Το τέλος κάθε χρόνου σηματοδοτεί για τον καθένα μας την αρχή μίας περιόδου ενδοσκόπησης και παράλληλα απολογισμού της χρονιάς που πέρασε: τι υποσχέσεις δώσαμε, τι στόχους θέσαμε, τι αντίκτυπο είχαν οι δράσεις μας, τι τελικά καταφέραμε να υλοποιήσουμε. Για το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας το 2013 ήταν μία εξαιρετικά δημιουργική και παραγωγική χρονιά, που τελείωσε με το Μουσείο να έχει πετύχει τους περισσότερους στόχους του και να έχει ξεπεράσει σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και τις πιο φιλόδοξες προσδοκίες του.
Οι αριθμοί έρχονται να επιβεβαιώσουν τον παραπάνω ισχυρισμό: εννέα περιοδικές εκθέσεις, εκ των οποίων δύο μαθητικές, τέσσερις ημερίδες και τρεις ενημερωτικές συναντήσεις, δέκα εκπαιδευτικά προγράμματα, ξεναγήσεις για παιδιά και οικογένειες, δύο επιμορφωτικά σεμινάρια, προβολές ταινιών, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις για το ευρύ κοινό, πολλές από τις οποίες σε συνεργασία με άλλους φορείς, και τέλος πλούσια παραγωγή εκπαιδευτικού, εποπτικού και ενημερωτικού υλικού. Επιπλέον, 7.500 άτομα πέρασαν την είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου είτε με αφορμή κάποιες από τις παραπάνω εκδηλώσεις είτε για να ξεναγηθούν στις αίθουσες της μόνιμης έκθεσης. Και το πιο σημαντικό και ελπιδοφόρο: από τους 7.500 επισκέπτες οι 2.600 ήταν παιδιά, τα οποία συμμετείχαν στις εκπαιδευτικές δράσεις που υλοποίησε το Μουσείο, ξεπερνώντας και τους πιο μεγαλεπήβολους στόχους που είχαμε θέσει στην αρχή της χρονιάς.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας έδωσε την ευκαιρία στους επισκέπτες του να δουν από κοντά εκθέσεις που είχαν ήδη παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία και απήχηση στο κοινό –λόγω της πρωτοτυπίας και του ιδιαίτερου θέματος που πραγματεύονταν– σε άλλα μουσεία ή πολιτιστικούς χώρους στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα, οι εν λόγω εκθέσεις προσέφεραν, σε πολλές περιπτώσεις, τη δυνατότητα σύνδεσης με σχετικές ενότητες και εκθέματα της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου ή επέτρεπαν αναγωγές στην ιστορία και τον αρχαιολογικό πλούτο της Θεσπρωτίας, δίνοντας το έναυσμα για προβληματισμό και ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και γνωριμίας με την τοπική ιστορία.
Το ταξίδι ξεκίνησε στην αλλαγή του χρόνου με τη φωτογραφική και εικαστική έκθεση σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν, δημιούργησαν ή δώρισαν έργα τους για τη Μύρτιδα, το εντεκάχρονο κορίτσι από την Αθήνα που έχασε τη ζωή του από τυφοειδή πυρετό, αθώο θύμα της αγριότητας του Πελοποννησιακού πολέμου, και συνεχίστηκε στα μέσα Μαρτίου με το αφιέρωμα στον διακεκριμένο Ηπειρώτη αρχαιολόγο Σωτήρη Δάκαρη, που έχει συνδέσει το όνομά του με τις αρχαιολογικές έρευνες των πιο σημαντικών θέσεων της Θεσπρωτίας, και τον Μάιο μέσα από τις ταινίες και τα εικαστικά έργα του, επίσης Ηπειρώτη, δημιουργού Στράτου Στασινού.
Επόμενοι σταθμοί στα μέσα του καλοκαιριού η έκθεση-εγκατάσταση ασπρόμαυρης φωτογραφίας «Η αυτοπροσωπογραφία και άλλα ερείπια» του Κωνσταντίνου Ιγνατιάδη από τα Ιωάννινα καθώς και η έκθεση του Κύπριου ζωγράφου Γιώργου Κούμουρου στις αρχές του φθινοπώρου, η οποία μέσα από 35 ασπρόμαυρα σχέδια, εμπνευσμένα από ισάριθμα επεισόδια της Ιλιάδας μάς ταξίδεψε στον μακρινό κόσμο του Ομήρου και ταυτόχρονα στην Ιλιάδα της αθωότητας των παιδικών μας χρόνων.
Συμμετέχοντας στον εορτασμό για τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τον Σεπτέμβριο εγκαινιάστηκε η υπαίθρια έκθεση φωτογραφίας «Εικόνες της πόλης στον Χρόνο». Μέσα από το φακό επώνυμων φωτογράφων, αλλά και αναμνηστικές φωτογραφίες κατοίκων της πόλης η έκθεση ιχνηλάτησε τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο χρόνος στο αστικό τοπίο της Ηγουμενίτσας και ταυτόχρονα ανέδειξε τη μαγεία ενός κόσμου που έχει πλέον χαθεί. Η έκθεση αυτή είχε ιδιαίτερα μεγάλη επιτυχία, καθώς μόνο το τριήμερο του εορτασμού (27-29 Σεπτεμβρίου) την επισκέφθηκαν περισσότερα από 1.500 άτομα. Η έκθεση στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας όπου και προβλέπεται να παραμείνει για το επόμενο διάστημα.
