Την επιστροφή στην Εκκλησία Κύπρου 34 τοιχογραφιών και άλλων πολύτιμων έργων εκκλησιαστικής τέχνης αποφάσισε την περασμένη Δευτέρα το Εφετείο του Μονάχου, μετά από ενδεκάχρονη δικαστική διαμάχη της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν.

Ο Επίσκοπος Νεαπόλεως Πορφύριος, εκπρόσωπος της Εκκλησίας Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ χαρακτήρισε την απόφαση σημαντική και υπενθύμισε ότι με προγενέστερη απόφαση του Εφετείου το 2013 επαναπατρίστηκαν στην Κύπρο 173 έργα εκκλησιαστικής τέχνης, που είχαν αφαιρεθεί παράνομα από ναούς και μονές στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Μεταξύ των έργων εκκλησιαστικής τέχνης που επιστρέφονται με την πρόσφατη απόφαση, περιλαμβάνονται τοιχογραφίες από τη Μονή του Αντιφωνητή Χριστού, το ναό της Αγίας Σολομωνής στην Κώμα του Γιαλού και τη Μονή της Παναγίας της Αψινθιώτισσας. Επιστρέφονται επίσης τρία ζεύγη βημοθύρων από τη Μονή του Αντιφωνητή Χριστού, τη Μονή της Παναγίας της Καντάρας και τον Άγιο Δημητριανό στο Δάλι, το χειρόγραφο Ευαγγέλιο (18ος αι.) της αρμενικής κοινότητας της Κύπρου και χειρόγραφο ομιλιάριο (17ος αι.) από τη Μονή της Παναγίας της Τροοδίτισσας.

Με την ίδια απόφαση επιστρέφονται στην Κυπριακή Δημοκρατία δέκα προϊστορικές αρχαιότητες, που προέρχονται από τη συλλογή του Αμμοχωστιανού, Χριστάκη Χατζηπροδρόμου, και τον Άγιο Επίκτητο Κερύνειας.

Η διαδικασία του επαναπατρισμού των 34 κειμηλίων στην Κύπρο έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί περίπου σ’ ένα μήνα.

«Μη επαρκής η τεκμηρίωση» για άλλα 49 αντικείμενα

Το Εφετείο του Μονάχου αποφάσισε την παραχώρηση προς τον Τούρκο Αϊντίν Ντικμέν 49 αντικειμένων, διότι έκρινε ως «μη επαρκή την τεκμηρίωσή τους» από την κυπριακή πλευρά. Ωστόσο η απόφαση δεν θα υλοποιηθεί, σύμφωνα με ανακοίνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην οποία αναφέρονται τα εξής:

«Για τα υπόλοιπα 49 αντικείμενα (14 εικόνες ρωσικής τεχνοτροπίας και άλλες προϊστορικές αρχαιότητες), οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας έθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου όλα τα διαθέσιμα στοιχεία ως προς την ταυτότητα των αντικειμένων αυτών για τα οποία το Δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη τα εμπεριστατωμένα ευρήματα δύο εμπειρογνωμόνων, αποφάσισε ότι δεν ήταν δυνατόν να διασυνδεθούν με την κυπριακή πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά. Τα 49 αυτά αντικείμενα δεν πρόκειται να επιστραφούν στον Τούρκο αρχαιοκάπηλο αφού η Κυπριακή Δημοκρατία, διαβλέποντας τις αδυναμίες του μαρτυρικού υλικού που τέθηκε ενώπιον του Εφετείου, είχε ήδη ζητήσει με οδηγίες από τη Νομική Υπηρεσία, πολύ πριν εκδοθεί η απόφαση του Εφετείου, τη δέσμευση των αντικειμένων έναντι του ποσού που είχε επιδικάσει το Δικαστήριο ως έξοδα υπέρ της Δημοκρατίας (€500.000) για τα οποία σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο θα αποτελέσουν αντικείμενο δημοπράτησης».

«40 χρόνια συντονισμένων προσπαθειών των αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Εκκλησίας της Κύπρου μέσω και προηγούμενων γερμανικών δικαστικών αποφάσεων οι οποίες διέταξαν την επιστροφή στην Κύπρο άλλων 173 εκκλησιαστικών κειμηλίων που βρέθηκαν στα χέρια του Τούρκου αρχαιοκάπηλου, απέδωσαν στην Κυπριακή Δημοκρατία τη συνολική επιστροφή 207 κειμηλίων πολύ μεγάλης εκκλησιαστικής και πολιτιστικής αξίας άρρηκτα συνδεδεμένων με την εκκλησιαστική και πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου» επισημαίνεται στην ανακοίνωση.

Να υπενθυμίσουμε ότι τα έργα της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς είχαν εντοπιστεί στα διαμερίσματα του Αϊντίν Ντικμέν το 1997 και 1998 στο Μόναχο από τη βαυαρική αστυνομία μετά από μια επιχείρηση, στην οποία σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η κα Τασούλα Χατζητοφή, ενεργώντας για λογαριασμό του μακαριστού αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α’.

Έντονη αντίδραση του «Walk of Truth»

Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Walk of Truth» σε ανακοίνωσή του για την απόφαση του Εφετείου του Μονάχου χαρακτηρίζει «εξοργιστικό το γεγονός ότι το γερμανικό δικαστήριο έχει στηρίξει την απόφασή του στην αμφισβήτηση της προέλευσης των θησαυρών προς όφελος ενός αρχαιοκάπηλου, ο οποίος είναι γνωστό ότι έχει εμπλακεί στην παράνομη διακίνηση κλεμμένων θησαυρών από τα κατεχόμενα, αντί να διατάξει την επιστροφή τους στον κυπριακό λαό».

Το «Walk of Truth», αναφέρει η ανακοίνωση, έχει ήδη παρέμβει και απαιτεί από τις γερμανικές αρχές την έκδοση του πλήρους καταλόγου των 5.000 (από την Κύπρο και αλλού, όπως σημειώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ) πολιτιστικών θησαυρών που βρέθηκαν στα διαμερίσματα του Ντικμέν, ώστε και άλλα κράτη να διεκδικήσουν έργα της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. «Αυτή τη στιγμή που εξτρεμιστικές ομάδες λεηλατούν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Μεσοποταμίας και πουλούν παράνομα αρχαιότητες για να αγοράσουν όπλα, είναι σημαντικότερο από κάθε άλλη φορά για τα δημοκρατικά κράτη να σταθούν ενωμένα απέναντι στην καταστροφή, τη λεηλασία και την αρχαιοκαπηλία της κοινής παγκόσμιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς», τονίζεται.

Το «Walk of Truth» σημειώνει ότι η υπουργός Πολιτισμού της Γερμανίας, Μόνικα Γκρούτερς, ετοιμάζει σχέδιο νόμου που να καθορίζει ότι αρχαιότητες που εισάγονται στη Γερμανία θα πρέπει να συνοδεύονται από άδεια από τη χώρα εξαγωγής.