Η μελισσοκομία στις επαρχίες της Νότιας Ιταλίας, της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας, από τον 4ο έως τον 15ο αι., όπως αναδεικνύεται μέσα από τις μαρτυρίες των σχετικών γραπτών πηγών, απεικονίσεων και αρχαιολογικών ευρημάτων, είναι το θέμα ανακοίνωσης της αρχαιολόγου Σοφίας Γερμανίδου (26η ΕΒΑ), που θα παρουσιαστεί  στο Διεθνές Συμπόσιο με θέμα «Η Μελισσοκομία στη Μεσόγειο από την αρχαιότητα έως και σήμερα: ιστορικά ευρήματα και επίκαιρα θέματα», το οποίο θα πραγματοποιηθεί στη Σύρο, στις 9-11 Οκτωβρίου 2014.

Όπως θα αναφέρει στην ανακοίνωσή της η κα Γερμανίδου: «Στις γραπτές πηγές εξυμνούνται οι αρετές του εντόμου αλλά παρέχονται και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις μελισσοκομικές πρακτικές, όπως για την κατά τόπους παραγωγικότητα, τις πολυάριθμες και πολυειδείς εφαρμογές των μελισσοκομικών προϊόντων, για τη μορφή και ορολογία των κυψελών. Η κατοχή και η κληροδότηση σμηνών αποτελούσαν περιουσιακά στοιχεία, και μάλιστα φορολογήσιμα, με μεγαλύτερους παραγωγούς μελισσοκομικών προϊόντων τα μοναστήρια. Χαρακτηριστικό είναι πως οι μελισσοκόμοι δεν ήταν οργανωμένοι σε συντεχνία – εντούτοις η εμπορική αξία των μελισσοκομικών προϊόντων ελεγχόταν στενά από το βυζαντινό κράτος.

»Στις λίγες βυζαντινές σκηνές μελισσοκομίας χαρακτηριστική είναι η ποικιλομορφία στο σχήμα και το υλικό των κυψελών: καταγράφονται οριζόντιες πήλινες μονόστομες και δίστομες, ξύλινες σανιδένιες, κορμοί δέντρων, ψάθινες. Σπάνια αποδίδονται οι εργαζόμενοι μελισσοκόμοι, με μοναδική την παράσταση του Αρισταίου, μυθολογικού επινοητή της μελισσοκομίας, με προστατευτική προσωπίδα.

»Μικρός αριθμός ευρημάτων κυψελών των πρώτων χριστιανικών αιώνων καταδεικνύει την κυριαρχία του οριζόντιου πήλινου τύπου, με κυλινδρικό ή χωνοειδές σχήμα. Γεωγραφικά, τα δείγματα περιορίζονται στα όρια του ελλαδικού χώρου (κεντρική και νότια Ελλάδα, με κέντρα τους Δελφούς, τη Βοιωτία, την Αττική, την Ισθμία και την Κρήτη) χωρίς να έχει, ακόμη, καταγραφεί σχετικό εύρημα από τη Μικρά Ασία. Ιδιαίτερη κατηγορία συνιστούν μελισσοκομικής χρήσης οπές σε κοιλάδες της Καππαδοκίας. Xωροταξικά κυψέλες έχουν βρεθεί σε στρατιωτικά κτίσματα, σε αγροικίες, σε εργαστήρια ή ακόμα και σε ταφές. Εντυπωσιακά απούσα είναι η αναγνώριση οποιουδήποτε εργαλείου ή σκεύους βυζαντινής εποχής που να σχετίζεται ειδικά με τη μελισσοκομία, όπως του καπνιστηριού».