Ο κύκλος των περιοδικών εκθέσεων έκλεισε τον Οκτώβριο με την έκθεση φωτογραφίας και εποπτικού υλικού «Από την αποικία, στη μητρόπολη», στο πλαίσιο της οποίας φιλοξενήθηκαν δύο παράλληλες εκθέσεις: «Εμπόριον. Πύλη εισόδου του ελληνικού πολιτισμού στην Ιβηρική Χερσόνησο» και «Φώκαια 1913-1920. Η μαρτυρία του Φελίξ Σαρτιώ» αντίστοιχα, οι οποίες συνέδεσαν την αρχαία και νεότερη ιστορία των Φωκαέων σε μια διαδρομή αναζητήσεων, περιπετειών, πολιτισμού και μνήμης.
Παράλληλα, επιδιώκοντας το Μουσείο να καθιερώσει έναν διαρκή και ουσιαστικό διάλογο με τους μικρούς του φίλους και να μετατρέψει την επίσκεψη σε μία ευχάριστη εμπειρία, πέρα από τα μόνιμα εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιούνταν κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς, υλοποίησε πολλές νέες εκπαιδευτικές δράσεις σε συνάρτηση με τις αντίστοιχες φιλοξενούμενες περιοδικές εκθέσεις ή στο πλαίσιο εορτασμού καθιερωμένων παγκόσμιων ή ευρωπαϊκών θεσμών. Αν θα ήθελε κανείς να ξεχωρίσει κάποιες από τις εκπαιδευτικές δράσεις, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί τόσο στην πιλοτική υλοποίηση τον Ιούνιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Το ημερολόγιο ενός αρχαιολόγου», στο οποίο πήραν μέρος μαθητές από το Α΄ Γυμνάσιο της πόλης και μαθητές από σχολείο της Κωνσταντινούπολης, όσο και στην άφιξη του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου στα τέλη Νοεμβρίου στην Ηγουμενίτσα, το οποίο για μία εβδομάδα φιλοξενήθηκε μαζί με τις αποσκευές του στο Αρχαιολογικό Μουσείο, προσφέροντας μία μοναδική εμπειρία σε περισσότερους από 450 μαθητές, που είδαν από κοντά τις συλλογές του και έπαιξαν με τα παιχνίδια του. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η συμμετοχή και στη μαθητική έκθεση «Το περιβάλλον μέσα από τα μάτια των παιδιών» τον Δεκέμβριο, όπου για τέσσερις μέρες το Μουσείο γέμισε με χρώματα, ζωγραφιές και δημιουργίες των μαθητών, που –με διάφορα υλικά και τεχνικές– εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν με σημείο αναφοράς τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Στο χρόνο που πέρασε διευρύνθηκε, επίσης, ο κύκλος επαφών του Μουσείου και εγκαινιάστηκαν νέες συνεργασίες είτε με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είτε με επιστημονικά ιδρύματα, εκπαιδευτικούς φορείς και φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης, οι οποίες αποδείχθηκαν ιδιαίτερα γόνιμες και επιτυχημένες. Η οργάνωση των δράσεων με τη σύμπραξη διαφόρων φορέων και η φιλοξενία εκδηλώσεων άλλων οργανισμών στους χώρους του Μουσείου υπήρξε βασική επιδίωξη, καθώς κύρια πρόθεση ήταν –και εξακολουθεί να παραμένει– η ενσωμάτωση του Μουσείου στην τοπική κοινωνία και η μετατροπή του σε στέγη φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων, χώρο έκφρασης εναλλακτικών μορφών εκπαίδευσης και κέντρο παραγωγής πολιτισμού.
Παράλληλα σημαντικά βήματα έγιναν και στο χώρο της προβολής, με την επισκεψιμότητα της σελίδας του Αρχαιολογικού Μουσείου στο facebook να σημειώνει σημαντική αύξηση και να αποτελεί χώρο διαρκούς επικοινωνίας με το κοινό, με τη βελτίωση της σήμανσης του Μουσείου και με την εξασφάλιση μόνιμων υποστηρικτών επικοινωνίας για την προβολή των διαφόρων δράσεων. Προς την κατεύθυνση αυτή θα συμβάλει καθοριστικά από τη νέα χρονιά και η λειτουργία του επίσημου ιστότοπου του Μουσείου, ο οποίος θα αποτελέσει τον κύριο κόμβο ενημέρωσης για τις σχεδιαζόμενες περιοδικές εκθέσεις, τις εκπαιδευτικές δράσεις και τις τρέχουσες εκδηλώσεις. Επιπλέον, βελτιώθηκαν και οι παρεχόμενες υπηρεσίες προς το κοινό με τον εμπλουτισμό του πωλητηρίου με εκδόσεις, εκμαγεία και αναμνηστικά είδη.
Το 2013 ήταν λοιπόν μια χρονιά με πολλές εναλλαγές, πειραματισμούς, συγκινήσεις και, εν τέλει, επιβραβεύσεις αλλά και με ιδιαίτερο φόρτο εργασίας, εντάσεις και αγωνία για το τελικό αποτέλεσμα. Μια χρονιά επίτευξης των προσδοκιών και των στόχων, που δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερες αξιώσεις για την επόμενη.
Η Διεύθυνση και το Προσωπικό του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας θα ήθελαν να ευχαριστήσουν όλους όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά τους και συνέδραμαν με οποιονδήποτε τρόπο την προσπάθειά τους και να ευχηθούν σε όλους ευτυχισμένο, αισιόδοξο και δημιουργικό 2014.
Θεοδώρα Λάζου, ιστορικός-αρχαιολόγος
Αντωνία Τζωρτζάτου, αρχαιολόγος
