πρόεδρος: Γιώργος Μαστορόπουλος.
Ελισάβετ Παπαζώη, «Νέες αντιλήψεις στην ανάδειξη μνημείων και τοπίων της Νάξου». Στέλιος Λεκάκης, «”Ω καρδιά μου που σ’ εθάρρου σα τον πύργο του Χειμάρρου”: Πρόσληψη και αντιμετώπιση του παρελθόντος και των αρχαιοτήτων στη νεότερη και σύγχρονη Νάξο». Γεώργιος Θανόπουλος, «Δημιουργία και αποθησαύριση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή ενός πρώτου corpus και πίνακα συμφραζομένων (concordance) έντυπης λαϊκής ποίησης: η περίπτωση της εφημερίδας Ναξιακόν Μέλλον (1937-2000)». Στέλιος Σέργης, «Τοπική ταυτότητα και ιστοσελίδες/ιστολόγια πολιτιστικών συλλόγων: η περίπτωση των “εν Αθήναις” ναξιακών συλλόγων». Κατερίνα Πολυμεροπούλου, «Το διεθνές φεστιβάλ κιθάρας στη Νάξο».